Brief regering : Energietransitie op Aruba, Curaçao en Sint Maarten

31 239
Stimulering duurzame energieproductie

Nr. 1402
BRIEF VAN DE MINISTER VOOR KLIMAAT EN ENERGIE

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 17 juni 2024

Het Koninkrijk der Nederlanden zet in op de verduurzaming van de energievoorziening.
Dat geldt voor Europees Nederland, maar ook voor de autonome landen Aruba, Curaçao
en Sint Maarten en de drie openbare lichamen van Bonaire, Saba en Sint Eustatius.

Om de energietransitie zo passend mogelijk te ondersteunen en waar nodig te versnellen,
heb ik verschillend instrumentarium ter beschikking. In het coalitieakkoord is opgenomen
dat een aantal regelingen, waaronder de Subsidie Duurzame Energieproductie en Klimaattransitie
(SDE++), open zouden worden gesteld voor aanvragen vanuit het gehele Koninkrijk, waaronder
de landen Aruba, Curaçao en Sint Maarten (ACS). In dit kader heeft TNO in opdracht
van EZK een onderzoek uitgevoerd naar de mogelijkheden voor verduurzaming van de lokale
energievoorziening en een openstelling van de SDE++ in de ACS. Met deze brief bied
ik uw Kamer dit rapport van TNO aan en informeer ik u over de verdere uitwerking.

Uitkomsten TNO-onderzoek

Ik heb uw Kamer eerder geïnformeerd dat – door de kleinschaligheid van en de marktomstandigheden
op de elektriciteitsmarkten van ACS en de gestelde verplichtingen in de algemene uitvoeringsregeling
van de SDE++ – het niet mogelijk is om de systematiek van de structurele SDE++ exploitatiesubsidie
één op één toe te passen in de landen1. Door deze marktomstandigheden en de beperkte uitvoeringscapaciteit is de meest effectieve
aanpak om per eiland één of enkele projecten te financieren, waarbij bestedingen gericht
zijn op kapitaalinvesteringen in plaats van op operationele kosten die gemaakt worden
tijdens de exploitatie zoals in de SDE++. Dit naar voorbeeld van Bonaire, Saba en
Sint Eustatius die reeds subsidies voor projecten hebben ontvangen voor een versnelde
overstap naar duurzame elektriciteitsproductie. Deze zijn deels gedekt vanuit de SDE-middelen2.

Het TNO-onderzoek schetst de totale investeringsbehoefte van de drie landen en de
impact daarvan op de energietransitie.Het onderzoek bevestigt daarnaast dat de SDE++-kaders
niet goed aansluiten op de behoeften van de landen. Als alternatief raadt TNO daarom
aan om af te wijken van de SDE++-kaders zoals die in Europees Nederland gelden. De
conclusies en aanbevelingen van TNO zijn:

1. De belangrijkste projecten voor CO2-reductie zijn wind- en zonne-energieprojecten. Investeringen in het elektriciteitsnet
zijn een belangrijke randvoorwaarde voor de energietransitie.

2. De wind- en zonne-energieprojecten opgenomen in het rapport, zijn rendabel ten opzichte
van de huidige fossiele productie. Er is voldoende bereidheid van commerciële partijen
en huishoudens om wind- en zon-PV-projecten te financieren. Subsidies voor deze projecten
kunnen leiden tot additionele winsten voor commerciële partijen of via dividenduitkering
van de nutsbedrijven terechtkomen bij de overheden van de eilanden.

3. Er moeten wel kosten worden gemaakt voor het inpassen van de wind- en zonne-energieprojecten,
die gedragen worden door de overheidsbedrijven. Dat zijn kosten voor de netaansluiting,
batterijopslag en netuitbreiding. Investeringen in netverzwaring, flexibiliteit in
elektriciteitsproductie en opslag zijn ook nodig voor verdere verduurzaming van het
energiesysteem (80%+ hernieuwbaar).

4. Een investeringssubsidie is meer passend dan een exploitatiesubsidie zoals de SDE++
is. Ondersteuning bij de financiering van bovenstaande investeringen in randvoorwaarden
van de energietransitie, bijvoorbeeld met een investeringssubsidie of leningen met
lage rentes, lijkt een kansrijke mogelijkheid om de energietransitie in Aruba, Curaçao
en Sint Maarten te versnellen.

5. Het is belangrijk om de bredere maatschappelijke impact van projecten mee te nemen,
niet alleen de CO2-reductie. Dat zijn onder andere de impact op de stabiliteit en betrouwbaarheid van
het elektriciteitsnet, de impact op de transitie naar nul-emissie mobiliteit en de
impact op de energiekosten voor de bewoners.

Verdere uitwerking

Ik onderschrijf de conclusies uit het TNO-onderzoek dat de belangrijkste knelpunten
voor de energietransitie de beperkte financieringsmogelijkheden voor met name investeringen
in het elektriciteitsnet, netaansluitingen en batterijopslag zijn. Wind- en zonne-energieprojecten
zijn rendabel in de ACS. Er is reeds voldoende investeringsbereidheid vanuit commerciële
partijen en huishoudens. Om de transitie kosteneffectief te stimuleren zijn investeringssubsidies
gericht op randvoorwaarden van de energietransitie, zoals netverzwaring, netaansluitingen
en batterijopslag, meer passend.

Om deze investeringen mogelijk te maken is naar verwachting ten hoogste een subsidie
van € 150 miljoen benodigd. In de aankomende tijd zal de inzet van de middelen, op
basis van het TNO-onderzoek en in goed overleg met Aruba, Curaçao en Sint Maarten,
verder uitgewerkt worden. Deze uitwerking ziet o.a. toe op de uiteindelijke hoogte
van de ondersteuning per land, de wijze van subsidiëring, het tempo (kasritme) en
op de voorwaarden die hieraan worden gebonden, waaronder een mogelijke bijdrage vanuit
de landen zelf (cofinanciering). Op de Aanvullende Post voor stimulering duurzame
energieproductie en overig klimaatbeleid is hiervoor nu ruimte vanaf 2030. Voor daadwerkelijke
besteding van deze middelen is besluitvorming noodzakelijk, en dit is ook afhankelijk
van parlementaire goedkeuring. Mijn opvolger zal uw Kamer hierover nader informeren.

Deze investeringen zullen de productie van hernieuwbare energie in het Caribisch deel
van het Koninkrijk verder ondersteunen, de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen
verminderen, en tot reductie van CO2leiden. Dit is in lijn met de doelstelling van de SDE++, sluit aan op de behoeften
van de landen en op de uitkomsten van het TNO-onderzoek.

De Minister voor Klimaat en Energie, R.A.A. Jetten