Brief regering : Eerste deals vijfde tranche Regio Deals

Nr. 155
BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSHUISVESTING EN RUIMTELIJKE ORDENING

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 10 oktober 2024

Inleiding

Nederland is een prachtig land, een land om trots op te zijn. Mensen willen hier fijn
wonen, fijn werken en dus fijn leven. Het is belangrijk dat dat in een stad kan, maar
ook in een dorp(skern) en in het landelijk gebied of in Caribisch Nederland. De inzet
van het kabinet is dat alle mensen in Nederland, ongeacht de regio waar ze wonen,
fijn kunnen leven.

Elke regio is uniek en kent haar eigen kansen en uitdagingen. De aanpak van de Regio
Deals sluit daar op aan. Om regionale opgaven daadkrachtig aan te pakken, is een aanpak
vanuit, en dus passend bij, de regio leidend. Belangrijk is dat partijen in de regio
vanuit de volle breedte, dus zowel ondernemers, kennisinstellingen, maatschappelijke
organisaties, de verschillende overheidslagen, waterschappen, zorginstellingen met
elkaar en met het rijk samenwerken aan deze opgaven.

Regiodeals 5e tranche, eerste deel

Hierbij ontvangt u de eerste acht convenanten van de vijfde tranche. Tot 31 oktober
2023 konden regio’s voorstellen indienen voor de vijfde tranche. Dit heeft geleid
tot 29 voorstellen. In februari jl. zijn er 22 voorstellen geselecteerd. De afgelopen
maanden zijn deze 22 voorstellen door alle betrokken partijen uitgewerkt tot nieuwe
Regio Deal-convenanten. Vanuit rijkszijde is breed door de departementen meegewerkt
aan het opstellen van de convenanten. Afhankelijk van de opgaven die aangepakt worden
in een Regio Deal hebben steeds twee of meerdere collega-bewindspersonen meegetekend
en zullen de departementen ook actief betrokken zijn bij de uitvoering. Met deze brief
bied ik u alvast de eerste acht nieuwe Regio Deals van de vijfde tranche aan. Hierdoor
kan men snel aan de slag met alle afgesproken werkzaamheden. Dit najaar zijn de overige
veertien Regio Deals gereed. Ook die zal ik dan aan uw Kamer toesturen.

Elke regio en dus ook elk convenant van elke Regio Deal bevat zijn eigen kenmerken
aansluitend bij de opgaven van het gebied. In de bijlage van deze brief treft u naast
de convenanten ook een korte toelichting per Regio Deal aan. In de uitgebreide convenanten
staat per deal vermeld, welke partijen betrokken zijn, welke bedragen ermee gemoeid
zijn en aan welke programmalijnen er wordt gewerkt.

Vervolg

Voor het einde van het jaar ontvangen de betreffende regio’s waarmee een Regio Deals
is gesloten, een beschikking van de Specifieke Uitkering (SPUK) of in Caribisch Nederland
van de Bijzondere Uitkering. Tijdens een jaarlijks rijk-regio overleg bespreken de
partijen de voortgang en uitvoering van elke Regio Deal. Daarnaast worden momenten
voor uitwisseling tussen regio’s en onderling leren gefaciliteerd. Ik informeer uw
Kamer periodiek over de voortgang van deze nieuwe en de al lopende Regio Deals.

Tot slot

Net als met de lopende Regio Deals willen we ook met deze nieuwe Regio Deals invulling
geven aan het beter leven, wonen en werken van inwoners en ondernemers. Samen met
de regio’s bouwen we aan een samenleving waar mensen zich thuis voelen en klaar zijn
voor de toekomst. Samen bouwen we aan gemeenschapszin, bestaanszekerheid en leefbaarheid.
Ik kijk ernaar uit om de samenwerking met deze regio’s verder te ontwikkelen tijdens
de uitvoering van de Regio Deals. Daarnaast zie ik uit naar de goede ervaringen en
lessen die we gezamenlijk leren om de kwaliteit van leven, wonen en werken (brede
welvaart) in deze regio’s te vergroten. Het is belangrijk dat we werk maken van sterke
regio’s en dit vraagt om structurele aandacht en investeringen. Het Kabinet heeft
daarom in het regeerprogramma opgenomen om met provincies en regio’s toe te werken
naar regionale investeringsagenda’s in vervolg op en in samenhang met de NOVEX-aanpak
en de Regio Deals.

De Minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, M.C.G. Keijzer

BIJLAGE: KORTE BESCHRIJVING EERSTE 8 AFGESLOTEN REGIO DEALS VIJFDE TRANCHE

Groningen-Noord II

Groningen-Noord is een van de twintig stedelijke focusgebieden in het Nationaal Programma
Leefbaarheid en Veiligheid1. Het gebied kent een hoge structurele werkloosheid, intergenerationele armoede en
een stapeling van sociale problematiek. De wijken en buurten kennen een hogere onveiligheid,
ondermijning, en lagere kwaliteit van de fysieke leefomgeving dan elders in de stad.
Niet alle inwoners van Groningen-Noord doen mee aan de samenleving. Zo is het vertrouwen
in de lokale overheid laag, ervaart men minder eigen regie en sociale steun en wordt
de omgeving minder gewaardeerd. De Regio Deal Groningen Noord II ondersteunt inwoners
door te zorgen voor meer betaalde banen, bijvoorbeeld door het opzetten en uitbouwen
van de wijkbedrijven. Per buurt of wijk wordt een sterk netwerk van buddy’s opgezet,
waarmee deelnemers samen met een buddy, maatschappelijke organisaties en gemeente
werken aan (armoede)problemen die de meeste stress veroorzaken. Daarnaast wordt (digitale)
onveiligheid aangepakt, bijvoorbeeld door een regionale aanpak te combineren met een
gebiedsgerichte stratenaanpak op plekken waar dit hard nodig is. De ontwikkeling van
kinderen en jongeren heeft specifieke aandacht door met het basisonderwijs en de kinderopvang
te werken aan preventie en vroegsignalering.

De Rijksbijdrage voor Regio Deal Groningen-Noord II is € 10 miljoen.

Stedendriehoek

De Regio Stedendriehoek (Apeldoorn, Brummen, Deventer, Epe, Heerde, Lochem, Voorst
en Zutphen) is bekend om haar centrale ligging, uitstekende bereikbaarheid en kortste
afstand tot hoge kwaliteit van ruimte én openbaar groen. De regio is aangeduid als
regio voor een schaalsprong waarvoor afspraken zijn gemaakt voor 24.000 nieuwe woningen
tot 2030. Daarbij is er een flinke verduurzamingsopgave in de bestaande woningvoorraad.
Oftewel, de regio staat voor de uitdaging om haar huidige balans en brede welvaart
te behouden.

De Regio Deal richt zich op oplossingen voor de druk op ruimte en klimaat, de potentiële
kwetsbaarheid van de economie en het behouden van leefbaarheid in de hele regio. Zo
wordt er gewerkt aan een kennisinstituut voor circulair en bio-based bouwen en aan
energiehubs voor een duurzaam energiesysteem. Er wordt ingezet op initiatieven voor
groenblauwe dooradering en toekomstgerichte landbouw. De deal biedt ook ondersteuning
aan mkb-bedrijven bij hun transitie naar een duurzame en digitale toekomst. De sociale
cohesie wordt versterkt door initiatieven te stimuleren die cultureel aanbod uitbreiden
en de ontwikkeling van multifunctionele hubs die voorzieningen beter toegankelijk
maken. Deze aanpak zorgt voor een merkbare verbetering van de leefomgeving, biedt
economische kansen en versterkt de gemeenschap voor de inwoners van de Regio Stedendriehoek.

De Rijksbijdrage voor Regio Deal Stedendriehoek is € 20 miljoen.

Zwolle II

Binnen Regio Zwolle werken 22 gemeenten binnen vier provincies samen met onderwijs,
ondernemers(vertegenwoordigers) en maatschappelijke partners. Dit is een regio met
forse groeiopgaven in woningen en werkgelegenheid. De uitdaging schuilt in het regisseren
van de groei: passend bij de regio en zo dat de hele regio telt. Waarde wordt gehecht
aan de mogelijkheid om een leven lang te ontwikkelen, waarbij het naast theoretische
scholing ook gaat om het opdoen van vaardigheden. Regio Zwolle is een regio met veel
mkb-bedrijven en familiebedrijven, die geconfronteerd worden met een stapeling van
transities, waarop zij veelal niet alleen kunnen acteren. Dit vraagt om toekomstgerichte
innovatiestimulering. In deze regio kunnen ondernemers met hulp van de Regio Deal
regie nemen bij het oppakken van vraagstukken rondom innovaties, transities en leven
lang ontwikkelen. Verder wordt gebouwd aan een klimaat adaptieve en natuur inclusieve
omgeving waarin optimaal wordt omgegaan met water en hitte. Daartoe streeft de regio
o.a. naar natuur inclusieve inrichting van bedrijventerreinen, tenminste jaarlijks
één extra buitenruimte in elke gemeente groen ingericht en samenwerking tussen zorginstanties
om méér zorg te verlenen met dezelfde arbeidsintensiviteit.

De Rijksbijdrage voor Regio Deal Zwolle II is € 30 miljoen.

Achterhoek II

De regio Achterhoek is een innovatieve regio, met veel familiebedrijven en sterke
sociale cohesie. Toch staat de brede welvaart in de regio onder druk door versnelde
vergrijzing en ontgroening, grote opgaven in het landelijk gebied, krapte op de arbeidsmarkt
en een rem op de groei van het MKB, mede veroorzaakt door slechte bereikbaarheid en
woningtekort. Deze Regio Deal zet in op leefbare gemeenschappen, een toekomstbestendige
arbeidsmarkt en een duurzame economie. Met deze Regio Deal blijft de gezondheidszorg
voor inwoners op peil en wordt de nabijheid van zorg via zorgcorporaties behouden.
Deze Regio Deal pakt vervoersarmoede aan zodat meer inwoners gebruik kunnen maken
van een fijnmazig vervoerssysteem, waaronder deelvervoer. Op deze manier blijven voorzieningen,
sociale omgeving en werkplek bereikbaar. Vacatures worden beter vervuld doordat inwoners
zich via omscholing breder ontwikkelen en hun talenten inzetten in tekortsectoren.
De regio Achterhoek maakt een innovatieslag met vezelteelt, biobased bouwen en energyhubs
op bedrijventerreinen. Vernieuwende woningbouwconcepten en kleinschalige bouwprojecten
zorgen ervoor dat inwoners kunnen blijven wonen op de plek waar ze van houden.

De Rijksbijdrage voor Regio Deal Achterhoek II is € 25 miljoen.

Drechtsteden-Gorinchem II

De regio Drechtsteden-Gorinchem staat bekend om haar innovatie, technologie en toepassingen
in de (maritieme) maakindustrie. Een kwart van de beroepsbevolking werkt in deze sector.
De brede welvaart van de regio staat onder druk. Internationale concurrentie maakt
de economie kwetsbaar. De regio vormt een kruispunt van wegen, water en spoor, wat
druk oplevert op een gezonde leefomgeving. De gezondheid van inwoners is kwetsbaar.
De Regio Deal richt zich op het vergroten van de bestaanszekerheid, kansengelijkheid
en gezondheid van inwoners, het fysiek verbinden van de oevers en het stimuleren van
verduurzaming van de scheepvaart. Met de Regio Deal wordt onder andere een regionaal
scholingsfonds opgericht voor werkenden en werkzoekenden naar banen in de belangrijkste
kraptesectoren. Ook worden oevers groen ingericht en toegankelijk gemaakt met wandel-
en fietsroutes en wordt een volgende stap gezet naar een duurzamere scheepvaart met
de ontwikkeling van een laadpunt voor de binnenvaart en een zero emissie containerschip.

De Rijksbijdrage voor Regio Deal Drechtsteden-Gorinchem II is € 25 miljoen.

West-Brabant

Het landschap, de vruchtbare bodem, de watersystemen en de biodiversiteit van West-Brabant
hebben een rijke historie waarin de gemeenschap zich gezamenlijk sterk heeft gemaakt
voor het bewerken van hun grond voor voedsel en plantaardige grondstoffen. Evenwel
staan deze kernkwaliteiten onder druk, waarvoor een transitie nodig is. Bovendien
staan mensen er tegenwoordig vaker zelf voor en zijn er minder ondersteunende gemeenschappen.
Ook de dubbele vergrijzing in de regio zorgt voor uitdagingen.

De Regio Deal richt zich op het versterken van veerkracht en zelfredzaamheid van mensen,
het verbeteren van de sociale en fysieke leefomgevingskwaliteit en het vergroten van
het innovatievermogen in de plantaardige economie. Rode draad vormt de aanpak «energie
van onderop», waarin het initiatief van inwoners en bedrijven kracht bij wordt gezet.
Met de Regio Deal wordt technologie gebruikt om werk aan te passen aan de mens, worden
ketens verkort zodat de inwoners en bedrijven zelf kiezen voor producten van eigen
(gezonde) bodem. Ook worden broedplaatsen gecreëerd om te werken aan duurzame plantaardige
innovaties.

De Rijksbijdrage voor Regio Deal West-Brabant is € 15 miljoen.

Noord-Limburg II

De Regio Noord-Limburg is een grensregio die naast de stad Venlo een groot buitengebied
en veel kernen rijk is. Het is een gebied met een sterke agrarische sector, maakindustrie,
zorg, recreatie en internationale logistiek. De regio scoort hoog op de lijst van
regio’s met een snel afnemende beroepsbevolking. De Regio Deal zet in op de transitie
richting een duurzame voedselproductie en -economie en wil daarvoor talent van jongeren
en nieuwkomers voor de regio optimaal benutten. Daarnaast zet de regio in op vitale
gemeenschappen waarin mensen gezond kunnen leven, voor elkaar zorgen en waarin ondermijning
geen kans krijgt. Met de Regio Deal wordt talent gebonden aan de regio door de ontwikkeling
van een goede kennisinfrastructuur met regionale diploma- en baangarantie. Naast opleidingen
worden ook testfaciliteiten voor innovatieve teeltprocessen gefaciliteerd. Daarnaast
wordt ingezet op gezondheid en op lokale initiatieven die faciliteiten en zorg toegankelijk
houden. De aanpak op het tegengaan van ondermijnende criminaliteit kent naast een
repressieve ook een preventieve benadering over de (lands)grens heen.

De Rijksbijdrage voor Regio Deal Noord-Limburg II is € 10 miljoen.

Saba

Voor de inwoners op Saba zijn de ontwikkel- en scholingsmogelijkheden op het eiland
zeer beperkt. Met de Regio Deal wil Saba zich richten op duurzame economische groei,
door het vergroten van het onderwijs- en ontwikkelmogelijkheden voor bewoners van
Saba, met een focus op de kwetsbare wijk St. Johns. De inzet is om een laagdrempelige
en multifunctionele wijklocatie, het Saba Enrichment Center, te realiseren. Deze wordt
gerealiseerd in de wijk St. Johns die daarmee ook een impuls krijgt na jaren lange
onderontwikkeling als gevolg van overlast van de vuilverbranding. Behalve scholings-
en ontwikkeltrajecten, worden vanuit dit centrum initiatieven opgezet om een gezonde
levensstijl te bevorderen, onder andere door sport. Ook realiseert het centrum werkplekken
voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, zodat meer mensen uit deze doelgroep
deelnemen aan het arbeidsproces of zicht krijgen daarop. Daarnaast wordt vanuit het
centrum de sociale cohesie versterkt door bijvoorbeeld culturele evenementen te organiseren.

De Rijksbijdrage voor Regio Deal Saba is € 5 miljoen.