Brief regering : Staat van de wetgevingskwaliteit

Nr. 27
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 12 november 2024

Hierbij bied ik uw Kamer de eerste editie van de Staat van de wetgevingskwaliteit
aan. De Staat van de wetgevingskwaliteit zal een periodiek terugkerende beschouwing
op kwaliteit van wet- en regelgeving zijn.1

De eerste Staat van de wetgevingskwaliteit

Voor deze eerste editie is vooral gebruik gemaakt van de inzichten uit toetsing van
wetsvoorstellen en ontwerpbesluiten door het Ministerie van Justitie en Veiligheid,
op basis van Aanwijzing 7.4 van de Aanwijzingen voor de regelgeving.2 De Staat van de Wetgevingskwaliteit doet verslag van een aantal thema’s uit deze
toetsing over de periode juni 2021 tot en met maart 2024. Dit interval maakt het mogelijk
om afstand te nemen van de actualiteit en op zoek te gaan naar onderliggende trends
en patronen.

De analyse heeft vier belangrijke thema’s blootgelegd die raken aan de uitvoerbaarheid
en de rechtsstatelijkheid van wetgeving. Deze thema’s zijn:

• Menselijke maat en maatwerk;

• Compensatie;

• Snelheid en flexibiliteit, en

• Bescherming van persoonsgegevens.

Er zijn uiteraard ook andere thema’s te onderkennen, zoals grote stelselwijzigingen,
vormen van overgangsrecht en de keuze tussen bestuursrechtelijke en strafrechtelijke
handhaving. Deze thema’s zijn evenzeer belangrijk voor de kwaliteit van wetgeving
en kunnen eventueel aan de orde komen in een volgende editie van de Staat van de wetgevingskwaliteit.
Het is een «levend document» dat continu in ontwikkeling is, en kan worden verrijkt
met nieuwe inzichten.

Aanvullend zijn de vier eerdergenoemde thema’s tegen het licht gehouden van de adviezen
hierover van de Afdeling advisering van de Raad van State. Bij een volgende editie
van de Staat van de wetgevingskwaliteit kunnen ook andere signalen of rapporten inzake
wetgevingskwaliteit worden betrokken.3

Deze eerste Staat van de wetgevingskwaliteit geeft inzicht in ontwikkelingen met betrekking
tot de kwaliteit van wetgeving. Dit inzicht biedt structureel een basis voor een dialoog
over de kwaliteit van wetgeving en de dilemma’s die daarmee gepaard gaan, uitstijgend
boven individuele dossiers, en ter verdere verbetering van de kwaliteit van wetgeving.

Wetgeving in de rechtsstaat

Kwalitatief goede wetgeving is een belangrijk element van de rechtsstaat. Het is niet
voor niets dat de Staatscommissie Rechtsstaat aangeeft dat de regering de taak heeft
om wetgeving eenvoudiger, toegankelijker en begrijpelijker te maken voor burgers.4 Deze aanbeveling heeft weerslag gekregen in het regeerprogramma waarin is opgenomen
dat het van groot belang is om met alle actoren te komen tot wetgeving die begrijpelijk,
uitvoerbaar en doenbaar is voor mensen en die in de praktijk werken.5 Dit vraagt om voortdurende aandacht.

Structurele aandacht voor de kwaliteit van wetgeving

Vanuit mijn algemene verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van wetgeving is het belangrijk
om op verschillende manieren daarvoor structureel aandacht te blijven vragen. Ik zet
daarbij in op verdere verbetering van de algemene wetgevingstoets door mijn ministerie,
opdat nieuwe wetten aan de voorkant scherper juridisch worden getoetst.6 In de toekomst zal ook, in samenwerking met het Ministerie van Binnenlandse Zaken
en Koninkrijksrelaties, de constitutionele toets worden verstevigd. Wetsvoorstellen
en ontwerpbesluiten dienen immers in overeenstemming te zijn met de Grondwet, de grondrechten,
het Europese en internationale recht en de beginselen van de democratische rechtsstaat.7

Onderdeel van de algemene wetgevingstoets is ook de toepassing van het Beleidskompas
dat een structuur bevat voor een zorgvuldige beleidsvoorbereiding en de uiteenzettingen
van de verschillende kwaliteitseisen die de gevolgen van het beleid inzichtelijk maken.
Denk daarbij aan de uitvoeringstoets en de doenvermogentoets. Een ander instrument
ter versterking van de kwaliteit van wetgeving betreft de invoeringstoets waarover
ik uw Kamer onlangs heb geïnformeerd.8 Met de invoeringstoets kan kort na de implementatie van nieuwe regelgeving worden
nagegaan hoe die regelgeving voor de uitvoering en de doelgroep uitpakt in de praktijk.
Waar nodig kan die regelgeving tijdig worden aangepakt. De voorfase van internetconsultatie
waarmee de samenleving kan reflecteren op een conceptvoorstel is eveneens een instrument
dat een bijdrage levert aan de versterking van de kwaliteit van voorgenomen beleid
en regelgeving.

Tot slot

Ik ben voornemens mijn ambities begin volgend jaar uiteen te zetten in een beleidsbrief
«wetgevingskwaliteit». Deze brief richt zich op begrijpelijke, doenbare en uitvoerbare
wetgeving, oftewel wetgeving die werkt. Het instrument van de Staat van de wetgevingskwaliteit,
en de doorontwikkeling van dit instrument, zullen hierbij een belangrijke rol spelen.

Desgewenst maak ik mij gaarne beschikbaar om met uw Kamer van gedachten te wisselen
over de bijgevoegde eerste Staat van de wetgevingskwaliteit, alsmede over mogelijke
thema’s voor een volgende editie en over manieren om de onderliggende analyse verder
te verbeteren.

De Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid,
T.H.D. Struycken