Brief regering : Stand van zaken colportage en telemarketing

Nr. 94
BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN EN KLIMAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 22 april 2024

Verkoop aan consumenten vindt op verschillende wijzen plaats. In een winkel, online,
maar ook op straat, aan de deur en telefonisch. In de uitvoering van mijn Consumentenagenda1 zet ik mij in voor verbetering van de bescherming van consumenten. Daarbij richt
ik mij onder andere op colportage (deurverkoop) en telemarketing (verkoop via de telefoon).
Consumenten hebben nog steeds veel klachten over deze verkoopmethoden.

In deze brief informeer ik u, mede namens de Minister voor Rechtsbescherming, over
mijn voortgang van de aanpak van deze verkoopmethoden en de uitvoering van mijn Consumentenagenda
op dit punt.

Colportage

Bij colportage2 worden consumenten aan de deur of op straat meestal overvallen met een aanbod voor
een overeenkomst. Deze overeenkomst moet veelal ter plaatse en in bijzijn van de handelaar
worden afgesloten. Hoewel consumenten nu al de mogelijkheid hebben om zo’n contract
binnen veertien dagen te ontbinden (artikel 6:230o BW), vind ik dat dit onvoldoende
bescherming biedt. Ook de Autoriteit Consument en Markt (ACM) ontvangt als toezichthouder
hierover klachten.

Consumenten voelen zich vaak onder druk gezet om ter plekke zo’n contract te tekenen
en moeten dan zelf actie ondernemen om van het contract af te komen, indien ze dat
willen.3 Ik vind het belangrijk dat consumenten in alle rust een bewuste, weloverwogen keuze
kunnen maken als zij een contract sluiten.

Bij telemarketing (verkoop aan de telefoon) is reeds een zogenaamd schriftelijkheidsvereiste
van toepassing. Dit houdt in dat de overeenkomst pas tot stand komt als de consument
ná het verkoopgesprek schriftelijk instemt. Ik heb onderzocht of ik de mogelijkheid
heb om bij colportage consumenten extra te beschermen door ook hier een schriftelijkheidsvereiste
in te voeren. Onderzoek door prof. mr. dr. Loos4, hoogleraar privaatrecht en gesprekken met de Europese Commissie hebben uitgewezen
dat dit helaas niet mogelijk is, omdat het afsluiten van het contract aan de deur
hiermee niet langer mogelijk zou zijn. Dit zou neerkomen op een verbod op colportage
wat Europeesrechtelijk op dit moment niet mogelijk is.

Het is wel mogelijk dat bedrijven vrijwillig een schriftelijkheidsvereiste invoeren.
In dat kader wil ik wijzen op een recent initiatief van de energiesector. In de nieuwe
«Kwaliteitsstandaard voor advies over aanbod energiecontract aan consumenten»5 heeft de sector een schriftelijkheidsvereiste opgenomen. Alleen een mondelinge bevestiging
bij het afsluiten van energiecontracten is niet langer meer voldoende. De ACM kan
handhavend optreden als partijen zich niet houden aan deze zelfregulering.6 Ik ben benieuwd naar de resultaten hiervan in de praktijk. Ik blijf daarom in nauw
contact met de ACM over de signalen die zij hierover krijgt.

Ook heb ik gekeken hoe consumenten bij colportage beschermd worden in andere lidstaten.
Eind 2023 heeft België een verplichte bedenktijd van drie dagen ingevoerd voor energiecontracten
die worden gesloten tijdens ongevraagde bezoeken bij de consument thuis. Hierdoor
mag de aanbieder tijdens het eerste verkoopgesprek aan de deur alleen een vrijblijvend
aanbod doen. De consument heeft daarna drie dagen de tijd om in alle rust een besluit
te nemen of hij wel of niet op het aanbod in wil gaan. Door deze verplichte bedenktijd
wordt de druk op consumenten aanzienlijk verminderd.

Gebaseerd op deze Belgische wetgeving7, ga ik wetgeving voorbereiden om ook in Nederland een verplichte bedenktijd in te
voeren bij colportage. Ik wil dit niet alleen doen voor de verkoop van energiecontracten,
maar voor alle overeenkomsten die worden gesloten tussen een handelaar en een consument
en denk daarbij in eerste instantie aan een termijn van tenminste drie werkdagen.
Ook voor andere contracten dan energiecontracten die worden gesloten aan de deur,
is het van belang dat consumenten voldoende worden beschermd.

Telemarketing

Consumenten worden ook telefonisch benaderd door verkopers van diverse producten en
diensten (telemarketing). Om dit te beperken is in de zomer van 2021 het zogeheten
opt-in systeem ingevoerd. Dit betekent dat consumenten alleen nog gebeld mogen worden
als zij daar toestemming voor gegeven hebben, of als zij klant zijn of zijn geweest
bij het betreffende bedrijf.8 Dit noemen we een klantrelatie. De periode waarvan nog sprake is van zo’n klantrelatie
is maximaal drie jaar na beëindiging van het contract (op basis van zelfregulering).

Zoals hierboven beschreven, is bij telemarketing het schriftelijkheidsvereiste al
van toepassing. Consumenten zijn daarmee formeel beschermd tegen de druk om aan de
telefoon direct een contract af te sluiten, aangezien zij het contract na afloop van
het gesprek nog schriftelijk moeten bevestigen. In de praktijk blijkt echter dat bepaalde
telemarketeers zich hier niet aan houden en consumenten tijdens het gesprek laten
instemmen met een overeenkomst zonder te melden dat een schriftelijkheidsvereiste
geldt. Dat is kwalijk.

In mijn Consumentenagenda gaf ik al aan dat ik wil dat het bestaande wettelijke schriftelijkheidsvereiste
bij telemarketing beter wordt toegepast. Ik heb daarom de afgelopen tijd gesproken
met de ACM, de telemarketingsector en specifiek met de energiesector waarover veel
klachten zijn.

Mede naar aanleiding hiervan is in de nieuwe Reclamecode voor Telemarketing het onderdeel
over de manier waarop de sector omgaat met het schriftelijkheidsvereiste verder verduidelijkt
en aangescherpt.9 Deze Reclamecode stelt dat de telemarketeer de consument na afloop van het telefoongesprek
gedurende een passende periode de gelegenheid moet geven om het aanbod te bestuderen
en – indien de consument dat wenst – schriftelijk te bevestigen. Tijdens deze periode
neemt de telemarketeer geen contact op met de consument. De ACM kan ook hier handhavend
optreden als partijen die zijn aangesloten bij deze Reclamecode zich niet houden aan
de zelfregulering.

Uw Kamer wil een stap verder gaan en heeft via de motie Bontenbal-Kröger gevraagd
om bij energiecontracten de verkoop via telemarketing en colportage te verbieden10. Ook de ACM geeft aan dat zij zeker voor de energiesector het liefst een verbod op
telemarketing zou zien.11

Een algeheel of sectoraal nationaal verbod op telemarketing is echter op grond van
Europese wetgeving niet mogelijk. De e-privacy richtlijn verhindert dat.12 Wat wel nationaal geregeld kan worden, is het verbieden van het bellen op grond van
een klantrelatie. Zoals hierboven aangegeven is sprake van zo’n klantrelatie tot maximaal
drie jaar na beëindiging van het contract.

Ik wil dat consumenten niet langer zomaar voor telemarketingdoeleinden gebeld mogen
op grond van een klantrelatie. Dit zou betekenen dat zij alleen maar gebeld mogen
worden als zij hier expliciet toestemming voor hebben gegeven aan het desbetreffende
bedrijf. Eerder heeft uw Kamer al signalen gegeven om telemarketing (op basis van
klantrelatie) voor leveringscontracten van energie te verbieden.13
, 14 Ik vind het belangrijk dat het bellen op basis van klantrelatie generiek wordt verboden.
Een generiek verbod is duidelijker voor consumenten en handelaren dan een sectorspecifiek
verbod en beter handhaafbaar door de ACM. Ik zal daarom, in lijn met eerdere signalen
die u tijdens debatten over consumentenbescherming en de energiewet heeft gegeven,
met een voorstel komen over hoe dit op te pakken.

Samenvattend

In lijn met de wensen van uw Kamer en de ACM, blijf ik mij inzetten voor een betere
bescherming van consumenten bij colportage en telemarketing. Er zijn immers veel serieuze
klachten van consumenten hierover.

Ik geef uitvoering aan mijn Consumentenagenda door een verplichte bedenktijd in te
willen voeren bij colportage van tenminste drie werkdagen. En bij telemarketing wil ik verbieden dat consumenten gebeld worden op grond
van een klantrelatie. Dat betekent dat consumenten alleen nog gebeld mogen worden
als zij er zelf om vragen, ongeacht of er sprake is van een bestaande of oude klantrelatie.

Tenslotte zet ik mij in Europees verband er voor in dat lidstaten nationaal de mogelijkheid
krijgen om colportage en telemarketing te verbieden (al dan niet voor specifieke sectoren).
Ik heb deze inzet ook kenbaar gemaakt aan Eurocommissaris Reynders, onder meer per
brief.15

Vanzelfsprekend houd ik uw Kamer op de hoogte van de voortgang.

De Minister van Economische Zaken en Klimaat,
M.A.M. Adriaansens