Brief regering : Beleidsneutrale verlenging Beheerconcessie 2015-2025 van ProRail

Nr. 1205
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN WATERSTAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 5 september 2024

Het is belangrijk te zorgen voor continuïteit in het beheer van de hoofdspoorweginfrastructuur.
De Beheerconcessie 2015–2025 (hierna: Beheerconcessie) met ProRail loopt af op 1 januari
2025, deze einddatum komt steeds dichterbij. In afwachting van de besluitvorming over
de omvorming van ProRail tot een zelfstandig bestuursorgaan (zbo)1 is er een beheerconcessie nodig, zodat ProRail haar taken als beheerder van de hoofdspoorweginfrastructuur
kan blijven vervullen. In december 2023 is daarom een beleidsneutrale verlenging van
de Beheerconcessie met vier jaar aangekondigd.2 Deze is noodzakelijk om te zorgen dat er per 1 januari 2025 een beheerder van de
hoofdspoorweginfrastructuur blijft.

Via deze brief wordt u geïnformeerd over de beleidsneutrale verlenging van de Beheerconcessie
met ProRail, waarbij ik ook tegemoet kom aan het schriftelijke verzoek van 19 juni
jl. van de vaste commissie voor Infrastructuur en Waterstaat3. De commissie verzoekt daarin om de Beheerconcessie aan de Kamer voor te hangen en
het proces en een tijdlijn te beschrijven van de definitieve totstandkoming van de
Beheerconcessie zodat deze kan worden behandeld bij het commissiedebat spoor op 12 september
a.s. Met deze brief wordt invulling gegeven aan het verzoek van de Kamer, wordt uitgelegd
hoe de beleidsneutrale verlenging werkt en wordt uitgelegd hoe het proces om te komen
tot een definitief wijzigingsbesluit eruit ziet.

Proces en tijdlijn

In december 2023 is de beleidsneutrale verlenging van de Beheerconcessie van ProRail
aangekondigd.4 Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat is wettelijk verplicht5 een concessiewijziging te consulteren bij betrokken gerechtigden6. Na het opstellen van het concept wijzigingsbesluit heeft de consultatie bij gerechtigden
plaatsgevonden en is een adviesaanvraag gedaan bij de consumentenorganisaties vertegenwoordigd
in het Locov (Landelijk Overleg Consumentenbelangen Openbaar Vervoer). Er zijn door
verschillende partijen zienswijzen ingediend. De inhoudelijke reactie op deze zienswijzen
en het Locov-advies wordt tegelijkertijd met het verzenden van deze brief respectievelijk
gepubliceerd op internetconsultatie.nl7 en toegezonden aan de consumentenorganisaties verenigd in het Locov die vervolgens
de reactie publiceren op hun website8.

De Kamer heeft gevraagd om de Beheerconcessie aan de Kamer voor te hangen. Een formele
voorhangprocedure maakt geen onderdeel uit van het proces van de vaststelling of wijziging
van een concessie. Dit proces is beschreven in de Spoorwegwet. Deze brief dient echter
om alsnog invulling te geven aan de wens om van gedachten te wisselen over de conceptwijziging
van de Beheerconcessie tijdens het commissiedebat van 12 september met u te bespreken.
De behandeling dient voor half oktober in zijn geheel afgerond te worden, zodat daarna
het definitieve wijzigingsbesluit, conform de Spoorwegwet, kan worden voorgelegd aan
ProRail. ProRail heeft dan vier dagen om eventueel een voorbehoud te maken.9 Na deze termijn wordt binnen vier weken een mededeling gedaan in de Staatscourant.
1 januari 2025 treedt dan het besluit in werking. De planning is erop gericht te borgen
dat er ook met ingang van 1 januari 2025 nog een beheerconcessie en een infrastructuurbeheerder
zal zijn voor het spoor.

Concessiewijzigingen

Het verlengen van de Beheerconcessie betekent in de praktijk het doorvoeren van een
aantal wijzigingen in de Beheerconcessie. Er is gekozen om de verlenging beleidsneutraal
uit te voeren, mede omdat beoogde wijzigingen al in het wetsvoorstel «Wet sturing
en verantwoording ProRail B.V.» zijn verwerkt. Dit betekent dat in afwachting van
de besluitvorming over de zbo-vorming alleen het strikt noodzakelijke wordt aangepast,
namelijk de einddatum en enkele achterhaalde (juridische) verwijzingen. De taken en
verantwoordelijkheden van ProRail blijven onveranderd.

De einddatum 1 januari 2025 van de Beheerconcessie wordt vervangen door 1 januari
2029. Er is gekozen voor een verlenging van vier jaar zodat er ofwel voldoende tijd
is voor de Kamer om het wetsvoorstel «Wet sturing en verantwoording ProRail B.V.»
te behandelen en voor ProRail om het vervolgens te implementeren, ofwel om een nieuwe
beleidsrijke beheerconcessie te ontwikkelen. Het ontwikkelen van een concessie kost
drie jaar. Dat betekent dat op zijn laatst begin 2026 gestart moet worden met het
ontwikkelen van een nieuwe beleidsrijke concessie indien dat noodzakelijk is.

Naast de einddatum worden enkele achterhaalde (juridische) verwijzingen aangepast.
Het gaat bijvoorbeeld om het vervangen van verwijzingen naar de Wet openbaarheid van
bestuur door de Wet open overheid en het Ministerie van Infrastructuur en Milieu door
het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.

De ingediende zienswijzen en het Locov-advies hebben, gelet op de beleidsneutrale
verlenging van de concessie, niet tot additionele wijzigingen geleid. Zij bevatten
wel waardevolle input voor andere trajecten. Ook na de beleidsneutrale verlenging
blijft het mogelijk om een en ander bij te sturen. Zo kunnen er via de jaarbrief (met
beleidsprioriteiten) en het (addendum op het) beheerplan nog steeds afspraken worden
gemaakt met ProRail. Dit geldt ook voor wijzigingen in de informatie- en prestatie-indicatoren
en de bijbehorende bodem- en streefwaarden. Het is dus niet nodig om dergelijke wijzigingen
nu mee te nemen in de wijziging van de Beheerconcessie.

Het concept wijzigingsbesluit van de Beheerconcessie treft u aan als bijlage bij deze
brief.

Tot slot

De beleidsneutrale verlenging van de beheerconcessie is nadrukkelijk een tussenoplossing.
Deze tussenoplossing is nodig in afwachting van de besluitvorming over het wetsvoorstel
«Sturing en verantwoording ProRail B.V.». Zonder verlenging loopt de Beheerconcessie
af op 1 januari 2025 en zal ProRail niet langer de beheerder van de hoofdspoorweginfrastructuur
zijn. Als gevolg kan ProRail haar taken en verantwoordelijkheden als beheerder van
de hoofdspoorweginfrastructuur niet uitvoeren. Het is dan ook van belang dat de voornoemde
stappen voor verlenging van de Beheerconcessie vóór 31 december 2024 zijn afgerond.

De Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat,
C.A. Jansen