Brief regering : Uitkomst aanbesteding betalingsverkeer van de Belastingdienst, Dienst Toeslagen en Douane

31 066
Belastingdienst

31 934
Douane

Nr. 143
BRIEF VAN DE MINISTER VAN FINANCIËN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 13 december 2024

Het Ministerie van Financiën heeft het betalingsverkeer van de Belastingdienst, Dienst
Toeslagen en Douane in 2024 openbaar Europees aanbesteed. Ik heb dit onderdeel van
het betalingsverkeer van het Rijk laten aanbesteden omdat de bestaande overeenkomst
in 2026 afloopt. Middels deze brief informeer ik uw Kamer over de uitkomst van deze
aanbesteding en recente ontwikkelingen die betrekking hebben op het betalingsverkeer
van het Rijk.

Uitkomst van de aanbesteding

De recent uitgevoerde aanbesteding van het betalingsverkeer van de Belastingdienst,
Dienst Toeslagen en Douane is voor het eerst opgedeeld in twee percelen. Het eerste
perceel (A1) bestaat uit de dienstverlening voor de Belastingdienst en de Dienst Toeslagen.
Het tweede perceel (A2) bestaat uit de dienstverlening voor de Douane. Om de betrouwbaarheid
van deze dienstverlening te borgen, fungeren de betrokken banken daarnaast als stand-by
voor elkaar.

Perceel A1 is gegund aan Rabobank, perceel A2 aan ING Bank. Dit betekent dat de Belastingdienst
en Dienst Toeslagen per 1 mei 2026 overgaan van ING Bank naar Rabobank. Dit heeft
impact op burgers, bedrijven en andere belanghebbenden, omdat de rekeningnummers waar
burgers en bedrijven geld van overgemaakt krijgen of aan moeten betalen zullen wijzigen.
Ik begrijp dat dit lastig kan zijn voor burgers en bedrijven. Ik zal er daarom voor
zorgen dat er actief gecommuniceerd wordt over de overstap naar Rabobank. Hierbij
zal extra oog zijn voor de kwetsbare groepen in de samenleving.

Opzet van de aanbesteding

Betalingsverkeer van de Belastingdienst, Dienst Toeslagen en Douane is een vitaal
proces voor burgers en bedrijven en het functioneren van de Nederlandse staat en daarmee
de samenleving. Mede daarom is het betaal- en effectenverkeer onderdeel van de Nederlandse
vitale infrastructuur. Het betalingsverkeer van de rijksoverheid heeft baat bij een
robuuste en efficiënte inrichting. Het borgen van de kwaliteit en continuïteit van
de dienstverlening van onze leveranciers is de kern van de aanbesteding.

Om de betrouwbaarheid te garanderen en verder te verbeteren heeft mijn voorganger
besloten om een multibankconstructie met stand-by faciliteit toe te passen in deze
aanbesteding. Dit betekent dat de dienstverlening belegd wordt bij twee banken in
plaats van bij één. De ene bank voert het betalingsverkeer van de Belastingdienst
en Dienst Toeslagen uit, de andere bank is verantwoordelijk voor het betalingsverkeer
van de Douane. Beide banken fungeren als stand-by voor elkaar. Het voordeel hiervan
is dat de dienstverlening van de ene bank over kan worden gezet naar de andere bank
indien dit noodzakelijk of wenselijk is. Dit wordt de stand-by faciliteit genoemd.
Multibanking zorgt voor een drastische verkorting van de overstaptijd van dienstverlener
van ongeveer 2,5 jaar naar enkele maanden. Een overstap dient zorgvuldig en ordentelijk
te verlopen. Een overstap zal alleen ingezet worden in het geval van een noodsituatie
waarin de huisbank (langdurig) niet functioneert of als het wenselijk wordt bevonden
om over te stappen. Dit kan bijvoorbeeld wanneer opzeggingsgronden van het contract
worden geraakt, zoals bij een ernstige beroepsfout.

In de aanbesteding zijn 70% van de punten toebedeeld aan de kwaliteit die de inschrijver
kan leveren. 30% van de punten kon worden behaald aan de hand van de prijsstelling
voor de dienstverlening.

De belangrijkste strategische doelen van de aanbesteding waren de volgende:

• een doelmatig betalingsverkeer door middel van automatisering;

• één overheid: uniformiteit van de gebruikte producten en diensten;

• een robuuste dienstverlening;

• een integere dienstverlening: maatschappelijk verantwoorde bedrijfsvoering en het
voorkomen van ernstige beroepsfouten bij een bank;

• veilig betalingsverkeer in de gehele keten van betaler tot het Rijk en vice versa;

• het bieden van een duurzaam interessante opdracht voor marktpartijen;

• een hoge kwaliteit betaalproducten en dienstverlening;

• actuele en relevante betaalproducten; en

• gemakkelijk betalen aan of ontvangen van de Belastingdienst, Dienst Toeslagen en Douane
voor iedereen.

Zoals in het algemeen van toepassing bij Rijksinkoop zijn de gangbare Maatschappelijk
Verantwoord Opdrachtgeven en Inkopen (MVOI)-eisen en wensen van toepassing bij deze
aanbesteding. Beide banken voldoen aan de gestelde eisen en wensen hieromtrent. Deze
eisen en wensen zijn onder andere dat de inschrijver bij de top-25% meest duurzame
financieel dienstverleners behoren. Daarnaast wordt verwacht dat de inschrijver een
verklaring van het respecteren van de mensenrechten ondertekent en verklaart niet
te investeren in clustermunitie. Verder wordt verwacht dat inschrijvers een beheerst
beloningsbeleid voeren, hierover extern rapporteren en dat de bank bijdraagt aan het
behalen van de in 2019 afgesproken klimaatdoelen die voortvloeien uit het Parijsakkoord.

Recente ontwikkelingen: periodieke rapportage Kasbeheer

Op 13 november 2024 heb ik de periodieke rapportage Kasbeheer aan uw Kamer aangeboden
(Kamerstuk 31 935, nr. 89). Dit beleidsonderzoek behelst schatkistbankieren en het betalingsverkeer van het
Rijk en ziet op de jaren 2018–2023. De periodieke rapportage concludeert dat het betalingsverkeer
van het Rijk stabiel en betrouwbaar is geweest in de afgelopen jaren. Daarnaast bleken
de kosten van dienstverlening acceptabel, met name in verhouding tot de omvang en
complexiteit van de opdracht.

Een verbeterpunt voor de doeltreffendheid is het verhogen van het aantal inschrijvingen
van banken op de aanbestedingen. De huidige complexe eisen en wensen verminderen de
marktconformiteit van de opdracht, waardoor het voor verschillende potentiële dienstverleners
lastig is om zich in te schrijven. Dit is bijvoorbeeld het geval vanwege de uitgevraagde
producten en veiligheids- en Maatschappelijk Verantwoorden Ondernemen (MVO)-eisen.
Minder inschrijvingen van banken kunnen ertoe leiden dat het Rijk afhankelijk wordt
van een klein aantal dienstverleners, wat in theorie de kosten kan doen stijgen. Tevens
heeft de marktconcentratie van het Nederlandse bankenlandschap een negatief effect
op het potentieel aantal Nederlandse banken dat de opdracht uit kunnen voeren.

De periodieke rapportage beschrijft mogelijke maatregelen om de doeltreffendheid en
doelmatigheid van het beleid omtrent het betalingsverkeer van het Rijk te borgen en
verder te verbeteren. Bij toekomstige aanbestedingen zal ik blijven zoeken naar manieren
om de betrouwbaarheid en continuïteit te borgen en verder te verbeteren. Naast een
multibankconstructie kan dit bijvoorbeeld gedaan worden door middel van het uitgeven
van specifieke Rijks-IBAN-nummers. Dit heeft als doel de doorlooptijd van het veranderen
van dienstverlener te verkorten. Het kabinet is voornemens te onderzoeken hoe toetredingsbarrières
tot de aanbesteding voor banken verminderd kunnen worden. Het wegnemen van deze barrières
kan bijdragen aan het realiseren van een breder speelveld van aanbieders en kan zorgen
voor competitievere prijzen en een hogere kwaliteit door verbeterde marktwerking.
Het huidige speelveld is beperkt door het grote volume betalingen en de complexiteit
van de opdracht. In lijn met het bovenstaande is het kabinet voornemens om de bestaande
perceelverdeling nader te evalueren en om waar mogelijk en efficiënt te sturen op
productgericht aanbesteden.

Conclusie

De aanbesteding van het betalingsverkeer van de Belastingdienst, Dienst Toeslagen
en Douane is succesvol uitgevoerd. De aanbesteding heeft geresulteerd in twee dienstverleners,
Rabobank en ING Bank, respectievelijk voor het perceel betalingsverkeer van de Belastingdienst
en Dienst Toeslagen en het perceel betalingsverkeer voor de Douane. Met de twee banken
zullen de komende periode implementatieplannen worden opgesteld, zodat we per 1 mei
2026 een soepele overgang kunnen maken voor de Belastingdienst en Toeslagen. Daarnaast
zullen we de komende periode gebruiken om de burgers en bedrijven van Nederland op
allerlei mogelijke manieren actief te informeren over de wijziging en wat dit voor
hen zal gaan betekenen.

In de eerste helft van 2025 informeer ik uw Kamer nader over mogelijke beleidsvoornemens
die voortvloeien uit de periodieke rapportage Kasbeheer (Kamerstuk 31 935, nr. 89) die op 13 november is aangeboden aan uw Kamer.

De Minister van Financiën,
E. Heinen