Brief regering : Tijdelijke wijziging verwerking Passenger Name Record gegevens

32 761
Verwerking en bescherming persoonsgegevens

Nr. 41
BRIEF VAN DE MINISTER VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 27 september 2024

Terroristische en criminele netwerken gebruiken veelvuldig internationale reisroutes
binnen en buiten het Schengengebied voor hun terroristische en criminele activiteiten.
Om te voorkomen dat terroristen of criminelen zich ongezien verplaatsen is passend
instrumentarium essentieel. De Passagiersinformatie-eenheid Nederland detecteert,
met behulp van passagiersgegevens (zo genoemde Passenger Name Record gegevens), de
mogelijke betrokkenheid van luchtvaartpassagiers bij een terroristisch misdrijf of
andere vormen van ernstige criminaliteit, zoals mensenhandel en het voorbereiden van
een terroristische aanslag. Het gebruik van Passenger Name Record gegevens is een
belangrijk instrument dat bijdraagt aan het voorkomen, opsporen, onderzoeken en vervolgen
van terroristische misdrijven en ernstige criminaliteit, zonder de reismogelijkheden
van gewone passagiers te beperken.

De afgelopen jaren heb ik u verschillende keren geïnformeerd over de aanpassingen
in de verwerking van de Passenger Name Record gegevens.1 Deze aanpassingen waren nodig om de verwerking van de gegevens in lijn te brengen
met de uitspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie (hierna: het Hof) van
21 juni 2022.2 Door middel van deze brief informeer ik u dat ik gebruik maak van de ruimte die het
Hof biedt om tijdelijk de selectie van intra-EU vluchten op te schorten. Dit betekent
concreet dat de vorig jaar ingevoerde selectie op Nederlandse luchthavens wordt opgeheven
waardoor de Passagiersinformatie-eenheid Nederland voor enige tijd passagiersgegevens
van alle intra-EU vluchten gaat verwerken. Dit besluit heb ik genomen in verband met
de hogere terroristische dreiging in Nederland in combinatie met een groot evenement
in de vorm van de NAVO-top volgend jaar die extra risico’s met zich mee brengt. In
deze brief licht ik toe hoe ik tot dit besluit ben gekomen.

Toelichting besluit tijdelijke opschorting selectie intra-EU vluchten

Het Hof geeft in haar genoemde uitspraak aan dat, tenzij er een terroristische dreiging
die reëel en actueel of voorzienbaar is, niet zonder meer Passenger Name Records van
alle intra-EU vluchten verwerkt mogen worden.3 Hiermee biedt het Hof de lidstaten de ruimte om passagiersgegevens van alle intra-EU
vluchten te verzamelen en te verwerken, als er sprake is van dergelijke dreiging.

Gelet op de huidige terroristische dreiging in Nederland en de voorstelbare dreiging
die gepaard gaat met de door Nederland georganiseerde NAVO-top van 24 tot en met 26 juni
2025, hebben de bevoegde instanties verzocht om tijdelijk de intra-EU selectie op
te schorten. Dit betekent concreet dat de Passagiersinformatie-eenheid Nederland tijdelijk
passagiersgegevens van alle vluchten van en naar Nederlandse luchthavens gaat verwerken.

Met deze opschorting wordt enerzijds beoogd om voorbereidingshandelingen van terroristen
tijdig te onderkennen, in het bijzonder het in-en uitreizen van mogelijke terroristen
via de lucht. Anderzijds worden deze passagiersgegevens gebruikt in het kader van
opsporen, onderzoeken en vervolgen, indien er ondanks alle inspanningen toch een aanslag
plaatsvindt. Hierbij is onder andere meegewogen dat de NAVO-top voor terroristen een
relevant doelwit kan zijn gezien het specifieke karakter van de bijeenkomst en de
huidige geopolitieke ontwikkelingen. De opschorting van een selectie op intra-EU vluchten
geldt ten minste tot de zomer van 2025. Daarna wordt geëvalueerd of er nog steeds
sprake is van een reële en actuele of voorzienbare dreiging. Indien er géén sprake
meer is van dergelijke dreiging, zal in de zomer van 2025 een selectie gemaakt worden
van intra EU-vluchten.

Zoals aangekondigd in mijn brief van 17 oktober 20234 ben ik afgelopen periode aan de slag gegaan met het ontwikkelen van een nieuw selectiemodel
voor het selecteren van intra-EU vluchten. Met het nieuwe selectiemodel wordt niet
meer op nationaal luchthavenniveau vluchten geselecteerd, maar wordt dit gedaan op
het niveau van Europese luchthavens. Dit betekent concreet dat uitsluitend intra-EU
vluchten van geselecteerde Europese luchthavens worden verwerkt door de Passagiersinformatie-eenheid
Nederland. De passagiersgegevens van intra-EU vluchten van niet geselecteerde Europese
luchthavens worden automatisch gefilterd en gewist. Dit model zal echter nog niet
in werking treden omwille van mijn besluit om passagiersgegevens van alle intra-EU
vluchten te verwerken gezien de huidige terroristische dreiging en de aanstaande NAVO-top.

De komende tijd zal ik mij onverminderd blijven inzetten om ernstige criminaliteit
en terrorisme zo effectief mogelijk te bestrijden, met respect voor de bescherming
van de persoonsgegevens van luchtvaartpassagiers.

Daarbij blijf ik de gevolgen van het arrest gezamenlijk vanuit Europees perspectief
adresseren. Een afschrift van deze brief wordt met de Autoriteit Persoonsgegevens
gedeeld.

De Minister van Justitie en Veiligheid,
D.M. van Weel