Brief regering : Geannoteerde Agenda ministeriële bijeenkomst demografie 18 - 19 november 2024

Nr. 766
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 6 november 2024

Op 18 en 19 november aanstaande vindt de ministeriële bijeenkomst demografie plaats
te Boedapest. Hierbij zend ik u de geannoteerde agenda toe.

De Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid,
Y.J. van Hijum

GEANNOTEERDE AGENDA INFORMELE MINISTERIËLE BIJEENKOMST DEMOGRAFIE 18–19 NOVEMBER 2024

In deze Geannoteerde Agenda treft u aan:

− Informatie over de informele ministeriële bijeenkomst demografie op 18 en 19 november
2024.

Informatie over de informele ministeriële bijeenkomst demografie op 18 en 19 november
2024

In het nu volgende informeer ik u over de informele ministeriële bijeenkomst demografie
van 18 en 19 november, georganiseerd door het Hongaarse EU-Voorzitterschap. De informele
bijeenkomst vindt plaats in Boedapest. Nederland zal op ambtelijk niveau worden vertegenwoordigd.
Er vindt tijdens deze informele bijeenkomst geen besluitvorming plaats.

Agendapunt: intergenerationele solidariteit

Doel Raadsbehandeling

Het Hongaars Voorzitterschap beoogt een debat te houden over intergenerationele solidariteit
en de betrokkenheid van ouderen bij het bevorderen van een gezonde levensduur en maatschappelijke
participatie.

Achtergrond

Een discussiedocument ten behoeve van het beleidsdebat is ten tijde van het opstellen
van deze Geannoteerde Agenda nog niet beschikbaar. Er zijn wel een aantal voorlopige
discussievragen gedeeld die het onderwerp intergenerationele solidariteit breed aanvliegen.

Inzet Nederland

De omvang en samenstelling van de Nederlandse bevolking veranderen de komende dertig
jaar door migratie, (dubbele) vergrijzing en toenemende diversiteit. De Staatscommissie
Demografische Ontwikkelingen 2050 concludeert dat er keuzes gemaakt moeten worden.
Zonder deze keuzes, komen zowel onze economische als onze brede welvaart in het gedrang
en zullen essentiële publieke voorzieningen verder onder druk komen te staan. Daarnaast
kan de solidariteit tussen generaties verminderen als socialezekerheidsregelingen
niet meer betaalbaar zijn.

Participatie en gelijkwaardige toegang tot de arbeidsmarkt en andere domeinen van
het openbare leven zijn belangrijke schakels om aan de volgende generaties een vitale
samenleving over te dragen. Het kabinet ziet de verhoging van de arbeidsparticipatie,
in het bijzonder die van ouderen, als een belangrijk onderdeel in de aanpak van de
uitdagingen van vergrijzing en arbeidsmarktkrapte. De netto arbeidsparticipatie van
ouderen kent een stijgende trend in Europa, waarbij Nederland één van de koplopers
is (met een netto arbeidsparticipatie van 69% onder 60- tot 65-jarigen in het tweede
kwartaal van 2024). Het kabinet vindt het belangrijk om deze trend door te zetten.
Verhoging van de pensioenleeftijd en stimulerende maatregelen om langer door te werken
kunnen hieraan bijdragen, zoals het verkorten van de loondoorbetaling bij ziekte van
AOW’ers. Verder gaat het kabinet uit van een brede aanpak rond gezond langer doorwerken
met als stip op de horizon dat uiteindelijk iedereen gezond werkend het pensioen kan
halen.

Daarnaast stimuleert het kabinet dat mensen bewust nadenken over later en hierover
met hun sociale netwerk praten. In dit kader heeft het Ministerie van VWS in maart
2024 de campagne «Praat vandaag over morgen» gelanceerd. Deze campagne is erop gericht
om ouderen aan te zetten tot het gesprek over de thema’s: wonen, zorg en fit blijven.

Nederland zal haar inbreng in het beleidsdebat langs bovenstaande lijnen vormgeven.
De verwachting is dat de meeste lidstaten onderschrijven dat intergenerationele solidariteit
nodig is om maatschappelijke opgaven te beantwoorden. Vergrijzing speelt ook in andere
EU-landen een grote rol en is een uitdaging voor het concurrentievermogen van de EU
op de lange termijn.

Agendapunt: het ondersteunen van jongeren op weg naar een zelfstandig leven

Doel Raadsbehandeling

Het Hongaars Voorzitterschap beoogt een beleidsdebat te houden over het ondersteunen
van jongeren aan het begin van hun onafhankelijk leven op het gebied van huisvesting,
welzijn en werkgelegenheid.

Achtergrond

Een discussiedocument ten behoeve van het beleidsdebat is ten tijde van het opstellen
van deze Geannoteerde Agenda nog niet beschikbaar. Het Hongaars Voorzitterschap heeft
wel een drietal voorlopige vragen gedeeld die zien op jongeren en wonen, welzijn,
en werkgelegenheid.

Inzet Nederland

Met de meeste jongeren in Nederland gaat het goed, maar onderzoek laat ook zien dat
de mentale gezondheid van een te grote groep jongeren onder druk staat. Onzekerheid
over de toekomst (waaronder ook woningnood) wordt door jongeren genoemd als onderliggende
oorzaak voor stress of mentale klachten.

Voor jongeren is een eigen huis de belangrijkste eerste stap naar een zelfstandig
leven. Helaas vormt wonen voor steeds meer mensen, waaronder jongeren, een bron van
zorgen en onzekerheid. Het kabinet heeft als prioriteit gesteld om de woningbouw te
versnellen. Deze bouwinspanning zal zich ook richten op specifieke doelgroepen, zoals
jongeren en studenten. Het bouwen van nieuwe woningen kost echter tijd. Om de betaalbaarheid
in de tussentijd aan te pakken, heeft het kabinet aanvullende maatregelen geïmplementeerd.
Zo is op 1 juli de «Wet betaalbare huur» van kracht geworden, welke ook van toepassing
is op studentenkamers en gedeelde huisvesting, waar jongeren vaker wonen. Daarnaast
wordt momenteel gekeken naar de mogelijkheden om de leeftijd waarop een huurder recht
heeft op volledige huurtoeslag te verlagen van 23 naar 21 jaar. Ook worden manieren
onderzocht om het gebruik van de bestaande woningvoorraad te optimaliseren. Veel jongeren
vinden het leuk om een huis te delen, bijvoorbeeld met andere jongvolwassenen. Het
huidige kabinet zal de huidige belemmeringen en onduidelijkheden in kaart brengen
waarmee verhuurders en gemeenten kampen bij het ondersteunen van gedeelde huisvesting,
met als doel deze belemmeringen zoveel mogelijk weg te nemen.

Het kabinet heeft volop aandacht voor de mentale gezondheid van jongeren en studenten.
Het versterken van de mentale veerkracht en weerbaarheid van jongeren is belangrijk
en urgent. Binnen de kabinetsbrede en integrale aanpak «Mentale gezondheid: van ons
allemaal» wordt samengewerkt met verschillende ministeries, gemeenten en tal van maatschappelijke
organisaties om de mentale veerkracht van inwoners van Nederland en jongeren in het
bijzonder te versterken. Ook komt er in dit kader een ambtelijk beleidsonderzoek naar
mentale gezondheid en de ggz («IBO Mentale gezondheid en ggz»). Daarin worden ook
indicatoren op het vlak van bestaanszekerheid (armoede, schulden en wonen), werk/arbeidsparticipatie
en belasting door school of studie meegenomen.

Hoewel de Nederlandse arbeidsmarkt krap is en de jeugdwerkloosheid in EU-perspectief
laag, komen sommige mensen moeilijk aan het werk, zoals kwetsbare jongeren en jongeren
met een afstand tot de arbeidsmarkt. Het wetsvoorstel «Van school naar duurzaam werk»
heeft als doel om deze jongeren te helpen bij de overgang van school naar werk, en
de juiste begeleiding en ondersteuning te geven richting economische zelfstandigheid.
Zo zullen scholen aanvullende loopbaanbegeleiding aanbieden tijdens het onderwijs
en na diplomering, welke gericht zal zijn op de overgang naar vervolgonderwijs of
werk. Doorstroompunten zullen deze ondersteuning aanbieden aan jongeren zonder startkwalificatie
tot 27 jaar met het doel om hun terug naar school of werk te begeleiden. Jongeren
die meer preventieve en passende ondersteuning nodig hebben, kunnen terecht bij de
gemeenten.

Nederland zal haar inbreng in het beleidsdebat langs bovenstaande lijnen vormgeven.