Brief regering : Effectonderzoek nieuwe aanpak arbeidsongevallen, kwantitatieve analyse

Nr. 517
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 12 december 2024

Per 1 januari 2023 hanteert de Nederlandse Arbeidsinspectie een nieuwe werkwijze binnen
het onderzoek naar arbeidsongevallen.

Het doel van de aanpak is de nadruk te leggen op het lerend vermogen van werkgevers
om daarmee een blijvend positief effect op de veiligheid van werkenden te realiseren.

De totstandkoming van de nieuwe aanpak is in jaarplannen en brieven aan uw Kamer beschreven
waarbij tevens effectonderzoek is aangekondigd1.

Hierbij bied ik u dat effectonderzoek aan. Het rapport geeft de eerste resultaten
van deze aanpak van arbeidsongevallen op basis van 540 vervolginspecties.

Ongewijzigd

Arbeidsongevallen moeten door de werkgever bij de inspectie worden gemeld2 als het ziekenhuisopname, blijvend letsel of de dood tot gevolg heeft.

Ongewijzigd is dat dodelijke en zeer ernstige ongevallen door inspecteurs worden onderzocht,
dat gestart wordt in het strafrecht en dat bijvoorbeeld familie-inspecteurs betrokken
worden3.

Voor de ongevallen die niet in het strafrecht starten, geldt dat een inspecteur, net
als in de oude aanpak, ter plekke gaat en zonodig materiaal veiligstelt en verklaringen
afneemt.

Nieuwe aanpak

Anders dan in de oude aanpak is in de nieuwe aanpak vervolgens de werkgever aan zet.
Die voert zelf het ongevalsonderzoek uit en stelt een werkgeversrapportage op. In
een aantal specifieke situaties of als de werkgever het niet wil of niet goed doet,
neemt de inspecteur het onderzoek ter hand4.

Waar van toepassing, onderzoekt de werkgever dus zelf het arbeidsongeval en stelt
hij een werkgeversrapportage op. Onderdeel van de werkgeversrapportage is een verbeterplan
waarin de werkgever maatregelen uitwerkt die gericht zijn op het vermijden van toekomstige
arbeidsongevallen bij het bedrijf. Hierbij benoemt de werkgever niet alleen maatregelen
met betrekking tot de directe oorzaak (de oorzaak van het ongeval), maar ook zogeheten
basisoorzaken (ook wel achterliggende oorzaken genoemd).

Daarnaast kan de werkgever maatregelen benoemen met betrekking tot de bredere veiligheid
in het bedrijf. Als de werkgeversrapportage en het verbeterplan akkoord zijn bevonden
door de Arbeidsinspectie, volgt er na verloop van tijd een vervolginspectie. Het doel
van de vervolginspectie is om te beoordelen of de werkgever het verbeterplan voldoende
heeft geïmplementeerd.

Eerste Resultaten nieuwe aanpak

Het onderzoek laat op basis van 540 vervolginspecties zien dat de eerste ervaringen
met de nieuwe aanpak over het algemeen positief zijn.

Uit het onderzoek blijkt dat 84% van de bedrijven bij de vervolginspectie alle maatregelen
genoemd in het verbeterplan heeft doorgevoerd. Bij 11% van de vervolginspecties handhaaft
de inspecteur op een of meerdere onderwerpen.

Tijdens de vervolginspecties blijkt 39% van de bedrijven aanvullende veiligheidsmaatregelen
te hebben genomen die niet in het verbeterplan zijn genoemd. In de meeste gevallen
zijn dit maatregelen met betrekking tot de bredere veiligheid in het bedrijf.

Naar inschatting van de inspecteurs zorgen het arbeidsongeval en/of de daaropvolgende
interventie, dat wil zeggen de werkgeversrapportage, bij de meeste bedrijven voor
een verhoging van het veiligheidsbewustzijn en het reflecterend vermogen. Ook schatten
inspecteurs in dat bij meer dan de helft van de bedrijven de bedrijfscultuur ten opzichte
van de veiligheid binnen het gehele bedrijf veranderd is naar aanleiding van het ongeval
en de werkgeversrapportage.

Er is slechts een kleine groep bedrijven (minder dan 5%) waar volgens inschatting
van de inspecteur tijdens de vervolginspectie geen verbetering op deze punten heeft
plaatsgevonden.

De werkgeversrapportage en het verbeterplan zijn in ongeveer de helft van de gevallen
direct goedgekeurd door de Arbeidsinspectie. In de andere helft van de gevallen is
de werkgeversrapportage en/of het verbeterplan in tweede instantie goedgekeurd.

In ongeveer 1% van de ongevalszaken waarbij de interventie werkgeversrapportage is
ingezet, keurt de Arbeidsinspectie de werkgeversrapportage en/of het verbeterplan
af, en vindt er dan alsnog een ongevalsonderzoek door de Arbeidsinspectie plaats.

De eerste resultaten geven daarmee een overwegend positief beeld van de nieuwe aanpak.
In 2025 verschijnt een rapport over het kwalitatieve gedeelte van het effectonderzoek.
Hierin zullen op basis van gesprekken met werkgevers en ongevalsslachtoffers hun ervaringen
met de nieuwe werkwijze worden beschreven.

Ik zal dit kwalitatieve onderzoek te zijner tijd ook aan uw Kamer sturen.

De Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid,
J.N.J. Nobel