Brief regering : Resultaat onderzoek naar het delen van zwarte lijsten tussen de Nederlandse luchtvaartmaatschappijen en afdoen van toezeggingen

Nr. 1181 BRIEF VAN DE MINISTER VAN INFRASTRUCTUUR EN WATERSTAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 12 december 2024

Bij Kamerbrief1 van 3 april 2023 bent u geïnformeerd over de problematiek van ordeverstorende passagiers
aan boord van een vliegtuig. Hierin is toegelicht welke stappen de Nederlandse luchtvaartmaatschappijen
doorlopen om inzicht te krijgen in hoeverre het uitwisselen van gegevens van ordeverstorende
passagiers (zwarte lijsten) significant bijdraagt aan het terugbrengen van het aantal
ordeverstorende passagiers. Hieronder worden de resultaten van dit onderzoek toegelicht
en ingegaan op meerdere maatregelen waar de sector dit jaar samen met het Ministerie
van IenW aan heeft gewerkt.

Onderzoek naar het delen van zwarte lijsten

De luchtvaartmaatschappijen, de Koninklijke Marechaussee (hierna: KMar) en het Openbaar
Ministerie (hierna: OM) hebben onderzocht in hoeverre het delen van zwarte lijsten
bijdraagt aan het terugbrengen van het aantal ordeverstorende passagiers. Hierbij
is naar de volgende aspecten gekeken: de effectiviteit van het delen van zwarte lijsten
tussen KLM en Transavia, herhaling van strafbaar gedrag, de kwalificatie van overtredingen
door luchtvaartmaatschappijen en de geschiktheid van het delen van zwarte lijsten
als maatregel.

Uit het onderzoek is gebleken dat het delen van zwarte lijsten tussen de Nederlandse
luchtvaartmaatschappijen onderling niet het juiste middel is om het aantal ordeverstorende
passagiers terug te dringen. KLM en Transavia delen sinds 2022 de zwarte lijsten met
elkaar. Ondanks het delen van de zwarte lijsten is in oktober 2024 het aantal ordeverstorende
passagiers met 52% bij KLM en 168% bij Transavia ten opzichte van 2022 gestegen. Ook
blijkt uit het onderzoek dat het aantal recidiverende ordeverstorende passagiers nihil
is. In de zaken die het OM hebben bereikt betrof het telkens misdragingen van andere
passagiers.

Kortom, de beschikbare data laat niet zien dat het delen van de zwarte lijsten leidt
tot een vermindering in het aantal ordeverstorende passagiers. Daarnaast bestaan er
forse belemmeringen van juridische en operationele aard die de totstandkoming van
het delen van passagiersgegevens binnen afzienbare tijd met een realistische inzet
van mensen en middelen onmogelijk maakt.

Vervolgaanpak ordeverstorende passagiers

Tijdens de besprekingen met de luchtvaartmaatschappijen, Schiphol, regionale luchthavens,
de KMar en het OM zijn wel aanknopingspunten gevonden voor maatregelen waarmee op
de korte termijn zinvolle stappen kunnen worden gezet. Het betreft de volgende stappen:

1. Onderzoek naar de aard en omvang van de problematiek rond ordeverstorende passagiers

Het feit dat het aantal ordeverstorende passagiers alleen maar aan het groeien is,
en dat deze stijging niet door terugkerende overtreders komt, vraagt om meer inzicht
in de problematiek. Daarom is gestart met het onderzoek naar de aard en omvang van
de problematiek in Nederland. Dit onderzoek moet leiden tot gerichtere en aanvullende
maatregelen die significant zullen bijdragen aan de vermindering van het aantal ordeverstorende
passagiers. Dit onderzoek wordt door IenW getrokken en uitgevoerd in samenspraak met
betrokken partijen. Het onderzoek is in het eerste kwartaal van 2025 gereed.

2. Communicatiestrategie

Parallel aan bovenstaande actie wordt gewerkt aan een communicatiestrategie. Het doel
is om een strategie op te stellen waarbij passagiers worden aangespoord beter na te
denken over de impact van hun gedrag op de luchthavens en aan boord van vliegtuigen.

3. EASA-campagne

Samen met het European Union Aviation Safety Agency (hierna: EASA) werkt Nederland
aan een campagne ter vergroting van het bewustzijn van de passagiers over de (juridische)
gevolgen van ongeoorloofd gedrag op de luchthavens en aan boord van vliegtuigen. Naar
verwachting wordt de campagne in het eerste kwartaal van 2025 gelanceerd.

Het aantal ordeverstorende passagiers neemt onrustbarend toe en dit heeft de aandacht
van het Ministerie van IenW én de sector. Ik wil benadrukken dat de luchtvaartsector
in nauwe samenwerking met de overheid belangrijke stappen zet en heeft gezet. Zo hebben
betrokken partijen in december 2023 een intentieverklaring ondertekend die de basis
biedt om ook in de toekomst samen te werken en maatregelen te treffen.

De Minister van Infrastructuur en Waterstaat, B. Madlener