Brief regering : Spoedadviescommissie en pilot "Totaalherstel”

Nr. 1435
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN FINANCIËN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 6 november 2024

Het kabinet heeft de ambitie om het financieel herstel voor gedupeerde ouders uiterlijk
in 2027 af te ronden. Meer dan driekwart van de aangemelde ouders heeft al een integrale
beoordeling gehad en bijna 39.000 ouders zijn erkend als gedupeerde. Daarmee ligt
de hersteloperatie op koers om voor alle ouders eind 2025 de integrale beoordeling
te hebben afgerond. De schuldenaanpak verloopt grotendeels naar wens en een groot
deel van de kinderen van gedupeerde ouders heeft inmiddels een tegemoetkoming ontvangen.

In de afgelopen 100 dagen heb ik intensieve gesprekken gevoerd met ouders, jongeren,
Kamerleden, ambtenaren, advocaten, wethouders, UHT, BAC, SGH, CWS en vele andere betrokkenen
en (ervarings)deskundigen. Ook heb ik mij grondig verdiept in verschillende vonnissen,
adviezen en andere relevante publicaties. Dit alles heeft mij tot het inzicht gebracht
dat er op een aantal onderdelen van de hersteloperatie sprake is van acute knelpunten
waardoor de uitvoering dreigt vast te lopen. Zo blijven bijvoorbeeld de wachttijden
bij bezwaren en de schaderoutes een zorgpunt, is het aanleveren van dossiers nog altijd
niet op niveau, worden wettelijke termijnen stelselmatig niet gehaald en geven zowel
ouders als gemeenten aan knelpunten te ervaren in de brede ondersteuning.

Ondanks de grote inspanning van alle betrokkenen binnen de hersteloperatie om gedupeerden
zo snel en volledig als mogelijk te compenseren, zie ik dat de ambitie van het kabinet
onder druk staat. Het is noodzakelijk dat er op korte termijn maatregelen komen, desnoods
onorthodox, die de hersteloperatie moeten versnellen en verbeteren. In deze brief
kondig ik twee startmaatregelen aan.

Twee startmaatregelen

De eerste startmaatregel betreft de instelling van een spoedadviescommissie gericht
op het oplossen van knelpunten in de uitvoering van de hersteloperatie. Daarnaast
wordt binnenkort gestart met een tweede startmaatregel, namelijk een pilot «Totaalherstel».

I. Spoedadviescommissie

Uit de inzichten die ik heb opgedaan blijkt dat de hersteloperatie zich kenmerkt door
een populatie gedupeerden die zeer diverse behoeften hebben. Ook zijn de meningen
over wat «goed» herstel is zeer verdeeld. Omdat ik het belangrijk vind dat de maatregelen
die ik tref breed gedragen zijn, goed onderbouwd zijn en écht tot verbetering leiden
ga ik niet over één nacht ijs en stel ik een spoedadviescommissie1 in om dit te onderzoeken. De taak van de spoedadviescommissie wordt om, met oog voor
de behoeften van de gedupeerden, te onderzoeken op welke wijze de uitvoering van de
hersteloperatie toeslagen kan worden versneld en verbeterd en hoe eventuele knelpunten
daarin op korte termijn kunnen worden weggenomen. Van belang is het om zo snel en
persoonsgericht mogelijk herstel aan gedupeerden te bieden in de vorm van financiële
compensatie. En te voorzien in ondersteuning om het leven weer verder op de rit te
krijgen. De spoedadviescommissie wordt uitdrukkelijk gevraagd om oog te hebben voor
wat de Afdeling advisering van de Raad van State (in het advies bij de Wet aanpassing
termijnen en nabestaandenregeling hersteloperatie toeslagen2) heeft beschreven als de «fragmentarische aanpak van de gehele hersteloperatie, die
leidt tot een veelvoud aan beschikkingen en mogelijke bezwaren en andere juridische
procedures daartegen». Ik heb de heer Chris van Dam gevraagd en bereid gevonden om
de rol van voorzitter van deze commissie te vervullen. De twee andere commissieleden
zijn de heer Simon Sibma en mevrouw Cathalijne Dortmans. Het streven is om voor het
kerstreces, maar uiterlijk in januari 2025, een eindrapport met maatregelen te presenteren.
In de tussentijd zal de hersteloperatie onverkort doorgang vinden.

II. Pilot «Totaalherstel»

Parallel aan de spoedadviescommissie zal het Instituut voor Publieke Waarden in het
kader van de nabestaandenregeling starten aan een pilot «Totaalherstel», in nauwe
samenwerking met alle ketenpartners3. De hersteloperatie kenmerkt zich namelijk onder andere door een continu spanningsveld
tussen snelheid en zorgvuldigheid. En ook door een veelheid aan factoren die voorwaardelijk
zijn voor een prettig en goed herstel. Het amendement Leijten, dat zich concentreert
op de integrale uitvoering van de nabestaandenregeling, is een concrete aanleiding
om, in eerste instantie, voor deze groep het herstel in de breedte te verbeteren.
Zowel in bejegening als in ervaring, tempo en resultaat. De pilot totaalherstel heeft
als doel om de integrale beoordeling voor de kleine groep nabestaanden binnen enkele
weken af te ronden, om vervolgens op één moment integrale afspraken te maken over
de verschillende andere onderdelen van het herstelproces, zoals de schuldenaanpak,
compensatie voor aanvullende schade en brede ondersteuning. De ontwikkeling van deze
totaalaanpak kan, als deze werkt, een voorbeeld zijn voor het herstel voor andere
specifieke groepen binnen de hersteloperatie.

Tot slot

De bovengenoemde twee startmaatregelen zullen leiden tot verdere verbetermaatregelen.
Deze moeten zo veel als mogelijk inpasbaar zijn in het wettelijk kader waarbinnen
de hersteloperatie is vormgegeven en dienen rekening te houden met het gelijkheidsbeginsel
en de eventuele effecten van beleidswijzigingen op reeds geholpen groepen. Het is
nadrukkelijk niet de bedoeling om de gehele hersteloperatie opnieuw tegen het licht
te houden of regelingen en processen die zich al in een vergevorderd stadium bevinden
te herzien (zoals bijvoorbeeld de Integrale Beoordelingen en de Kindregeling)4.

Voorop staat dat gedupeerden zo snel en volledig mogelijk gecompenseerd moeten worden,
zodat zij weer vooruit kunnen kijken. Elke dag dat een gedupeerde langer moet wachten
is er één te veel.

De Staatssecretaris van Financiën,
N. Achahbar