Brief regering : Verduurzaming elektriciteitsproductie Diemen en warmtenet Amsterdam, Almere, Diemen en Ouder-Amstel

Nr. 397
BRIEF VAN DE MINISTER VOOR KLIMAAT EN ENERGIE

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 7 juni 2024

Het kabinet werkt hard aan de verduurzaming van de Nederlandse energievoorziening.
Een belangrijk onderdeel hiervan is ook de verduurzaming van de bestaande elektriciteitsproductie
en bestaande warmtenetten. Hierbij moeten fossiele bronnen worden vervangen door duurzame
bronnen.

Sinds een aantal maanden ben ik met de gemeente Amsterdam en Vattenfall in gesprek
over de verduurzaming van de elektriciteitsproductie in Diemen en het warmtenet Amsterdam,
Almere, Diemen en Ouder-Amstel (hierna: warmtenet). Tijdens het Vragenuur van 27 februari
jl. heb ik toegezegd uw Kamer te informeren over de voortgang van deze gesprekken
met Vattenfall en de gemeente Amsterdam over de alternatieven voor de inzet van biomassa.
Met deze brief geef ik uitvoering aan deze toezegging.

Vattenfall wil de elektriciteitsproductie in Diemen en het warmtenet verduurzamen.
Aanvankelijk was de bouw van een biomassacentrale een belangrijk onderdeel van deze
plannen. Vattenfall heeft hiervoor begin 2023 een SDE++-beschikking gekregen. De Raad
van State heeft medio 2023 de omgevingsvergunning voor de biomassacentrale vernietigd.
Vattenfall heeft vervolgens aangegeven de ontwikkeling van de biomassacentrale te
pauzeren en hierover met mij en de gemeente Amsterdam in gesprek te gaan. Hiernaast
is Vattenfall ook separaat in gesprek met de betrokken gemeenten en de provincies
Noord-Holland en Flevoland over alternatieve duurzame warmtebronnen.

Momenteel wordt de productielocatie van Vattenfall in Diemen gebruikt als productielocatie
voor elektriciteit alsmede een bron van warmte voor het warmtenet. De warmteproductie
is hier direct gekoppeld aan elektriciteitsproductie. De verduurzamingsvraag van het
warmtenet is niet direct gekoppeld aan de verduurzaming van de elektriciteitsproductie
in Diemen. De warmtebron op deze plek verduurzamen is een optie om het net te verduurzamen,
maar dit is niet de enige optie. Later dit jaar zal ik de Warmtebronnenvisie aan uw
Kamer presenteren. Hierin worden verschillende alternatieve duurzame warmtebronnen
voor de verduurzaming van warmtenetten gepresenteerd. Op een aantal van die duurzame
bronnen zal ik hieronder nader ingaan voor deze specifieke casus.

Vattenfall heeft een SDE++-beschikking voor een elektrische boiler. Deze elektrische
boiler is reeds in aanbouw. Doordat de nettarieven sinds het verkrijgen van die subsidiebeschikking
substantieel zijn gestegen, stelt Vattenfall dat de elektrische boiler niet langer
rendabel kan worden geëxploiteerd, ook niet met de subsidie. Dit zou als gevolg kunnen
hebben dat de installatie weliswaar wordt gerealiseerd, maar vervolgens niet wordt
gebruikt. De recent door de Autoriteit Consument en Markt (ACM) per 1 april 2025 aangekondigde
tijdsgebonden transportrechten zouden de business case kunnen verbeteren, al zijn
de nettarieven naar verwachting nog steeds hoger dan waar bij de verstrekking van
de subsidie vanuit is gegaan. Ik heb het Planbureau voor de Leefomgeving (hierna:
PBL) daarnaast gevraagd om te adviseren over mogelijkheden om binnen de SDE++ beter
rekening te houden met de schaarste op het gebied van netcapaciteit in hun advies
over de basisbedragen voor de SDE++ in 2025.

Vattenfall ziet ook mogelijkheden voor de toepassing van geothermie als warmtebron.
Hierbij geldt wel dat de mogelijkheden begrensd zijn door de potentie voor geothermie
in deze regio. Daarnaast heeft Vattenfall ook aangegeven mogelijkheden te zien voor
de toepassing van hoge-temperatuur-warmtepompen in combinatie met aquathermie en lagetemperatuur-restwarmte.
Tot slot kan – op termijn – een deel van de verduurzaming van de warmte-krachtcentrales
die nu al opgesteld staan op de locatie van Vattenfall in Diemen, vervanging van de
brandstof zijn, waarbij aardgas vervangen wordt door waterstof. Op 29 januari 2024
heb ik uw Kamer geïnformeerd het doelmatig te achten om een exploitatiesubsidie hiervoor
de komende jaren nog niet open te stellen1. Het is aan een volgend kabinet om over de specifieke vormgeving en timing van deze
exploitatiesubsidie te beslissen.

Vattenfall zal naar waarschijnlijkheid in 2024 een keuze gaan maken over hoe zij de
elektriciteitsproductie in Diemen en het warmtenet willen verduurzamen. Ik stel vast
dat er hiervoor ook andere technieken dan biomassa beschikbaar zijn. Ik wil daarbij
benadrukken dat Vattenfall voor de verduurzaming van het warmtenet in Diemen gebruik
kan maken van generieke stimuleringsregelingen. Op dit moment vindt de marktconsultatie
van het PBL voor de SDE++ in 2025 plaats. Het delen van informatie door marktpartijen
is essentieel voor het PBL om tot een goed inhoudelijk advies te kunnen komen. Daarbij
gaat het zowel om informatie over kosten voor reeds bestaande categorieën als over
projecten die niet (goed) passen binnen de huidige categorieën in de SDE++. Ik heb
daarom Vattenfall gevraagd om aan de marktconsultatie deel te nemen. Ik zie geen ruimte
om, aanvullend op de bestaande processen, maatwerk te bieden. Het is aan Vattenfall
om een beslissing te nemen en te bezien hoe zij het hiervoor beschikbare instrumentarium
kunnen gebruiken om de verduurzaming te realiseren.

Ik blijf graag met Vattenfall en andere marktpartijen in gesprek over knelpunten in
de praktijk, zodat de transitie op koers blijft.

De Minister voor Klimaat en Energie, R.A.A. Jetten