Brief regering : Voortgang op enkele toezeggingen n.a.v. het commissiedebat voetbal en veiligheid d.d. 29 mei 2024

Nr. 79
BRIEF VAN DE MINISTER VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 9 oktober 2024

Zoals neergelegd in het regeerprogramma, treft het kabinet verschillende maatregelen
rondom voetbal en veiligheid. Om ongeregeldheden rond voetbal verder terug te dringen,
hooligans hard aan te pakken en ruimte te creëren voor gastvrij wedstrijdbezoek voor
goedwillende supporters, zet het kabinet in op verschillende maatregelen, mede geïnspireerd
op het «Engelse model», waar high trust-high penalty het uitgangspunt is. Dit sluit
aan bij het Versterkingsplan Veilig en Gastvrij Voetbal dat de komende jaren verder
uitgevoerd wordt. Aanvullend wordt in seizoen 2024–2025 in drie gemeenten geëxperimenteerd
met de digitale meldplicht voor hooligans aan wie een meldplicht is opgelegd gekoppeld
aan een gebiedsverbod. Bij succesvolle afronding hiervan zullen de mogelijkheden voor
bredere implementatie van de digitale meldfaciliteit, afhankelijk van de beschikbare
financiële middelen nader worden bekeken. In overleg met gemeenten wordt onderzocht
hoe zij de vergunningverlening voor (risico)wedstrijden kunnen aanscherpen in lijn
met de bevoegdheden van de burgemeester op het terrein van openbare orde en hun lokale
regierol voor voetbal en veiligheid. Ook onderzoekt het kabinet in overleg met de
KNVB hoe betaald voetbalorganisaties strenger kunnen handhaven op het KNVB-verbod
op gezichtsbedekkende kleding bij wedstrijden. In de voortgangsbrief die ik u voor
het einde van het jaar doe toekomen, ga ik nader in op de uitwerking van deze punten.

Op 29 mei jl. ontving uw Kamer mijn voorganger voor het commissiedebat over voetbal
en veiligheid (Kamerstuk 25 232, nr. 78). Zij deed daar onder meer de toezegging om u op korte termijn inzicht te geven in
de vraag of gemeenten met een betaald voetbalorganisatie (BVO) werken met een vergunningplicht
en of zij periodiek een overleg organiseren met de betrokken partners. Met deze brief
zal ik hierop ingaan. Ook wil ik u, zoals verzocht, informeren over het licentiereglement
van de KNVB, de stand van zaken ten aanzien van de uitwisseling van stewards tussen
verschillende BVO’s en de gedragsinterventie Sport en Gedrag van Halt en KNVB.

Vergunningplicht en meldplicht BVO’s

Het lid Michon-Derkzen (VVD) vroeg in het commissiedebat voetbal en veiligheid om
inzicht te geven in het aantal gemeenten met een BVO dat een vergunningplicht hanteert
en een periodiek vierhoeksoverleg heeft. Dat is een overleg tussen gemeente, politie,
OM en de voetbalclub.

In het op 13 januari 2023 gepubliceerde Handelingskader voor gemeenten staat de aanbeveling
dat in alle gemeenten met één of meer BVO’s, voorafgaande aan het voetbalseizoen,
iedere BVO een vergunning moet aanvragen voor de competitie-, beker-, oefen- en eventuele
Europese wedstrijden.1 De vergunning kan worden afgegeven per wedstrijd, per seizoenshelft of per seizoen.
Het is aan gemeenten zelf om te bepalen wat de voorkeur heeft, aangezien het al dan
niet hanteren van een vergunningplicht een lokale bevoegdheid is. Ook kan een gemeente
kiezen om in plaats van een vergunningplicht een meldplicht in te stellen.

De essentie van het advies in het gemeentelijk handelingskader is dat een gemeente
de regierol vervult rondom de organisatie van wedstrijden in het betaald voetbal.
Bovendien heeft de burgemeester vanuit zijn verantwoordelijkheid voor openbare orde
en veiligheid de bevoegdheid om een vergunningplicht of meldplicht te hanteren. Zo
kan de gemeente eisen en voorwaarden stellen aan de organisatie van een wedstrijd
en deze controleren en evalueren.

De meeste gemeenten maken gebruik van een vergunningplicht. Een aantal gemeenten kiest
ervoor om te werken met een meldplicht. Die laatste keuze kan te maken hebben met
de variëteit in (risico-)wedstrijden, waardoor per keer verschillende voorwaarden
worden gesteld. Ook kan dit te maken hebben met het bureaucratisch proces dat gekoppeld
is aan de vergunningverlening. Het werken met een melding geeft meer flexibiliteit.
De basis, het stellen van voorwaarden bij elke wedstrijd waarna deze kunnen worden
gecontroleerd, wordt via beide methoden bereikt.

In de eredivisie zitten achttien clubs en in de Keukenkampioendivisie zitten twintig
clubs, achtendertig totaal. Sommige gemeenten hebben meerdere clubs binnen hun gemeentegrenzen,
waardoor er in totaal 31 gemeenten in Nederland zijn met een of meerdere BVO’s. Ik
heb bij alle gemeenten navraag gedaan naar het al dan niet hanteren van een vergunningplicht
en een bestuurlijk vierhoeksoverleg. Bij de beantwoording ga ik uit van het aantal
BVO’s, niet het aantal gemeenten. Een gemeente kan immers theoretisch voor de verschillende
clubs verschillende vergunning- en vergaderregimes hanteren, afhankelijk van de risico-inschatting.

In de eredivisie hanteren gemeenten bij twaalf voetbalclubs een vergunningplicht en
bij zes voetbalclubs een meldplicht. In de Keukenkampioendivisie hanteren gemeenten
bij veertien clubs een vergunningplicht en bij zes een meldplicht. Geen enkele gemeente
werkt met een vergunning per wedstrijd. Vergunningen worden afgegeven voor een seizoen.
Twee gemeenten zijn bezig om de meldplicht om te zetten naar een vergunningstelsel.
De conclusie is dat iedere gemeente hetzij met een vergunningplicht, hetzij met een
meldplicht werkt voor de voetbalclubs binnen haar gemeentegrenzen, en daarmee voorwaarden
kan stellen aan de wedstrijdorganisatie en de veiligheidssituatie bij voetbalwedstrijden.

Verder worden overeenkomstig het Handelingskader wedstrijden onder regie van de gemeente
operationeel/ambtelijk voorbesproken met vertegenwoordigers van BVO, politie en gemeente,
zeker als het risicoprofiel van de wedstrijd daar aanleiding toe geeft. In vrijwel
alle BVO-gemeenten vindt daarnaast minimaal één keer per seizoen ook op bestuurlijk
niveau een vierhoeksoverleg plaats. In één gemeente is er niet een reguliere, bestuurlijke
vierhoek omdat de situatie rond het voetbal in deze gemeente daar vooralsnog geen
aanleiding toe geeft.

In de helft van de eredivisiegemeenten vindt een vijfhoek (vierhoek plus supportersvertegenwoordiging)
plaats. In de Keukenkampioendivisie hebben dertien gemeenten wel een vijfhoek en zeven
gemeenten niet. De vijfhoek kan plaatsvinden met de Supportersliaisonofficer (SLO)
van de club of een vertegenwoordiging van de supportersvereniging(en). Een aantal
gemeenten geeft aan geen formeel contact te hebben met supporters en dat supportersbeleid
primair behoort aan de club. Daarbij kan worden opgemerkt dat in veel gemeenten zonder
vijfhoek de supporters of supportersvereniging wel op operationeel/ambtelijk niveau
gesprekspartner zijn.

Zoals ook beschreven in het regeerprogramma, zal ik samen met gemeenten onderzoeken
hoe zij de vergunningverlening voor (risico)wedstrijden kunnen aanscherpen in lijn
met de bevoegdheden van de burgemeester op het terrein van openbare orde en hun lokale
regierol voor voetbal en veiligheid. Dit doe ik onder meer met behulp van de nieuw
te ontwikkelen monitor van het Auditteam Voetbal en Veiligheid die komend jaar verdiepend
inzicht zal geven in onder meer de wedstrijdorganisatie en de invulling van de regierol,
waaronder de vergunningverlening, bij BVO-gemeenten. Ik wil hierbij nogmaals benadrukken
dat het verlenen van vergunningen een lokale bevoegdheid is, en dat ik niet kan treden
in de uiteindelijke keuzes die burgemeesters hieromtrent maken.

Licentiereglement

Tijdens het commissiedebat voetbal en veiligheid vroeg het lid Michon-Derkzen mij
ook naar het licentiereglement betaald voetbal van de KNVB. In de bijlage bij deze
brief is dit meegestuurd, Deze informatie is daarnaast altijd actueel raadpleegbaar
op de site van de KNVB.2

Uitwisseling stewards

Tijdens het debat op 29 mei jl. verzocht het lid Aardema (PVV) om het mogelijk te
maken dat BVO’s eenvoudig onderling stewards kunnen uitwisselen. Momenteel is het
al mogelijk dat stewards door meerdere BVO’s worden ingezet, mits er wordt voldaan
aan de geldende voorwaarden. De Wet particuliere beveiligingsorganisaties en recherchebureaus
schrijft daarbij voor dat elke BVO afzonderlijk toestemming moet vragen voor het mogen
inzetten van de betreffende steward. Hierdoor kan de ene BVO niet «meeliften» op een
toestemming van een andere BVO. Momenteel is het ministerie bezig met de herziening
van de wet, waarin het uitwisselen van stewards mogelijk wordt zonder dat er hiervoor
een afzonderlijke toestemming gevraagd dient te worden. Ik verwacht dat het wetsvoorstel
nog voor het einde van het jaar in formele consultatie gaat. Een aanpassing in lagere
wetgeving, zoals de heer Aardema suggereerde, blijkt helaas niet mogelijk.

De afdeling Korpscheftaken van de politie heeft in de tussentijd de doorlooptijden
voor het verlenen van de toestemmingen en het verstrekken van de daarbij behorende
legitimatiebewijzen tegen het licht gehouden. De meeste toestemmingen worden afgegeven
binnen vier weken na aanvraag. Op grond van de Algemene wet bestuursrecht staat hier
een termijn van acht weken voor. De politie begrijpt dat de termijn lang is, zeker
als de termijn van acht weken verlengd wordt met acht extra weken. Omstandigheden
kunnen er echter toe leiden dat de gehele termijn nodig is, bijvoorbeeld als er piekmomenten
zijn. Het doel blijft echter altijd om de legitimatiebewijzen zo snel mogelijk uit
te geven. Aangezien een steward wel meerdere toestemmingen en bijbehorende legitimatiebewijzen
mag hebben, is het mogelijk dat de BVO’s «preventief» toestemming (en legitimatiebewijzen)
aanvragen voor potentiële stewards die zij later in het voetbalseizoen mogelijk willen
inzetten. Aangezien een toestemming en legitimatiebewijs drie jaren geldig zijn, kunnen
BVO’s voor die betreffende periode een flexibele schil aanleggen. Hiermee kan voorkomen
worden dat de BVO’s bij een late aanvraag voor toestemming niet tijdig een reactie
ontvangen.

Gedragsinterventie Sport en Gedrag van Halt en KNVB

Verder is tijdens het commissiedebat aan het lid Van Nispen (SP) toegezegd om bij
het Ministerie van VWS de laatste stand van zaken rondom de gedragsinterventie Sport en Gedrag van Halt en de KNVB op te vragen en mee te denken over hoe de interventie, bedoeld
voor jongeren die zich misdragen op de amateurvelden, structureel gefinancierd zou
kunnen worden, oftewel ingebed zou kunnen worden onder de wettelijke taak van Halt.
Ik wil benadrukken dat amateurvoetbal de verantwoordelijkheid raakt van het Ministerie
van VWS, en in het bijzonder de portefeuille van de Staatssecretaris Jeugd, Preventie
en Sport. Omdat ik de behoefte van het lid Van Nispen begrijp om de interventie goed
te willen borgen – zeker wanneer er, zoals hier, sprake lijkt te zijn van een effectieve
en veelgevraagde interventie – kan ik in afstemming met de Staatssecretaris Jeugd,
Preventie en Sport, het volgende meegeven.

Voor de gedragsinterventie Sport en Gedrag wordt sinds voetbalseizoen 2016/2017 een projectsubsidie verleend door de Minister
van VWS. Deze subsidie is meermaals verlengd. Hierbij is zowel aan Halt als aan de
KNVB gevraagd om na te denken over een duurzaam voortbestaan van de gedragsinterventie
zonder een structurele overheidssubsidie. De huidige subsidieperiode loopt tot eind
2025, maar gezien de vraag zijn de financiële middelen vermoedelijk al in de loop
van 2025 uitgeput. Vanuit het Ministerie van VWS zijn er na 2025 geen financiële middelen
beschikbaar om vervolg te kunnen geven aan de gedragsinterventie. Ook vanuit JenV
is het niet mogelijk om de interventie als structurele, justitiële taak bij Halt onder
te brengen. De justitiële taak van Halt vloeit voort uit artikel 77e van het Wetboek
van Strafrecht. De politie en het OM kunnen op basis van deze bevoegdheid een zaak
naar Halt verwijzen. Aangezien in de zaken die in aanmerking komen voor de interventie
Sport en Gedrag geen aangifte is gedaan, waardoor die niet bij de politie komen, vallen deze zaken
niet onder de justitiële taak van Halt. Dergelijke zaken worden via het tuchtrecht
in de sport afgedaan. Op dit moment zorgen deze juridische barrières ervoor dat niet
kan worden voldaan aan het verzoek van het lid Van Nispen. Ik ben echter samen met
VWS en met alle betrokken partijen in gesprek om te verkennen of er andere mogelijkheden
zijn waardoor Halt en KNVB, bijvoorbeeld zonder financiële steun van de Rijksoverheid,
de interventie kunnen blijven aanbieden. Ik zal de Kamer hiervan op de hoogte houden.

Na publicatie van de cijfers van politie, OM en KNVB over het voetbalseizoen 2023/2024
zal ik u, zoals gebruikelijk, voor het einde van het jaar, de halfjaarlijkse voortgangsbrief
sturen. In deze brief zal ik bovendien ingaan op de overige toezeggingen uit het commissiedebat
van 29 mei jl.3

De Minister van Justitie en Veiligheid, D.M van Weel