Brief regering : Uitspraken Amercentrale en Rendac over intern salderen met ongebruikte stikstofruimte

Nr. 326
BRIEF VAN DE MINISTER VAN LANDBOUW, VISSERIJ, VOEDSELZEKERHEID EN NATUUR

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 19 december 2024

Op 18 december 2024 heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (hierna:
Afdeling) uitspraak gedaan in het hoger beroep over intern salderen met ongebruikte
stikstofruimte door de Amercentrale en destructiebedrijf Rendac.1 Deze uitspraken zijn ingrijpend en hebben aanzienlijke gevolgen voor natuurvergunningverlening
voor projecten die stikstofdepositie veroorzaken. De uitspraken kunnen breed gevolgen
hebben: voor de industrie, infrastructuur, landbouw, ander bedrijfsleven enzovoort.
Met deze brief neem ik u mee in de meest relevante punten van deze uitspraken.

De Afdeling past haar vaste jurisprudentie aan. Tot de uitspraken van vandaag luidde
die jurisprudentie dat potentiële schade voor de natuur was uitgesloten op het moment
dat een nieuwe activiteit of een wijziging van een activiteit niet leidde tot meer
stikstofdepositie op een voor stikstof gevoelig Natura 2000-gebied dan eerder was
toegestaan voor een activiteit op dezelfde locatie (intern salderen). Hiervoor waren
dan geen passende beoordeling en natuurvergunning nodig.

Door de uitspraken van heden is intern salderen echter natuurvergunningplichtig geworden
en gelden daarvoor vrijwel dezelfde voorwaarden als voor extern salderen.

Als de eerdere toestemming bestaat uit een milieutoestemming van voor het moment dat de Habitatrichtlijn ging gelden, mag volgens de Afdeling
alleen worden gesaldeerd met hetgeen ook feitelijk was gerealiseerd en structureel
in gebruik was of waarvan het gebruik zonder natuurvergunning kan worden hervat.

Bij intern salderen met een natuurvergunning mogen de gevolgen die zijn toe te rekenen aan het vergunde project volgens deze uitspraken
worden ingezet als referentiesituatie, ook als niet alle activiteiten waarop die toestemming
ziet, zijn of nog worden uitgevoerd. Dat geldt ook voor een natuurvergunning gebaseerd
op het Programma Aanpak Stikstof.

Voor intern salderen geldt vanaf nu, zo oordeelt de Afdeling, net als voor extern
salderen, het additionaliteitsvereiste. Dat betekent dat de stikstofruimte waarmee
wordt gesaldeerd, aanvullend moet zijn op de stikstofreductie die nodig is voor de
natuur.

De uitspraken zijn direct van toepassing op alle lopende procedures over activiteiten
ten behoeve waarvan intern is gesaldeerd. Maar zij gelden, zo geeft de Afdeling aan,
ook voor alle projecten die intern hebben gesaldeerd sinds 1 januari 2020 – het moment
waarop de verslechteringsvergunningplicht is afgeschaft – én waarvoor op grond van
de voorheen geldende rechtspraak geen vergunning nodig was. Dit geldt ook voor bedrijven
die in de periode vanaf 1 januari 2020 een vergunning hebben aangevraagd en die is
afgewezen – in de vorm van een «positieve weigering» – op grond van de toen geldende
jurisprudentie.

Al deze projecten zijn door deze uitspraken alsnog natuurvergunningplichtig geworden,
maar het bevoegd gezag hoeft volgens de uitspraken de komende vijf jaar in beginsel
nog niet te handhaven.

Het gaat hier om een uitleg van de Habitatrichtlijn door de hoogste bestuursrechter,
die zich daarbij baseert op eerdere arresten van het Europese Hof van Justitie. Deze
rechtspraak is voor nu een gegeven, waaraan ik in beleid en wetgeving niet af kan
doen.

Het is duidelijk dat de uitspraken gevolgen hebben voor de situatie van bedrijven
en ondernemers. Ik realiseer mij dat dit onzekerheid met zich meebrengt.Het kabinet
zal de komende periode verder in beeld brengen wat de gevolgen zijn van deze uitspraken.
Dit doen wij in samenspraak met de provincies. Wij zullen de Kamer hierover verder
informeren, zodra wij deze gevolgen beter in beeld hebben.

De Minister van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur, F.M. Wiersma