Brief regering : Lancering Productenmeldwijzer

Nr. 105
BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 24 september 2024

We zien een stijging van e-commerce: het online kopen en verkopen van producten, vooral
via platforms. Steeds vaker worden producten verkocht op platforms die buiten de Europese
Unie (EU) zijn gevestigd. In 2023 verwerkte de Douane 1 miljard aangiftes, waarvan
718 miljoen aangiftes voor e-commerce.1 Veel van de pakketten die via Nederland binnenkomen, hebben een andere eindbestemming
in de EU. Nederland is dan ook een belangrijke toegangspoort voor producten die de
interne markt opkomen. Binnen de EU zijn er regels voor producten op het gebied van
veiligheid, gezondheid, duurzaamheid en milieu. Alle producten in de EU moeten aan
deze regelgeving voldoen, ongeacht waar ze vandaan komen. Producten die voldoen aan
deze regels zijn vaak te herkennen aan de CE-markering. Met name producten die via
online platforms buiten de EU worden verkocht, voldoen vaak niet aan deze EU-regelgeving2. Dit noemen we non-conforme producten.

In Nederland houden vijf toezichthouders toezicht op producten: de Nederlandse Voedsel
en Warenautoriteit (NVWA), De Rijksinspectie Digitale Infrastructuur (RDI), De Inspectie
Leefomgeving en Transport (ILT), De Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA) en de Inspectie
Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ). Zij hebben elk een eigen terrein waarop ze actief
zijn. Zo houdt de RDI onder andere toezicht op radio- en elektrische apparaten, de
NVWA op de veiligheid van consumentenproducten en de Arbeidsinspectie op de veiligheid
van verschillende producten voor professioneel gebruik. Om het makkelijker te maken
voor consumenten en ondernemers om non-conforme producten te melden bij de juiste
toezichthouder, lanceer ik de «Productenmeldwijzer»: www.productenmeldwijzer.nl.

De Productenmeldwijzer helpt consumenten en ondernemers bij het vinden van de juiste
toezichthouder om melding van een non-conform product te maken. De toezichthouder
bekijkt de melding en schat het risico voor mens en milieu in. Indien nodig neemt
de toezichthouder passende maatregelen. De toezichthouder kan het product bijvoorbeeld
uit de handel laten halen. Zo maken we de markt voor producten samen veiliger.

Met deze brief licht ik de Productenmeldwijzer toe en ga ik in op de verdere stappen
die nodig zijn voor het beschermen van de interne markt van goederen en het borgen
van het gelijk speelveld.

Melden van een non-conform product is belangrijk

Het is voor toezichthouders onmogelijk om alle producten fysiek te controleren. Zij
houden daarom risicogericht toezicht: zij zetten de beschikbare toezichtcapaciteit
in waar de risico’s het grootst zijn. Hiervoor hebben toezichthouders informatie over
producten nodig, zoals welke productgroepen welke afwijkingen vertonen en wie deze
producten aanbiedt. Een voorbeeld is vuurwerk dat te snel afgaat, waar de ILT op toeziet,
of een zwangerschapstest die een onjuiste uitslag geeft. Hier ziet de IGJ op toe.
Consumenten en ondernemers gebruiken dagelijks allerlei producten en hebben daardoor
veel informatie over eventuele risico’s van een product. Zij kunnen daarmee een belangrijke
signalerende rol vervullen in het toezicht, zodat toezichthouders daar kunnen zijn
waar dit het meest nodig is. Wanneer toezichthouders meer meldingen ontvangen, kunnen
zijn beter risicogericht toezicht houden. Daarnaast kunnen ze op basis van de meldingen
die ze ontvangen ook gerichter verantwoordelijke ondernemers aanspreken op hun verantwoordelijkheid.
Dit draagt bij aan het veiliger maken van de markt voor producten op nationaal niveau
en op de gehele interne markt, dankzij samenwerking met toezichthouders uit andere
lidstaten.

Markttoezicht is complexer geworden

Producten worden steeds complexer. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van Wifi in een
slimme meter of huishoudelijk apparaat. Vaak zijn meerdere toezichthouders betrokken
bij het toezicht op deze producten. Zo houdt de RDI toezicht op het veilig functioneren
van het Wifi-component van het product en de ILT op stoffen in het product die schadelijk zijn
voor het milieu. Het is dan niet altijd direct duidelijk welke toezichthouder optreedt
wanneer een product non-conform is. Daarmee is het voor consumenten en ondernemers
ook onduidelijk waar ze een product kunnen melden waarvan zij vermoeden dat deze niet
aan de regels voldoet. Bovendien weten consumenten en ondernemers vaak niet dat ze
een melding kunnen maken van een non-conform product. De Productenmeldwijzer creëert
deze bewustwording én helpt consumenten en ondernemers bij het vinden van de juiste
toezichthouder.

EU-aanpak is essentieel

Vanwege de enorme instroom en de complexiteit van de producten is een gezamenlijke
aanpak tegen non-conforme producten essentieel. Het is belangrijk dat consumenten
en ondernemers zich bewust zijn van de mogelijke risico’s van producten die zij online
bestellen en dat zij weten hoe onregelmatigheden kunnen worden gemeld bij de toezichthouders.
Naar verwachting gaat de Productenmeldwijzer een belangrijke bijdrage leveren aan
het identificeren van producten die niet voldoen aan de regels. Maar het lost niet
de gehele problematiek op rondom de vele non-conforme producten die afkomstig zijn
van platforms buiten de EU. Nederland is niet de enige lidstaat die kampt met uitdagingen
op het gebied van e-commerce. De Nederlandse toezichthouders werken nauw samen met
toezichthouders uit andere EU-lidstaten, maar het aantal producten dat van buiten
de interne markt opkomt groeit nog steeds. Een Europese oplossing, waarin zowel private
als publieke partijen hun verantwoordelijkheid nemen, is van groot belang om het aanbod
van producten op de gehele interne markt veiliger te maken en een gelijk speelveld
te creëren voor bedrijven.

Ik zet mij daarom in Europa in voor een Europese aanpak van het probleem en ben hier
met de Europese Commissie over in gesprek. Binnenkort wordt een mededeling van de
Europese Commissie met betrekking tot e-commerce verwacht. Ik zie deze met belangstelling
tegemoet en zal uw Kamer daarover informeren.

De Minister van Economische Zaken,
D.S. Beljaarts