Brief regering : Verslag van 79ste AVVN ministeriële week

Nr. 222 BRIEF VAN DE MINISTERS VAN BUITENLANDSE ZAKEN EN VOOR BUITENLANDSE HANDEL EN ONTWIKKELINGSHULP

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 6 november 2024

Van 22 tot en met 27 september jl. vond in New York de ministeriële openingsweek plaats
van het 79ste zittingsjaar van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties (AVVN). De beleidsinzet
van het Koninkrijk voor de gehele 79ste zitting van de AVVN werd op 30 augustus jl. per brief met uw Kamer gedeeld (Kamerstuk
26 150, nr. 212) en met de Vaste Kamercommissie voor Buitenlandse Zaken besproken op 12 september
jl. U ontvangt hierover zoals gebruikelijk verslag aan het einde van het zittingsjaar,
naar verwachting in juli 2025. Dit verslag ziet specifiek op de deelname van het Koninkrijk
aan de ministeriële week.

Het Koninkrijk der Nederlanden werd tijdens verschillende onderdelen van de ministeriële
week en de daaraan voorafgaande Summit of the Future vertegenwoordigd door o.a. Minister-President Schoof, demissionair Minister-President
Wever-Croes van Aruba, demissionair Minister-President Mercelina en demissionair vicepremier
Gumbs van Sint-Maarten, Minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken en Minister Klever
voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp. Het Ministerie van Volksgezondheid,
Welzijn en Sport en het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties waren
op hoogambtelijk niveau vertegenwoordigd. Ook de Nederlandse VN-Jongerenvertegenwoordiger
Kiki Ritmeijer maakte onderdeel uit van de delegatie. Koningin Maxima was aanwezig
in haar hoedanigheid van Speciale Pleitbezorger van de Secretaris-Generaal van de
Verenigde Naties (UNSGSA) voor inclusieve financiering.

De ministeriële week vond plaats in een complexe internationaal-politieke context
van verder oplopende spanningen in het Midden-Oosten en de voortdurende Russische
agressieoorlog tegen Oekraïne, net als grote mondiale uitdagingen op het gebied van
migratie, klimaat en armoede. De secretaris-generaal van de Verenigde Naties (SGVN)
sprak in zijn traditionele openingstoespraak over met elkaar vervlochten risico’s
van straffeloosheid, ongelijkheid en onzekerheid als aanjagers van toegenomen mondiale
instabiliteit. Tegen de achtergrond van een wereld die niet langer bipolair is, maar
ook nog niet volledig multipolair, sprak de SGVN van een geopolitiek «tussenstation»
(a «purgatory of polarity»), waartegen de VN weerstand moet bieden. Enerzijds door het communicatiekanaal en
oplossingsplatform te blijven waarvoor het bedoeld is en, anderzijds, door de VN toekomstbestendiger
te maken.

In zijn eerste toespraak voor de AVVN benadrukte Minister-President Schoof namens
het Koninkrijk het belang van internationale samenwerking op essentiële onderwerpen
en de rol die de VN hierin heeft gespeeld: van klimaatakkoorden tot ontwapeningsverdragen
en internationale gerechtshoven. Ook benadrukte hij de noodzaak om de VN legitiem
en robuust te houden, om zo de uitdagingen van onze tijd te kunnen adresseren. Hij
noemde het belang om de VN-Veiligheidsraad een betere weerspiegeling te laten zijn
van de 21ste eeuw – bijvoorbeeld door permanente vertegenwoordiging vanuit Afrika in de Raad.
Ook benoemde hij expliciet het gevaar van offensieve cyberprogramma’s voor kritieke
infrastructuur, veiligheid, verdienvermogen en intellectueel eigendomsrecht. De Minister-President
vroeg om niet-aflatende aandacht voor de voortdurende agressieoorlog van Rusland tegen
Oekraïne, evenals voor het grote leed dat de terreur van 7 oktober 2023 en het daaropvolgende
conflict in Gaza en het Midden-Oosten heeft veroorzaakt. Ook wees de Minister-President
op de uitdagingen elders ter wereld waarvoor de ogen niet gesloten mogen worden. Zo
moet er aandacht blijven voor de roep om democratische transitie in Venezuela en de
humanitaire ramp die zich momenteel voltrekt in Soedan. De genoemde crises besprak
Minister-President Schoof, samen met Minister Veldkamp, vicepremier Gumbs en een hoogambtelijke
vertegenwoordiger van Aruba, ook in zijn gesprek met SGVN Guterres.

Inzet bij speciale toppen gedurende de ministeriële week

De Summit of the Future

Bij het 75-jarig bestaan van de VN in 2021 presenteerde de SGVN zijn «Common Agenda»
voor een toekomstbestendige, effectieve VN met een centrale rol van de organisatie
bij de aanpak van grensoverschrijdende uitdagingen: van betere aandacht voor de opkomst
van kunstmatige intelligentie tot versnelde uitvoering van de wereldwijde ontwikkelingsdoelen.
Dit resulteerde in de Summit of the Future, die op 22 en 23 september jl. werd georganiseerd.
Een belangrijk resultaat voor een toekomstbestendiger multilateraal systeem was de
aanname van het Pact of the Future. Naast herbevestiging van het belang van het VN-Handvest
en eerder gemaakte afspraken over onder andere mensenrechten en klimaat, bevat het
Pact meerdere voornemens, bijvoorbeeld over het versterken van de internationale financiële
architectuur en de VN-Veiligheidsraad.

Over het Pact werd al geruime tijd onderhandeld. Desondanks diende Rusland (met steun
van Wit-Rusland, Venezuela, Noord-Korea, Nicaragua, Iran en Syrië) tijdens de Top
in de vroege ochtend van 22 september alsnog een amendement op het Pact in. Dit amendement
wilde onder andere tegengaan dat de VN samenwerkt met andere actoren zoals het maatschappelijk
middenveld en de private sector. De Russische poging om het proces op het laatste
ogenblik te frustreren, zorgde voor forse irritatie bij veel lidstaten. Daarop initieerde
Congo als voorzitter van de Afrikaanse groep een zogenaamde no action motion tegen
het überhaupt in stemming brengen van dit ingrijpende amendement. Congo benadrukte
daarbij de noodzaak van eenheid in het aanpakken vanmondiale uitdagingen. Deze no
action motion werd met grote meerderheid aangenomen (143 voor, 15 onthoudingen, 7 tegen).
Hierdoor werd tegengehouden dat het Russische amendement ter stemming werd gebracht,
waarna de drie uitkomstdocumenten vervolgens met consensus – en dus zonder stemming –
werden aangenomen.

Het Pact laat zien dat er nog steeds brede steun is bij het VN-lidmaatschap voor een
gezamenlijke aanpak van grensoverschrijdende problemen door de VN, evenals de isolatie
van Rusland om deze samenwerking te trachten te frustreren (naast Rusland steunden
alleen Belarus, Noord-Korea, Iran, Nicaragua, Soedan en Syrië het betreffende amendement).
Ook de Declaration on Future Generations, waarvoor de onderhandelingen door het Koninkrijk
en Jamaica gezamenlijk waren geleid, werd met consensus aangenomen. Hierin wordt voor
het eerst door alle VN-lidstaten het belang van toekomstige generaties erkend en worden
acties voorgesteld om die belangen te waarborgen in beleid. Daarnaast werd het Global Digital Compact aangenomen, over verantwoord gebruik van digitale technologieën en een veilig en
inclusief internet. Zowel het Pact als deze twee annexen zijn collectieve inspanningsverplichtingen
en geen juridisch bindende documenten.

Minister-President Wever-Croes leidde de Koninkrijksdelegatie voor de Summit of the
Future en zat samen met de president van Jamaica de bijeenkomst over de Declaration
on Future Generations voor. Ook hield zij een openingstoespraak tijdens de daaraan
voorafgaande Actiedagen. Minister-President Mercelina sprak tijdens de Summit de Koninkrijksverklaring uit. Hij benadrukte dat het Pact belangrijke punten bevat
over de hervorming van het multilaterale stelsel en het waarborgen van de belangen
van kwetsbare landen, waaronder kleine eilandstaten die extra uitdagingen ondervinden
door klimaatverandering en ongelijkheid.

Overige topbijeenkomsten

Er werden door de voorzitter van de AVVN tijdens de ministeriële week ook enkele grote
bijeenkomsten georganiseerd over verschillende mondiale uitdagingen. Vicepremier Gumbs
vertegenwoordigde het Koninkrijk bij een bijeenkomst over zeespiegelstijging op 25 september
jl. en bij de bijeenkomst over antimicrobiële resistentie (AMR) op 26 september jl.
Hij benadrukte dat de stijgende zeespiegel een bedreiging vormt voor kleine eilandstaten
zoals Sint-Maarten, waar de gevolgen nu al voelbaar zijn, en dat het Koninkrijk veel
expertise en innovatieve oplossingen op het gebied van klimaatadaptatie en water te
bieden heeft. Ook riep hij alle VN-lidstaten op om te komen tot een gezamenlijke aanpak
van AMR voor mens, dier en milieu (One Health Approach) en verzocht hen de politieke verklaring over antimicrobiële resistentie en de nationale
actieplannen te implementeren, waar mogelijk financiering beschikbaar te stellen en
meer ambitie te tonen.

Inzet bij thematische evenementen gedurende de ministeriële week

Als onderdeel van de ministeriële week van de AVVN vond er traditiegetrouw ook een
groot aantal ministeriële evenementen plaats. Het Koninkrijk organiseerde samen met
verschillende partners een aantal eigen evenementen op voor Nederland belangrijke
thematische onderwerpen en landensituaties. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste
evenementen waar het Koninkrijk aan heeft deelgenomen.

Veiligheid

Minister Veldkamp nam deel aan een debat onder Sloveens voorzitterschap in de VN-Veiligheidsraad
over het onderwerp «leiderschap voor vrede». De Minister benadrukte het belang dat
het Koninkrijk hecht aan het VN-Handvest en de internationale rechtsorde, en de noodzaak
hier concreet invulling aan te geven. De Minister belichtte daarbij onder andere de
Nederlandse voortrekkersrol om internationale gerechtigheid te verkrijgen voor Oekraïne
als gevolg van de Russische agressieoorlog. Minister Veldkamp sprak – evenals de Amerikaanse
president Biden – tijdens een evenement van de Global Coalition to Address Synthetic Drug Threats over de wereldwijde drugsproblematiek. De coalitie wordt gesteund door 151 lidstaten
en richt zich op zowel handhaving en opsporing- als gezondheidsproblematiek rondom
synthetische drugs. Nederland kondigde aan om, als onderdeel van de coalitie, een
leidende rol te nemen in de werkgroep die zich richt op het aanpakken van de productie
van synthetische drugs en zogeheten precursoren. Daarnaast organiseerde Minister Veldkamp,
samen met de VS en Canada, een ministeriële bijeenkomst over maritieme veiligheid
in Zuidoost-Azië. Hier werd gesproken over het handhaven van internationaal recht,
zoals het VN-Zeerechtverdrag (UNCLOS), en het vreedzaam oplossen van geschillen in
de regio. Minister Veldkamp nam op uitnodiging van de Amerikaanse Minister van Buitenlandse
Zaken Blinken ook deel aan het jaarlijks trans-Atlantische diner. Hij benadrukte daar
het belang van trans-Atlantische samenwerking, de belangrijke rol van de NAVO en de
gezamenlijke en eensgezinde inzet op onder andere steun aan Oekraïne.

Oekraïne

Minister-President Schoof nam, met onder andere president Biden en president Zelensky,
deel aan een G7+ bijeenkomst over wederopbouw van Oekraïne, waar ook een steunverklaring
werd aangenomen.1 Voorts organiseerde Minister Veldkamp, samen met een coalitie van gelijkgezinde landen,
een evenement over gerechtigheid voor Oekraïne na de grootschalige inval van Rusland.
Als leidend land op Restoring Justice, een belangrijke component van de Oekraïense Vredesformule, sprak de Minister over
het belang van internationale vrede en veiligheid en het tegengaan van straffeloosheid.
Daarnaast organiseerde het Koninkrijk de jaarlijkse ministeriële bijeenkomst over
MH17 met de andere landen van het Joint Investigation Team. Met Minister Veldkamp stonden zij stil bij de tienjarige herdenking in Vijfhuizen
en Canberra en onderstreepten hun blijvende inzet voor aansprakelijkheid en voor gerechtigheid
voor de nabestaanden. Op een ministerieel G7+ evenement sprak Minister Veldkamp over
het belang van zowel energiezekerheid als energiesteun voor Oekraïne, dat kampt met
grote energietekorten als gevolg van Russische vernietiging van kritieke energie-infrastructuur.
In de unaniem aangenomen verklaring van de G7+ partners benadrukten de aanwezige landen
de urgente energienoden van Oekraïne en zegden steun toe aan de Oekraïense energiesector.2

Als dissonante noot organiseerden China en Brazilië een ministeriële bijeenkomst over
vrede in Oekraïne met zo’n twintig deelnemers uit vooral het mondiale zuiden, evenwel
zonder Oekraïne zelf. Nederland en gelijkgezinde partners blijven benadrukken dat
het cruciaal is dat Oekraïne betrokken wordt bij besprekingen over vrede en dat het
VN-Handvest, en principes daaruit zoals territoriale integriteit en soevereiniteit,
centraal blijven staan bij besprekingen over een rechtvaardige en duurzame vrede in
Oekraïne.

Midden-Oosten/Gaza

Minister Veldkamp nam deel aan een ministeriële bijeenkomst tussen de Benelux en de
samenwerkingsraad van de Arabische Golfstaten (Gulf Cooperation Council). Tijdens deze bijeenkomst werden onder andere de oplopende spanningen in het Midden-Oosten
besproken. De nadruk van het gesprek lag op ontwikkelingen in Israël/Palestijnse Gebieden
en de rol van Iran. Nederland was ook vertegenwoordigd bij een bijeenkomst over UNRWA
met andere donoren en VN-vertegenwoordigers, een ministeriële bijeenkomst over de
situatie in Gaza en een ministeriële bijeenkomst over de implementatie van de tweestatenoplossing
als de weg voor gerechtigheid en vrede. Tevens was Nederland aanwezig bij de jaarlijkse
zgn. Ad Hoc Liaison Committee (AHLC) over coördinatie van steun vanuit de internationale donorgemeenschap aan de
Palestijnse Autoriteit. Het Midden-Oosten kwam daarnaast ook veelvuldig aan bod in
de gesprekken van diverse leden van de Koninkrijksdelegatie met ambtsgenoten en VN-vertegenwoordigers,
evenals in de jaarlijkse bijeenkomst van EU-Ministers in de marges van de AVVN (zie
ook later in deze brief).

Venezuela

Minister Veldkamp nam, samen met Aruba, deel aan een evenement over Venezuela dat
werd voorgezeten door de VS en Argentinië. Aanwezigen benadrukten dat zittend president
Maduro niet kan worden erkend als winnaar van de Venezolaanse presidentsverkiezingen
van 28 juli jl. Minister Veldkamp onderstreepte de Nederlandse zorgen over de verslechterende
politieke situatie, alsmede de sterk toegenomen repressie en grove mensenrechtenschendingen.
Hij riep op om de druk op het Maduro-regime te behouden en vroeg aandacht voor de
impact van de crisis op Aruba en Curaçao. De VS bracht een verklaring uit namens 30+
landen, waaronder het Koninkrijk, waarin werd opgeroepen om de democratische wil van
het Venezolaanse volk te respecteren en onderhandelingen voor een oplossing te starten.3 Venezuela kwam ook aan bod in de gesprekken van Minister Veldkamp met landen in de
regio, waaronder Argentinië, Brazilië en Chili.

Afghanistan

Bij monde van Minister Veldkamp maakte Nederland, samen met Duitsland, Canada en Australië,
bekend Afghanistan aansprakelijk te hebben gesteld onder het VN-Vrouwenverdrag (het
Verdrag over de uitbanning van alle vormen van discriminatie van vrouwen). Met deze
juridische stap4 wordt een belangrijk signaal gegeven aan de vrouwen en meisjes van Afghanistan. Sinds
de machtsgreep van de Taliban in 2021 mogen vrouwen o.a. geen middelbaar of universitair
onderwijs volgen, niet zonder mannelijke begeleiding het huis verlaten, en niet in
het openbaar gehoord worden en moeten ze volledig gesluierd en bedekt zijn. Het doel
van deze aansprakelijkstelling is om Afghanistan, en daarmee het Taliban-regime, ter
verantwoording te roepen voor zijn beleid, naleving door Afghanistan van zijn internationale
verplichtingen te waarborgen, toekomstige schendingen te voorkomen, en een duidelijk
signaal af te geven dat de rechten van vrouwen en meisjes gerespecteerd moeten worden.
Het VN-Vrouwenverdrag schrijft voor dat Australië, Canada, Duitsland en Nederland
proberen in eerste instantie via onderhandeling en in tweede instantie via arbitrage
met Afghanistan tot een oplossing te komen. Indien dit niets oplevert, zullen de vier
landen een aanklacht indienen bij het Internationaal Gerechtshof.

Minister Klever sprak bij een ander evenement over vrouwen in Afghanistan waar zij
de schendingen van de rechten van vrouwen en meisjes veroordeelde en het belangrijke
werk van vrouwenorganisaties in Afghanistan benadrukte.5 Het betrekken van de stem van vrouwen in de toekomst van Afghanistan komt ten goede
aan de stabiliteit van het land.

Soedan

Het Koninkrijk organiseerde samen met het Verenigd Koninkrijk en Zwitserland een bijeenkomst
over conflict-gerelateerd seksueel geweld in Soedan, een wijdverspreid en onderbelicht
probleem in het conflict dat het land al anderhalf jaar in zijn greep houdt. Minister
Veldkamp stelde dat gerechtigheid voor deze mensenrechtenschendingen noodzakelijk
is om een einde te maken aan straffeloosheid en de cyclus van geweld een halt toe
te roepen. Ook benoemde hij de cruciale rol van Soedanese vrouwenrechtenorganisaties
en de rol van het Internationaal Strafhof bij het onderzoek naar mensenrechtenschendingen
in Soedan. Daarnaast benadrukte hij het belang van de verlenging van het mandaat van
de VN Fact-Finding Mission (FFM) voor Soedan. De FFM Soedan kon niet tijdig van start gaan als gevolg van de
tekorten op de reguliere VN-begroting. Onderzoeksmechanismen worden betaald uit de
reguliere begroting omdat specifieke, geoormerkte financiering voor afzonderlijke
mechanismen de neutraliteit van deze mechanismen in het gedrang kunnen brengen. De
VN-lidstaten zullen hun verplichte financiële bijdrage jaarlijks tijdiger moeten betalen
om te voorkomen dat dit soort onafhankelijke onderzoeksmechanismen geen onnodige vertraging
oplopen – een oproep die Nederland al langere tijd doet. Gezien het belang dat het
Koninkrijk hecht aan de onafhankelijke onderzoeksmechanismen van de VN in het algemeen,
gaf het Koninkrijk dit jaar een bijdrage van 1,1 miljoen dollar aan het Kantoor van
de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten (OHCHR) voor algemene, ongeoormerkte ondersteuning
van de diverse door de VN-Mensenrechtenraad gemandateerde onderzoeksmechanismen, waar
ook deze FFM deel van uitmaakt.6

Mensenrechten

Als huidige voorzitter van de Freedom Online Coalition, een groep van 41 landen uit verschillende regio’s die zich inzet voor de bescherming
van mensenrechten en fundamentele vrijheden online, organiseerde Nederland een evenement
over het integreren van mensenrechtenwaarborgen in kunstmatige intelligentie. In zijn
openingswoord sprak Minister Veldkamp over de kansen en risico’s van kunstmatige intelligentie
en benadrukte hij dat het belangrijk is technologische ontwikkelingen te baseren op
mensenrechten. De Amerikaanse Minister Blinken presenteerde een gezamenlijke verklaring
van de coalitie over verantwoord overheidsgebruik van kunstmatige intelligentie.7 Tijdens de bijeenkomst trad ook Colombia toe als het 41ste lid en kondigde Estland hun voorzitterschap in 2025 aan. Het Koninkrijk vroeg daarnaast
aandacht voor het beschermen en bevorderen van gelijke rechten voor iedereen. Minister-President
Wever-Croes zette zich in voor de rechten van vrouwen en meisjes, tijdens een evenement
van UN Women en het VN Spotlight Initiative dat focust op het tegengaan van geweld tegen vrouwen en meisjes. Minister Veldkamp
zat samen met Argentinië de bijeenkomst van de VN-kerngroep op het gebied van LHBTI-rechten
voor, waar hij zich uitsprak voor de rechten van LHBTI-personen wereldwijd. Hierbij
was ruimte voor persoonlijke verhalen van zowel het maatschappelijk middenveld als
(voormalig) staatshoofden en premiers die zich hebben ingezet voor verbetering van
gelijke rechten voor LHBTI-minderheden. Ook dr. Jill Biden, de first lady van de Verenigde Staten, sprak op dit door Nederland georganiseerde evenement.

Migratie

Minister Klever sprak tijdens een door het Koninkrijk gesponsord evenement over participatie,
leiderschap en zelfraadzaamheid van jonge vluchtelingen. De Minister lichtte toe hoe
het door Nederland medegefinancierde PROSPECTS partnerschap met een integrale benadering
onderwijs en werkgelegenheid voor jongeren steunt. Op die manier investeert het kabinet
in perspectieven voor jonge vluchtelingen in de regio’s waar zij worden opgevangen,
en draagt daarmee ook bij aan de preventie van irreguliere migratie. Ook nam Minister
Klever deel aan een evenement over mondiale migratie, georganiseerd door de EU. Daar
gaf zij aan dat Nederland het asielbeleid gaat aanscherpen maar ook een betrouwbare
partner blijft als het gaat om migratie en opvang in de regio.

Voedselzekerheid

Minister Klever organiseerde samen met Italië en de Voedsel- en Landbouworganisatie
van de Verenigde Naties (FAO) een evenement over voedselzekerheid. Zij benadrukte
het belang van kennisdeling en samenwerking tussen overheden, bedrijven en het maatschappelijk
middenveld om armoede, honger en ondervoeding aan te pakken. De Minister gaf aan dat
Nederland veel expertise op het gebied van productieverbetering te bieden heeft, onder
andere via onze kennisinstellingen en innovatieve landbouwsector. Deelnemers deelden
ervaringen over beschikbaarheid van en toegang tot gezond voedsel op lokale markten
en het betrekken van consumenten en producenten. De Minister sprak ook met VN-organisaties
en het bedrijfsleven over voedselzekerheid en de belangrijke rol die de expertise
van de Nederlandse agri- en foodsector hierin kan spelen.

Tegengaan antisemitisme

Bij een door de Franse Minister van Buitenlandse Zaken en UNESCO georganiseerd evenement
over het tegengaan van antisemitisme door middel van onderwijs, uitte Minister Veldkamp
zijn zorgen over de forse toename van antisemitische incidenten in Nederland en Europa
sinds 7 oktober 2023. Hij benadrukte het belang van Holocaust-educatie om deze tendens
te keren en verwees naar het nieuwe Nationale Actieplan voor Holocaustonderwijs in
Nederland.8 Tot slot riep hij op tot internationale samenwerking om antisemitisme te bestrijden.
Minister Veldkamp deelde zijn zorgen over de toename in antisemitische incidenten
ook met een delegatie van de American Jewish Committee (AJC). Hij benadrukte daarbij dat het voortbestaan en de veiligheid van Israël prioriteit
blijven. Tegelijkertijd sprak de Minister ook zijn grote zorg uit over de humanitaire
crisis in Gaza, het geweld op de Westelijke Jordaanoever en de recente escalatie in
Libanon.

EU

Zoals gebruikelijk vond in de marge van de AVVN de jaarlijkse informele bijeenkomst
van EU-Ministers van Buitenlandse Zaken plaats, waar Minister Veldkamp aan deelnam.
Tijdens deze bijeenkomst, waar Minister Sybiha van Oekraïne deels bij aanwezig was,
werd gesproken over de Russische agressie tegen Oekraïne en de situatie in het Midden-Oosten,
inclusief grote zorgen over de escalerende situatie in Libanon. Lidstaten benadrukten
het belang van gezamenlijke EU-boodschappen en het versterken van relaties met landen
in het mondiale zuiden. Minister Veldkamp nam ook deel aan een bijeenkomst van de
Ministers van de Europese Unie (EU) met hun ambtsgenoten van de Gemeenschap van Latijns-Amerikaanse
en Caraïbische Staten (CELAC) over de prioriteiten voor de aankomende EU-CELAC ministeriële
bijeenkomsten. Tijdens deze bijeenkomst was er veel aandacht voor de inzet op mensenrechten,
democratie en de rechtstaat.

G20

Minister Veldkamp sprak tijdens de ministeriële bijeenkomst van de G20 (de G20 Foreign Ministers Meeting), die door G20-voorzitter Brazilië voor het eerst opengesteld was voor alle VN-leden.
Minister Veldkamp benoemde de Nederlandse inzet op hervorming van de multilaterale
instellingen. Een oproep tot actie voor de hervorming van het multilaterale stelsel
werd tijdens de bijeenkomst aangenomen, wat een prioriteit was voor het Braziliaanse
voorzitterschap.9 In dit kader nam Minister Klever eerder deel aan de G20 ministeriële bijeenkomst
van de Ministers voor ontwikkeling die op 22 en 23 juli jl. in Rio de Janeiro plaatsvond.
Hierbij zijn verklaringen aangenomen over versterkte actie ten aanzien van water,
sanitatie en hygiëne10, en over vermindering van ongelijkheid.11

Small Island Developing States (SIDS)

Het Koninkrijk vroeg tijdens de AVVN aandacht voor de uitdagingen en de kwetsbaarheden
waarmee SIDS te kampen hebben, waaronder klimaatverandering en de behoefte aan betere
toegang tot de mondiale financiële architectuur. Tijdens de Summit of the Future vroegen Minister-President Wever-Croes en Minister-President Mercelina nadrukkelijk
aandacht voor de specifieke uitdagingen van SIDS. Daarnaast nam de Minister-President
Wever-Croes deel aan een evenement over de schuldhoudbaarheid voor SIDS en sprak Minister-President
Mercelina met de Minister-President van Antigua en Barbuda over het vervolg van de
SIDS 4 conferentie die in mei 2024 plaatsvond. Tevens sprak vicepremier Gumbs tijdens
een evenement over klimaatadaptatie, waarbij hij benadrukte dat het met name voor
SIDS cruciaal is om te investeren in klimaatadaptatie om hun veerkracht te vergroten.

Slavernijverleden

Minister-President Mercelina sprak bij een UNESCO-evenement ter herdenking van de
slachtoffers van slavernij. Hij erkende de erfenis van de slavernij, verwees naar
de formele excuses van de Nederlandse regering en stond stil bij de voortdurende impact
van deze geschiedenis op racisme en ongelijkheid.

Duurzame ontwikkelingsdoelen

Vicepremier Gumbs nam deel aan het SDG-moment van de VN, dat geldt als de jaarlijkse
«thermometer» voor de voortgang op het behalen van de duurzame ontwikkelingsdoelen.
Bij dit evenement werd uitgebreid stilgestaan bij het achterblijven van voortgang
en de noodzaak om in actie te komen om deze achterstand in te lopen.

Nederland is in dit kader verheugd met de benoeming van Retno Marsudi, voormalig Minister
van Buitenlandse Zaken van Indonesië, tot VN Speciaal-Gezant voor Water. Haar taak
is om internationale samenwerking op watergebied te bevorderen en onder andere uitvoering
te geven aan de UN System-wide Strategy for Water and Sanitation richting de VN-Waterconferentie in 2026.12

Bedrijfsleven

Tijdens de ministeriële week was er ruim aandacht voor het Nederlandse bedrijfsleven.
Minister-President Schoof nam deel aan een diner met vertegenwoordigers van Nederlandse
bedrijven in de Verenigde Staten en sprak met enkele innovatieve bedrijven die in
de Verenigde Staten en Nederland actief zijn. Minister Klever woonde een evenement
bij met Nederlandse agri- en foodbedrijven over de kansen en uitdagingen die de Amerikaanse
markt biedt voor Nederlandse innovatieve oplossingen. Ook verzorgde Minister Klever
het slotwoord bij een UNICEF-evenement met de private sector over de kracht van innovatie
en publiek-private partnerschappen bij het aanpakken van mondiale uitdagingen. Ze
sprak daarbij met verschillende Nederlandse bedrijven die met UNICEF samenwerken.
Minister-President Mercelina en vicepremier Gumbs namen deel aan een evenement waar
VN-leiders, staatshoofden, regeringsleiders met vertegenwoordigers uit de private
sector hun rol bij onder meer de implementatie van de ontwikkelingsdoelen en de digitale
transformatie bespraken.

Nieuwe rol voor Hare Majesteit de Koningin

Het Koninkrijk was samen met India, Peru, Indonesië, Tanzania en de Filipijnen medeorganisator
van een evenement waarin werd stilgestaan bij het 15-jarige jubileum van Hare Majesteit
de Koningin als Speciale Pleitbezorger van de Secretaris-Generaal van de Verenigde
Naties (UNSGSA) voor Inclusieve Financiering voor Ontwikkeling. Namens SGVN Guterres
werd de nieuwe benoeming tot Speciale Pleitbezorger van de SGVN voor Financiële Gezondheid
bekend gemaakt. Diverse gastsprekers, waaronder Wereldbankpresident Ajay Banga en
UNDP-Administrator Achim Steiner, spraken waardering en steun uit voor de inspanningen
van Hare Majesteit tot nu toe en voor haar nieuwe mandaat. De nieuwe VN-portefeuille
ligt in het verlengde van het vorige mandaat van Hare Majesteit. De inmiddels sterk
toegenomen toegang tot officiële financiële diensten betekent namelijk niet per definitie
dat mensen zich beter ontwikkelen en dat die toegang aan financiële gezondheid bijdraagt.
Hare Majesteit zal zich daarom de komende jaren inzetten voor een financieel systeem
dat nationaal en internationaal mensen helpt zich verder te ontwikkelen.

Bilaterale gesprekken gedurende de ministeriële week

De Koninkrijksdelegatie heeft tijdens de ministeriële week gesproken met een groot
aantal landen en VN-organisaties over voor Nederland belangrijke onderwerpen. Het
verslag is geen weergave van alle gesprekken, maar een terugkoppeling van belangrijke
gesprekken op hoofdlijnen.

Midden-Oosten

Minister-President Schoof sprak met Israël en de Palestijnse Autoriteit over de ontwikkelingen
in Gaza, de Westelijke Jordaanoever en Libanon, en benadrukte de Nederlandse inzet
op de-escalatie, het belang van een staakt-het-vuren, het vrijlaten van de gegijzelden
en een drastische toename van humanitaire hulp. Minister Veldkamp besprak met VN-gezant
Kaag de humanitaire situatie in Gaza.

In ontmoetingen met Marokko, Jordanië, Egypte, Libanon, de Verenigde Arabische Emiraten,
Oman en Qatar werd gesproken over strategische samenwerking en mogelijkheden voor
het verder versterken van de relaties. In de gesprekken werd ook ingegaan op het voorkomen
van verdere escalatie in de regio.

Minister Veldkamp heeft met zijn Iraakse collega gesproken over het belang dat het
Nederlandse kabinet hecht aan de berechtiging van IS-strijders, met het oog op het
tegengaan van straffeloosheid. Daarnaast wees de Minister op de noodzaak dat het bewijs
verzameld door de VN-bewijzenbank UNITAD beschikbaar en toegankelijk blijft.13 Ook benadrukte hij dat Nederland een leidende rol nastreeft in de zoektocht naar
gerechtigheid voor slachtoffers van IS-misdaden en hiervoor ook de optie van een tribunaal
blijft onderzoeken. Aansluitend aan de ministeriële week heeft Minister Veldkamp zijn
collega’s van de anti-IS coalitie tijdens een ministeriële bijeenkomst in Washington
nogmaals opgeroepen om de oprichting van een dergelijk tribunaal te onderzoeken.14

Minister Veldkamp sprak met zijn Iraanse collega over het nucleaire programma van
Iran en de regionale escalatie, waarbij hij Iran opriep tot terughoudendheid. Ook
veroordeelde hij de Iraanse raketlevering aan Rusland en herhaalde zijn oproep deze
onmiddellijk te staken. Beide Ministers onderstreepten het belang van het openhouden
van diplomatieke kanalen om over deze onderwerpen het gesprek te kunnen blijven voeren.

Ook Minister Klever voerde diverse gesprekken over het Midden-Oosten, in het bijzonder
over de humanitaire situatie in Gaza. Mede op basis hiervan besloot ze de reservering
van het vorige kabinet van 3 miljoen euro voor UNRWA in te zetten voor UNICEF.15

Azië

Minister Veldkamp en zijn collega van Singapore bespraken het verder versterken van
de al goede handelsrelaties, met name door al lopende onderhandelingen over digitale
kwesties en kunstmatige intelligentie. Het gesprek ging ook over de steun aan Oekraïne
en een evenwichtige benadering van de kwesties in het Midden-Oosten, inclusief de
tweestatenoplossing. De Minister van Buitenlandse Zaken sprak ook met zijn Indiase
collega over het toewerken naar een het strategische partnerschap tussen de landen,
en over conflicten in het Midden-Oosten en de Russische agressie tegen Oekraïne. Minister-President
Schoof sprak tijdens een ontmoeting met Chief Advisor Yunus van Bangladesh namens Nederland steun uit voor de interim-regering van Bangladesh.

In verschillende gesprekken heeft Nederland, waar nodig, ook kritische boodschappen
afgegeven. Zo heeft Minister Veldkamp bij de premier van Pakistan zijn ernstige zorgen
geuit over de bedreigingen richting Nederlandse politici vanuit Pakistan. Ook heeft
hij de premier met klem verzocht om mee te werken aan eventuele toekomstige rechtshulpverzoeken
in dat kader. In het gesprek met de Chinese Minister van Buitenlandse Zaken, Wang
Yi, heeft de Minister van Buitenlandse Zaken benadrukt dat de materiële steun door
Chinese bedrijven aan de Russische agressie tegen Oekraïne leidt tot erosie van vertrouwen
in de relatie tussen de EU en China. Conform het verzoek van uw Kamer in de motie
Paternotte c.s. (Kamerstuk 26 150, nr. 214) is daarbij eveneens het Nederlandse standpunt ten aanzien van VN Resolutie 2758
toegelicht in het kader van het Nederlandse één-China beleid. Tevens blijft Nederland
zich doorlopend inzetten voor betekenisvolle deelname van Taiwan aan internationale
organisaties en instituties waar deelname van Nederlands of mondiaal belang is en
waar mogelijk binnen de kaders van het Nederlandse één-Chinabeleid.

Latijns-Amerika

Minister Veldkamp sprak met zijn evenknie uit Chili waarbij beide landen de goede
bilaterale relatie benadrukten. Chili en het Koninkrijk delen zorgen over de situaties
in Oekraïne en Venezuela. In het gesprek met Brazilië werd gesproken over de rol van
Brazilië als G20-voorzitter, de situatie in Venezuela, en over het Braziliaans-Chinees
vredesinitiatief inzake Oekraïne.

Zowel Minister-President Schoof, als demissionair premiers Wever-Croes en Mercelina
hebben een gesprek gehad met de president van Suriname. De gesprekken gingen over
de bilaterale samenwerking tussen Suriname en het Koninkrijk. Minister-President Schoof
bracht de veroordeling van Desi Bouterse en het belang van uitvoering van het vonnis
van de hoogste rechter in Suriname op. Ook werd door Minister-President Schoof en
president Santokhi vooruitgeblikt op de Surinaamse parlementsverkiezingen in 2025.

Eurazië

Minister Veldkamp sprak met zijn Armeense en Azerbeidzjaanse ambtsgenoten. Centraal
tijdens die gesprekken stond het vredesproces tussen Armenië en Azerbeidzjan, waarbij
de Minister benadrukte dat hierbij voortgang bereikt moet worden. Minister Veldkamp
sprak ook met zijn Turkse evenknie, onder meer over de situatie in Oekraïne en het
vredesproces tussen Armenië en Azerbeidzjan. Tevens kwam de sterke onderlinge handelsrelatie
ter sprake.

Sub-Sahara Afrika

Minister-President Schoof besprak met President Faye van Senegal over economische
samenwerking, irreguliere migratie en diverse conflictsituaties in de wereld. Minister
Klever sprak met de Minister van Buitenlandse Zaken van Benin, die waardering uitsprak
voor de Nederlandse inzet op voedselzekerheid, water en infrastructuur. Ook werd benoemd
dat Nederland en Benin belangrijke waarden delen, bijvoorbeeld in het veroordelen
van de Russische agressieoorlog tegen Oekraïne. Minister Klever benadrukte dat Nederlandse
steun tot resultaten moet leiden en noemde het belang van de strijd van Benin tegen
extremisme. Ook sprak zij met de Minister van milieu, duurzame ontwikkeling en ecologische
transitie van Ivoorkust over Nederland als samenwerkingspartner in de tuinbouwsector,
publieke infrastructuur, het opschalen van de lokale verwerking van cacaobonen en
het bestrijden van kusterosie.

Bilaterale gesprekken met VN-instellingen

Minister Klever sprak met een groot aantal VN-organisaties.16 In deze gesprekken lichtte zij de prioriteiten van het nieuwe kabinet toe op onder
andere water, migratie en voedselzekerheid, en besprak hoe het werk van de VN aan
deze prioriteiten kan bijdragen. Ook gaf Minister Klever aan dat het kabinet gaat
bezuinigen op ontwikkelingshulp. Ze sprak daarnaast over het betrekken van de (Nederlandse)
private sector bij het werk van de VN, en over het belang van zichtbaarheid van de
concrete resultaten die met Nederlandse financiering worden behaald. In gesprek met
de hoogste vertegenwoordiger van UNRWA heeft ze het belang van de opvolging van de
aanbevelingen uit het Colonna-rapport benadrukt.17

Minister-President Wever-Croes sprak met UNDP, UNDESA en UN Women. Daarnaast had ze
samen met vicepremier Gumbs een gesprek met UNOHRLLS18 over de erkenning van geassocieerde SIDS-leden in verschillende politieke VN-verklaringen
aangaande Small Island Developing States. Minister-presidenten Wever-Croes en Mercelina spraken ook met de burgemeester van
Utrecht en voorzitter van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, Sharon Dijksma,
die eveneens in New York was voor de High Level Week.

Tot slot

De ministeriële week van de 79ste zitting van de Algemene Vergadering van de VN bood het Koninkrijk de gelegenheid
om op mondiaal niveau te spreken over de belangrijke onderwerpen voor onze landen:
van veiligheid en migratie tot het borgen van de internationale rechtsorde en de belangen
van kleine eilandstaten. Juist in de huidige, steeds meer gefragmenteerde geopolitieke
context, is het noodzakelijk van dit unieke podium van 193 landen gebruik te blijven
maken en de dialoog aan te gaan. Daarmee versterken we ook het podium zelf, in tijden
waarin internationale samenwerking moeilijker is geworden. De VN is en blijft voor
veel landen in de wereld hun belangrijkste internationale overlegorgaan. Door in gesprek
te blijven over de afspraken die landen in VN-verband hebben gemaakt op het gebied
van vrede, veiligheid, rechtsorde en ontwikkeling, en landen aan te blijven spreken
op de naleving daarvan, kan het multilaterale systeem goed blijven functioneren. Dat
is een verantwoordelijkheid van alle lidstaten gezamenlijk.

Onze actieve en constructieve rol binnen de VN, op basis van de eigen beleidsprioriteiten
en belangen, blijft het Koninkrijk de rest van deze 79ste zitting doorzetten.

De Minister van Buitenlandse Zaken, C.C.J. Veldkamp

De Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp, R.J. Klever