Brief regering : Voortgang banenafspraak Rijk 2023

Nr. 329
BRIEF VAN DE MINISTER VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 13 december 2024

De rijksoverheid wil als werkgever zinvol en duurzaam werk in een veilig werkklimaat
bieden voor de doelgroep banenafspraak. In het sociaal akkoord van 2013 (Kamerstuk
33 566, nr. 15) hebben het kabinet en sociale partners afgesproken dat er 125.000 extra banen bij
reguliere werkgevers gecreëerd worden voor mensen met een arbeidsbeperking, de doelstelling
van de overheid is 25.000 banen. De wet banenafspraak regelt de benodigde ondersteuning
voor werkgever en werknemer om een baan bij een reguliere werkgever mogelijk te maken
voor deze doelgroep.

De Staatssecretaris van Participatie en Integratie stuurde uw Kamer op 16 juli jl.
een brief1 met de resultaten van de banenafspraak over het jaar 2023.

In 2023 is te zien dat beide sectoren (overheid en markt) de doelstelling niet hebben
gehaald. Wat opvalt is dat dit de eerste keer is dat er binnen de marktsector niet
voldoende banen zijn gerealiseerd. De overheid behaalt de doelstelling ook niet, toch
is dit jaar wel een grote stijging te zien van het aantal gerealiseerde banen ten
opzichte van afgelopen jaren.

In deze brief informeer ik uw Kamer graag over de voortgang op de banenafspraak binnen
de rijksoverheid in 2023.

Aanpak sector Rijk

Ieder onderdeel van het Rijk heeft een eigen cultuur en eigen manier van werken. Ieder
onderdeel draagt zorg voor haar eigen medewerkers, zo ook voor de medewerkers uit
de doelgroep banenafspraak. Er wordt veel geïnvesteerd in de instroom en begeleiding
van deze medewerkers. Het is echter ook belangrijk om meer aandacht te besteden aan
het behoud van medewerkers om een duurzame carrière te kunnen bieden, want ook dat
is nadrukkelijk het doel van de banenafspraak. Er is veel maatwerk nodig gezien de
diversiteit in deze doelgroep. Die diversiteit maakt dat er ook grote verschillen
zijn tussen talenten, kwaliteiten en behoeften. Hoewel het niet gemakkelijk is om
voldoende capaciteit vrij te maken om dit maatwerk te kunnen bieden, wordt de opgave
serieus genomen. Er is op dit moment helaas onvoldoende begeleidingscapaciteit, onder
andere door de krapte op de arbeidsmarkt.

Er is veel aandacht voor nieuwe maatregelen binnen de gehele overheidssector, ook
binnen het Rijk. In het rijksbrede plan van aanpak banenafspraak van oktober 20232 is afgesproken dat departementen hun focus hernieuwen.

Doelgroep

Uit de cijfers van het UWV blijkt dat 52%3 van de mensen die zijn opgenomen in het doelgroepenregister op 31 december 2023 werkzaam
was. In 2023 nam de omvang van het register meer toe dan het aantal werkenden. In
het onderzoeksrapport van 16 juli jl. «Op papier arbeidsvermogen, in de praktijk geen
reële kans op werk»4 constateert de Nederlandse Arbeidsinspectie dat veel mensen in de doelgroep banenafspraak
langdurig niet aan het werk komen. De Arbeidsinspectie stelt dat de begeleiding van
deze groep wellicht beter gericht kan zijn op alternatieve vormen van participatie,
waardoor capaciteit vrijkomt die beter benut kan worden voor de begeleiding van mensen
die wel een kans op werk hebben. In mijn brief over de voortgang van de publieke sectoren
in 2023 – die parallel aan deze brief naar uw Kamer is verstuurd – ga ik hier verder
op in.

Op de werkvloer is er bij het Rijk niet altijd ruimte voor aangepast werk of het rustig
opbouwen van werkzaamheden. Daarnaast heeft het Rijk vooral hoogwaardig kennisintensief
werk en heeft zij relatief eenvoudige werkzaamheden doorgaans aan de markt uitbesteed.
Reguliere banen bij het Rijk zijn met name ingericht voor hoogopgeleide medewerkers,
met name hbo en universitair geschoolde mensen vinden via de reguliere weg een baan
bij het Rijk. Aangezien 60% van de doelgroep vmbo of lager geschoold is, is het een
opgave om binnen de organisaties werkzaamheden te vinden die passen bij de kwaliteiten
van mensen uit deze doelgroep. Wat hoogopgeleide medewerkers betreft, helpt O&P Rijk5 bij individuele plaatsingen. Deze pool wordt echter steeds kleiner, omdat de meeste
hoogopgeleide mensen binnen de doelgroep nu een baan hebben.

Binnenwerk

Binnenwerk creëert samen met partnerorganisaties een groeiend aantal duurzame, structurele
banen voor mensen met een doelgroepindicatie binnen het Rijk. De banen die Binnenwerk,
haar opdrachtgevers en samenwerkingspartners hiermee realiseren, dragen bij aan de
doelstelling van de banenafspraak. Iedereen met een doelgroepindicatie kan bij Binnenwerk
aan de slag. Binnenwerk kijkt naar wat iemand wél kan, niet naar wat niet kan. Bij
Binnenwerk werken veel mensen met een doelgroepindicatie in teamverband (groepsplaatsingen).
Ook binnen de departementen vinden groepsplaatsingen plaats. Het gaat hierbij veelal
praktische werkzaamheden, zoals gebouwassistentie, catering of bos- en natuurbeheer.

In 2023 heeft Binnenwerk 870 banen gecreëerd. Recent heeft Binnenwerk de duizendste
baan gerealiseerd voor de rijksoverheid. Een mooi resultaat waar we binnen het Rijk
trots op zijn. De toegewijde begeleiding van medewerkers is een belangrijke succesfactor.

Realisatie en cijfers

In 2023 is de doelstelling voor het Rijk gesteld op 5.637 banen, daarvan zijn 4.517
banen ingevuld. Het Rijk heeft daarmee aan 80% van de doelstelling voldaan.

Figuur 1 Gerealiseerde aantal voltijdsbanen van 25,5 uur voor medewerkers onder de
Wet banenafspraak en doel

Bron: UWV, P-Direkt, contractpartijen raamovereenkomst, ministeries.

Tabel 1 Aantal voltijdsbanen van 25,5 uur voor medewerkers onder de Wet banenafspraak
2023Q41

Ministerie

Doel (voorlopig)2

 

Formele dienstverbanden, excl. Binnenwerk

Formele dienstverbanden: Binnenwerk3

Inleen

verbanden

Totaal banen gerealiseerd

Realisatie %

AZ

19

 

7

5

0

11

60%

BZ

132

 

52

44

4

99

75%

BZK

507

 

260

202

5

467

92%

EZK

407

 

215

120

1

336

83%

Fin

1.410

 

1.040

62

310

1.413

100%

IenW

586

 

360

3

1

364

62%

JenV (excl. RS)4

927

 

526

217

54

797

86%

LNV

160

 

115

51

0

166

104%

OCW

231

 

161

57

0

218

95%

SZW

185

 

194

17

0

211

114%

VWS

249

 

83

82

28

192

77%

HCvS

72

 

50

11

6

66

92%

Rechtspraak

344

 

135

0

41

176

51%

Totaal Rijk5

5.637

 

3.196

870

450

4.517

80%

Bron: UWV, P-Direkt, Binnenwerk, contractpartijen raamovereenkomst, ministeries.

X Noot

1

I.v.m. afronding kan het voorkomen dat sommige totaalwaardes of sommige percentages
niet overeenkomen met berekening met de afgeronde waardes in de tabel.

X Noot

2

Het doel wordt berekend m.b.v. de quotumcalculator met quotumpercentage 2,76 procent
o.b.v. het gemiddeld aantal fte in 2023.

X Noot

3

De banen onder Binnenwerk zijn verdeeld over de ministeries waarvoor Binnenwerk het
gemandateerd werkgeverschap uitvoert. De ministeries betalen de banen van deze medewerkers
en Binnenwerk voert leiding, begeleiding en administratie uit en houdt de bezetting
op peil.

X Noot

4

Het aantal fte waarop het doel van JenV is gebaseerd, is exclusief de executieve functies
bij DJI (gemiddeld 10.505 fte).

X Noot

5

De executieve functies van DJI worden nog wel meegenomen bij de berekening van de
totale doelstelling – de uitzondering binnen het veiligheidsdomein betekent namelijk
geen verlaging van de uiteindelijke doelstelling. Hierdoor missen er nog 409 doelbanen
(o.b.v. 10.505 fte) die nog niet belegd zijn onder de ministeries.

Stand van zaken extra maatregelen

In de Kamerbrief over de voortgang van 20226 zijn twee extra maatregelen binnen het Rijk aangekondigd.

Centrale financiering

De inrichting van een centrale financieringsconstructie is bij ieder ministerie belegd.
Op basis van de interne structuur en afspraken wordt dit instrument naar eigen behoefte
ingezet.

Netwerkorganisatie Social Return

Vijf ministeries zijn de samenwerking aangegaan en de Netwerkorganisatie Social Return
is gestart. Dit is een grenzeloze samenwerking tussen departementen die het Ministerie
van SZW coördineert. De opdracht is een optimale samenwerking met de grootste marktpartijen
van de rijksoverheid zodat maximale impact wordt behaald voor de kandidaat (duurzame
plaatsing) en waarbij de rijksoverheid als opdrachtgever een bijdrage levert aan de
banenafspraak. Het Rijk ontwikkelt en voert een leveranciersaanpak uit op het gebied
van social return van de top 10 grootste leveranciers van de rijksoverheid. De eerste
focus ligt op de meest potentiële sectoren, zijnde ICT-inhuur en bouw (Rijksvastgoedbedrijf).
Daar wordt per leverancier in samenwerking een werkwijze opgesteld voor maximale impact.

Om het gestelde doel te behalen is het van belang dat de deelnemende ministeries voldoende
capaciteit vrijmaken. Ook is er de wens om meer departementen toe te voegen. Naar
verwachting is een periode van drie jaar noodzakelijk om de netwerkorganisatie goed
op te zetten en te laten groeien. Op dit moment is het echter lastig voor de ministeries
om capaciteit in te zetten. Met de aankomende taakstelling binnen het Rijk, is de
verwachting dat er steeds minder capaciteit beschikbaar wordt gesteld. Dit levert
een risico op voor de te behalen doelstellingen.

Hernieuwde focus

Er is een rijksbreed plan van aanpak gemaakt om gezamenlijk tot meer maatregelen te
komen aan de hand van drie uitgangspunten:

• Hernieuwde positieve energie en zichtbaar ambassadeurschap voor de banenafspraak;

• Inzicht verkrijgen in wat haalbaar is, zodat we realistische verwachtingen scheppen
en deze ook waar maken;

• De mogelijkheden centraal stellen in gesprekken in plaats van onmogelijkheden, zodat
we het volledige potentieel binnen het Rijk benutten.

Op alle niveaus van de organisaties wordt het eigenaarschap gevoeld, zo wordt de banenafspraak
als concrete doelstelling meegenomen in de planning- en control cycli. De banenafspraak
is ook regelmatig onderwerp van gesprek met bestuurders, maar voor het behouden van
draagvlak is wel voortdurend inspanning nodig. Omdat het, zoals eerder benoemd, niet
vanzelfsprekend is dat er voldoende capaciteit is het benodigde maatwerk te bieden,
is samenwerking belangrijk. De ministeries delen goede voorbeelden, leren van elkaar
en bieden elkaar hulp.

Het bieden van een kwalitatieve en duurzame functie is belangrijk om medewerkers te
behouden en doorstroom te stimuleren. Op dit moment is er een grote focus op instroom,
omdat de doelstelling nog niet is behaald. Het is echter net zo belangrijk om uitstroom
te voorkomen door als werkgever te voldoen aan de behoeftes van de medewerkers. Het
bieden van voldoende begeleiding, maatwerk en een duurzaam perspectief zijn daarbij
cruciaal. Zo bieden we duurzame banen voor iedereen. Het terugbrengen van het aantal
ambtenaren, zoals afgesproken in het Regeerprogramma, zal extra druk leggen op voldoende
capaciteit voor goede begeleiding. Daarbij zal de rijksoverheid blijven werken aan
een werkomgeving in overeenstemming met de wet gelijke behandeling op grond van handicap
of chronische ziekte en het VN-verdrag Handicap. Dit omvat een veel bredere doelgroep
dan de banenafspraak.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
J.J.M. Uitermark