Brief regering : Lustrum 80 jaar vrijheid

Nr. 203
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 7 juni 2024

Op 6 juni was het 80 jaar geleden dat de geallieerde troepen landden in Normandië.
Met D-Day startte de bevrijding van West-Europa. De bevrijding van Nederland begon
op 12 september 1944 toen de eerste geallieerde soldaten voet op Nederlandse bodem
zetten. Vervolgens werd in 8 maanden tijd, stap voor stap, de rest van Nederland bevrijd.
Op 15 augustus 1945 kwam met de capitulatie van Japan de Tweede Wereldoorlog definitief
ten einde, ook in Nederlands-Indië/Indonesië. Vanaf september 2024 tot en met augustus
2025 staan we tijdens het lustrum 80 jaar vrijheid stil bij de bevrijding van het
Koninkrijk der Nederlanden.

Mede namens de Minister van Buitenlandse zaken, de Minister van Binnenlandse Zaken
en Koninkrijksrelaties en de Minister van Defensie, licht ik de boodschap en inzet
van het kabinet in het kader van het lustrum 80 jaar vrijheid toe.

Tijdens dit 80-jarig lustrum vieren we dat we in vrijheid leven en ons beschermd weten
in een democratische rechtsstaat. We staan stil bij de verschrikkingen van de Tweede
Wereldoorlog, in het bijzonder de Holocaust. Het was een tijd van uitsluiting, discriminatie,
ontmenselijking en vervolging. We herdenken de slachtoffers en oorlogsgetroffenen,
in het besef dat de gevolgen van deze verschrikkingen vele generaties doorwerken.
Ook denken we aan de vele mensen die hun leven waagden door te strijden voor onze
vrijheid, zoals Nederlandse en geallieerde soldaten, koopvaardijpersoneel en mensen
die in verzet gingen.

Het lustrum markeert een overgang, de geleidelijke overgang van herdenken en vieren
met de mensen die de Tweede Wereldoorlog hebben meegemaakt naar herdenken en het vieren
van vrijheid zonder hen. Aan ons allen is de taak de herinnering aan hen en datgene
dat er is gebeurd, levend te houden. De les die we van hen en deze periode kunnen
en moeten leren is dat vrijheid, democratie en de rechtsstaat niet vanzelfsprekend
zijn en permanent bescherming behoeven. De strijd tegen discriminatie, racisme en
antisemitisme en het in stand van houden van onze democratische rechtsstaat gaat ons
allemaal aan.

Het verhaal van de Tweede Wereldoorlog is niet compleet als we niet ook naar onze
eigen rol kijken. Lang is onderbelicht gebleven welke negatieve rol Nederlanders hebben
gespeeld tijdens de Tweede Wereldoorlog. Niet alleen door samen te werken met de bezetter
maar ook door weg te kijken. Het kabinet vindt het belangrijk ook deze kant van onze
geschiedenis onder ogen te zien, hier inzicht in te geven en deze geschiedenis in
context te plaatsen. Door de openbaarstelling, digitalisering en online beschikbaarstelling
van het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging – het grootste Nederlandse oorlogsarchief
– op 1 januari 2025, komt hierover voor iedereen veel informatie online beschikbaar.
Niet alleen wordt informatie over verdachten en daders voor iedereen toegankelijk,
maar ook informatie over slachtoffers en gebeurtenissen. Hiermee wordt de kennis over
de Tweede Wereldoorlog verbreed en verdiept.

Door heel Nederland wordt vanaf 12 september 2024 tot en met 15 augustus 2025 stil
gestaan bij het lustrum 80 jaar vrijheid. Lokale 4 en 5 mei comités, gemeenten en
provincies, vfonds, oorlogsmusea en herinneringscentra, vrijwilligersorganisaties
van verzetsdeelnemers en slachtoffers van vervolging en vele andere organisaties leveren
een belangrijke bijdrage aan de viering van 80 jaar vrijheid door het organiseren
en financieren van een verscheidenheid aan herdenkingen en activiteiten door het hele
land. Het Nationaal Comité 4 en 5 mei heeft samen met de provincies en organisaties
die hierbij betrokken zijn, een symbolische route langs vijf nationale thema’s uitgestippeld:

1. Bevrijding van Zuid-Nederland in september–oktober 2024;

2. Herdenking van de Holocaust in januari 2025;

3. Bevrijding van Noordoost-Nederland in april 2025;

4. Nationale Herdenking en Bevrijdingsdag op 4 en 5 mei 2025;

5. Einde van de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië/Indonesië en Azië tijdens de
Nationale Herdenking 15 augustus 2025.

Ook het kabinet levert een bijdrage aan het lustrum 80 jaar vrijheid. Door aanwezig
te zijn bij lustrumactiviteiten die in alle provincies worden georganiseerd, kan het
kabinet het belang uitdragen waar dit lustrum voor staat: de herinnering aan de slachtoffers,
verzetsdeelnemers en veteranen en de waarde van vrijheid en democratie. Ook de leden
van uw Kamer nodig ik van harte uit om aanwezig te zijn bij deze vieringen en herdenkingen.
Verder ondersteunen we (financieel) de centrale coördinatie en communicatie van het
lustrum dat door het Nationaal Comité 4 en 5 mei wordt uitgevoerd. Ten slotte is het
kabinet voornemens, met het wegvallen van de ooggetuigen van de Tweede Wereldoorlog,
de educatie over het verhaal van de Tweede Wereldoorlog, in het bijzonder over de
Holocaust, te versterken.

We weten dat de waarden van de democratische rechtsstaat niet vanzelfsprekend zijn.
We moeten deze actief blijven koesteren, uitdragen en beschermen. De gebeurtenissen
in de wereld, maar ook dichtbij in Europa, laten zien hoe broos en kwetsbaar vrede
en vrijheid zijn en dat uitsluiting, oorlog en vernietiging ook vandaag de dag nog
plaatsvinden. We zien in onze samenleving een toename van antisemitisme en groeiende
polarisatie tussen individuele mensen en groepen.

Daarmee is het gezamenlijk vieren van onze vrijheid en stilstaan bij de waarden van
de democratische rechtsstaat nog urgenter geworden. Laten we daarom met elkaar 80
jaar vrijheid tot een gedenkwaardig lustrum maken.

De Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport,
M. van Ooijen