Brief regering : Bestuurlijke reactie op definitief BIT-advies Modernisering Omzetbelasting

26 643
Informatie- en communicatietechnologie (ICT)

Nr. 1381
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN FINANCIËN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 7 mei 2024

Met deze brief informeer ik uw Kamer over het definitieve advies van het Adviescollege
ICT-toetsing (hierna: het Adviescollege) over het programma Modernisering Omzetbelasting.
Dit advies heb ik 8 april jl. van het Adviescollege ontvangen. Met deze brief ontvangt
u het rapport met de bevindingen van het Adviescollege. Daarnaast ga ik hieronder
in op de conclusies uit het rapport en zal ik hierbij aangeven wat de Belastingdienst
al heeft ondernomen om opvolging te geven aan de aanbevelingen van het Adviescollege.
Via de stand-van-zakenbrief die ik voor het volgende Commissiedebat Belastingdienst
zal versturen zal ik u vervolgens op de hoogte houden van de voortgang.

Aanleiding

De ICT-systemen van de omzetbelasting (hierna: OB) zijn verouderd en dringend toe
aan modernisering zodat de continuïteit voor de langere termijn wordt geborgd. Door
de modernisering ontstaat – op termijn – meer ruimte om verbeteringen door te voeren
waardoor de dienstverlening van de Belastingdienst beter kan functioneren. Ook zorgt
de modernisering voor meer wendbaarheid van de systemen, waardoor nieuwe wetgeving
sneller geïmplementeerd kan worden.

In opdracht van de Belastingdienst zijn door McKinsey de mogelijkheden voor de aanpak
van de modernisering onderzocht en is er, naar aanleiding van hun advies, gekozen
voor het aanschaffen van een pakketoplossing. Dit betekent dat niet is gekozen om
zelf een systeem te bouwen, maar een softwarepakket wordt aangekocht dat vervolgens
geïntegreerd wordt met de bestaande ICT-voorzieningen van de Belastingdienst, het
zogenaamde «aangescherpte koop-scenario». Hierover heb ik uw Kamer geïnformeerd in
februari 20231 en via de stand-van-zaken-brieven. Dit betreft een groot en complex aankooptraject,
dat de volle aandacht van de Belastingdienst heeft. Het streven is nog steeds om dit
traject in 2026 afgerond te hebben.

Programma Modernisering Omzetbelasting

Naar aanleiding van het advies van McKinsey is het programma Modernisering Omzetbelasting
gestart.

Het programma bestaat uit 5 fasen, namelijk:

• Fase 1: de voorbereidende fase (afgerond in mei 2023).

• Fase 2: de selectiefase (afgerond in augustus 2023).

• Fase 3: de dialoogfase (lopende).

• Fase 4: de gunningsfase.

• Fase 5: de implementatiefase.

Op 29 augustus 2023 is met de geselecteerde partijen een concurrentiegerichte dialoog
gestart. Tijdens deze concurrentiegerichte dialoog gaat de Belastingdienst – mede
vanwege de complexiteit van de opdracht – al voor de definitieve uitvraag met geselecteerde
marktpartijen in gesprek. Dit om de behoeften van de Belastingdienst te verduidelijken
bij de marktpartijen, daarmee te komen tot een scherpe behoeftestelling en de leveranciers
te helpen bij het ontwikkelen van een oplossing die hieraan voldoet. Deze procedure
dient ervoor om een goed begrip te krijgen van wat er nodig is en om de beste oplossing
te vinden.

Het programma beoogt in juni 2024 de definitieve uitvraag in de markt te zetten en
in november 2024 een besluit te nemen over de definitieve gunning. Het Adviescollege
heeft onderzoek gedaan naar het programma. Dit onderzoek vond plaats in de periode
van 13 oktober 2023 tot 14 februari 2024. Het advies en de aanbevelingen zal ik hieronder
toelichten. Omdat een deel van het onderzoek gelijktijdig liep met het programma zijn
een deel van de aanbevelingen al opgepakt door de Belastingdienst. Hieronder zal ik
nader ingaan op de bevindingen uit het rapport.

Kern van het advies

Het Adviescollege geeft aan dat de voorbereiding voor de verwerving en inzet van pakketsoftware
voor de OB nog onvoldoende is. Volgens het Adviescollege bestaat daarom de kans dat
dit verandertraject faalt met als gevolg dat de continuïteit van OB-processen in gevaar
kan komen en dat nieuwe wet- en regelgeving nog langere tijd beperkt kan worden doorgevoerd.
In haar definitieve advies komt het Adviescollege met drie hoofdconclusies en bijbehorende
aanbevelingen. Deze zijn hieronder schematisch weergegeven.

Conclusie

Aanbeveling

A. De behoeftestelling is onvoldoende duidelijk.

1. Maak de behoeftestelling specifiek.

B. De besturing is niet sterk genoeg.

2. Richt de organisatie in zodat sturing gegeven kan worden.

C. De voorbereiding op besluitvorming is onvoldoende zorgvuldig

3. Bereid de besluitvorming goed voor.

De Belastingdienst neemt deze conclusies zeer serieus. Onderstaand zal ik per conclusie
en bijbehorende aanbeveling mijn reactie geven. Daarbij worden ook de reeds in gang
gezette acties toegelicht.

Concretiseren behoeftestelling

Het Adviescollege onderschrijft de keuze van de Belastingdienst voor een aanbesteding
via een concurrentiegerichte dialoog, maar stelt daarbij dat de vraagstelling onvoldoende
is voorbereid. Gedurende de dialoogfase wordt toegewerkt naar een specifiekere behoeftestelling.
Hierdoor weten de potentiële leveranciers wat er nodig is, voordat zij een officiële
offerte indienen. De Belastingdienst heeft besloten om een extra dialoogronde te houden
om de behoeften van de Belastingdienst nog verder te verduidelijken en de leveranciers
te helpen bij het ontwikkelen van oplossingen die aan deze behoeften voldoen. Daarmee
wordt ook de behoeftestelling specifieker gemaakt. Ook heeft de Belastingdienst aan
een extern adviesbureau verzocht om een second opinion te laten uitvoeren op de voorgenomen
wijze van gebruik van en integratie met de bestaande ICT-voorzieningen resp. generieke
voorzieningen van de Belastingdienst.

De Belastingdienst zal richting de leveranciers helderheid verschaffen over de functionele
en niet-functionele kwaliteitseisen, zoals bijvoorbeeld de security-eisen. Dit zodat
dit voldoende duidelijk is voor alle leveranciers, aangezien het om een beoogde lange
samenwerking gaat.

Met betrekking tot het advies over een fasegewijze implementatiestrategie wordt door
de Belastingdienst nog onderzocht of en zo ja welke fasering passend is. Mogelijke
migratiescenario’s van de omzetbelastingregelingen worden uitgewerkt als uitkomst
van de dialoogfase. Hierover zal ik uw Kamer informeren via de eerstsvolgende stand-van-zakenbrief
die is voorzien voor eind augustus.

Versterken besturing

Het Adviescollege bevestigt dat het moderniseren van de OB een grote opgave is voor
de Belastingdienst. Mede daarom doen zij de aanbeveling om de besturing voor dit programma
te versterken. De Belastingdienst erkent het belang van een stevige besturing op het
programma. De Belastingdienst is momenteel bezig met het aanscherpen van de besturing
en neemt hierbij de aanbevelingen van het Adviescollege mee. Voor de zomer zal een
stuurgroep op directeurenniveau actief zijn. Ook hierover zal ik uw Kamer informeren
via de eerstvolgende stand-van-zakenbrief van eind augustus.

Voorbereiding besluitvorming

Het moderniseren van de OB zal – op termijn – leiden tot betere dienstverlening aan
bedrijven, snellere implementatie van nieuwe wetgeving en tot meer wendbaarheid van
de systemen. Aangezien dit een project voor de lange termijn betreft is zorgvuldige
voorbereiding en besluitvorming essentieel. Het Adviescollege doet daarom de aanbeveling
om een realistische planning te presenteren met ruimte voor tegenvallers. Dit wordt
door de Belastingdienst opgevolgd. Deze planning wordt samen met de te selecteren
leverancier voorafgaand aan de implementatie verder verfijnd. De definitieve planning
zal conform het door de Belastingdienst gehanteerde risico-opslagmodel ruimte bieden
voor onverwachte gebeurtenissen.

Het Adviescollege adviseert daarnaast om ook een Plan B te hebben, dat ook als toetsinstrument
kan worden gebruikt. De Belastingdienst heeft eerder al zelfbouw als terugvaloptie
vastgesteld, voor het geval er geen geschikte pakketoplossing is. Dit plan zal nader
worden uitgewerkt en ook daar zal ik uw Kamer nader over informeren via de stand-van-zakenbrief
van eind augustus.

Tot slot

Bepaalde onderdelen van het adviesrapport worden niet openbaargemaakt aangezien het
een lopende aanbesteding betreft. Dit geldt voor de onderdelen waarbij openbaarmaking
mogelijk tot verstoringen in de aanbestedingsprocedure kan zorgen.

Ik dank het Adviescollege voor de verrichte werkzaamheden en het opgestelde advies
en ik neem de adviezen en aanbevelingen zeer serieus. Via de stand-van-zakenbrieven
zal ik uw Kamer blijven informeren over de voortgang van de modernisering OB en de
aanbesteding van het nieuwe systeem.

De Staatssecretaris van Financiën,
M.L.A. van Rij