Brief regering : Evaluatie van de taakgerichte financiering van NEN

Nr. 94
BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN EN KLIMAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 19 maart 2024

Met deze brief informeer ik de Tweede Kamer over de bevindingen uit de evaluatie van
het Nederlands Normalisatie Instituut (NEN). Het onderzoeksrapport is als bijlage
bij deze brief gevoegd. Uit de evaluatie blijkt dat NEN op een doelmatige en doeltreffende
wijze invulling geeft aan haar wettelijke taken.

Het belang van een goed werkend normalisatiesysteem

In ons dagelijks leven hebben wij continu te maken met normen. Denk aan: testmethodes
om te toetsen of een lift daadwerkelijk aan de maximale liftbelasting voldoet, of
hoe speelgoed getest moet worden op veiligheid voor kinderen. Normen zijn afspraken
over de kwaliteit en veiligheid van producten, diensten of processen. Het proces om
deze normen te maken heet normalisatie. Een goed werkend normalisatiesysteem is een
randvoorwaarde voor goed werkende markten in de internationale handel, omdat alle
bedrijven dan kunnen voldoen aan dezelfde internationale afspraken. Normen zijn vrijwillige
afspraken die een belangrijke rol spelen in de borging van kwalitatieve en veilige
producten, processen en diensten. Ook kan normalisatie transities faciliteren zoals
digitalisering en duurzaamheid, door bijvoorbeeld eisen vast te stellen aan duurzame
energiesystemen en cyber security.

Stichting NEN is door de Nederlandse Staat aangewezen als het nationale normalisatie
instituut in Nederland. NEN is daarmee verantwoordelijk voor een aantal activiteiten
rondom de totstandkoming, publicatie en bevordering van het gebruik van normen. Zo
biedt NEN een platform om nieuwe normen te ontwikkelen via de normcommissies op zowel
nationaal, Europees als internationaal niveau. In deze normcommissies kunnen alle
partijen deelnemen die een belang hebben bij de ontwikkeling van een norm, zoals fabrikanten,
dienstverleners, kennisinstellingen, overheid en consumentenorganisaties. Het doel
is om samen tot breed gedragen normen te komen. NEN is de toegangspoort voor inbreng
van Nederlandse belangen bij de ontwikkeling van (inter-) nationale normen. Als onafhankelijke
procesbegeleider zorgt NEN ervoor dat de afspraken worden vastgelegd in normen en
worden gepubliceerd. Om toepasbaarheid van normen in praktijk te vergroten biedt NEN
onder andere online toepassingsproducten en trainingen aan.

Het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) stelt via de zogenoemde taakgerichte
financiering jaarlijks € 1,3 miljoen ter beschikking aan NEN voor de uitvoering van
een aantal wettelijke taken die voortvloeien uit de Europese normalisatie verordening1. Een belangrijke taak is om belanghebbende partijen in Nederland vroegtijdig te informeren
over Europese en mondiale normalisatie-initiatieven. Op basis van deze informatie
kunnen marktpartijen beter beoordelen of zij actief betrokken willen zijn bij de vormgeving
van specifieke nieuwe normen.

Belangrijkste conclusies en aanbevelingen

In opdracht van EZK is een evaluatie naar de doelmatigheid en doeltreffendheid van
de taakgerichte financiering van NEN uitgevoerd door onderzoeksbureau Kwink Groep.
De evaluatie gaat over de periode 1 januari 2020 tot 1 januari 2023. Uit het onderzoek
komt naar voren dat NEN de taakgerichte activiteiten doeltreffend en doelmatig uitvoert.
Hierbij heeft NEN aandacht voor transparantie van het normalisatieproces en mogelijkheid
tot deelname van het midden- en kleinbedrijf en andere stakeholders zoals kennisinstellingen.
Kwink Groep heeft een aantal aanbevelingen gedaan voor NEN en EZK om nog verder te
verbeteren. Deze aanbevelingen zien op de taakomschrijving, dialoog en brede inzet
op kennisvergroting over normalisatie.

Aanbeveling 1: verduidelijking taakomschrijving

Allereerst wordt EZK geadviseerd om de doelen van de taken binnen de taakgerichte
financiering nog duidelijker te maken. Het is lastig om kwantitatief te meten of NEN
belanghebbenden in voldoende mate heeft geïnformeerd. Daarom kan het jaarlijks gesprek
tussen NEN en EZK structureler vormgegeven worden, om samen kritisch te reflecteren
of de uitvoering van de taken daadwerkelijk bijdragen aan het beoogde doel en wat
nodig is voor de opvolging.

Aanbeveling 2: Voortzetten dialoog NEN en EZK

De tweede aanbeveling ziet op het voortzetten van de dialoog tussen NEN en EZK. Kwink
Groep adviseert een aantal gespreksonderwerpen, waarmee NEN en EZK de dialoog onderling
explicieter vorm zouden kunnen geven. Onderwerpen die hierbij genoemd worden zijn
de uitvoering van de taken, de (toekomstgerichte) context en of het budget toereikend
is voor de opdracht.

Aanbeveling 3: Vergroting kennisdeling

Ten slotte doet Kwink Groep een aantal aanbevelingen met betrekking tot kennisdeling
zowel binnen NEN intern als daarbuiten. Binnen NEN intern wordt geadviseerd om best practices uit projecten die voortkomen uit de taakgerichte financiering op structurele basis
uit te wisselen en gezamenlijk mogelijke verbeteringen te identificeren. Daarnaast
wordt geadviseerd om het gesprek voort te zetten met alle relevante stakeholders,
zoals NEN, de rijksoverheid, VNO-NCW / MKB-Nederland, kennisinstellingen en het maatschappelijk
middenveld. Al deze partijen hebben een actieve rol in het informeren van marktpartijen
over het belang van normalisatie, nieuwe normontwikkeltrajecten en het vergroten van
het kennisniveau.

Beleidsreactie op de aanbevelingen

Allereerst onderschrijf ik het belang van een goed functionerend normalisatiestelsel
in Nederland en ben ik positief over de conclusie van Kwink Groep dat NEN de wettelijke
taken doeltreffend en doelmatig uitvoert. Een goede dialoog tussen NEN en EZK over
de taken die voortkomen uit de taakgerichte financiering is hiervoor essentieel. Door
transparant te communiceren met elkaar over de huidige en toekomstige ontwikkelingen
krijgen we een duidelijk beeld van welke opvolging noodzakelijk is om het doel te
bereiken. De reguliere dialoog tussen NEN en EZK wordt voortgezet en de aanbevelingen
van Kwink Groep over de gespreksonderwerpen zullen daarin meegenomen worden. Daarnaast
wordt de reguliere dialoog tussen EZK, NEN en relevante partijen zoals industrie,
kennisinstellingen en het maatschappelijk middenveld voortgezet en uitgebreid.

De aanbevelingen over een structurele dialoog en kennisdeling sluiten bovendien goed
aan bij een aantal lopende trajecten.

– Nationale normalisatie agenda en de Europese normalisatie strategie

EZK is trekker van de nationale normalisatie agenda.2 De agenda dient ter uitvoering van de Europese normalisatie strategie.3 De speerpunten uit de agenda zijn: prioriteren, verbinden en capaciteitsopbouw. De
Europese normalisatiestrategie ziet op een betere afstemming tussen normalisatie en
Europese beleidsprioriteiten. In de afgelopen periode zijn al een aantal nationale
acties uitgevoerd zoals de kick-off van een Rijksbreed normalisatienetwerk voor interdepartementale
afstemming en kennisuitwisseling. Ook zijn normalisatieworkshops voor Rijksambtenaren
georganiseerd in samenwerking met NEN.

– Europese verklaring over normalisatiekennis

Op 30 november 2023 heeft Nederland de Europese verklaring voor versterking normalisatieopleidingen
en -kennis getekend.4 De verklaring biedt lidstaten, normalisatie instituten en organisaties handvatten
bij de uitvoering van de Europese normalisatiestrategie en de uitvoering hiervan zal
in 2024 nader uitgewerkt en vormgegeven worden. TU Eindhoven heeft een voortrekkersrol
gehad bij de totstandkoming van deze verklaring. Ik juich dit initiatief toe.

Tot slot

Normalisatie is een belangrijk instrument waarvan ik de potentie ook goed wil benutten
in het licht van de digitale en duurzame transities en de huidige geopolitieke ontwikkelingen.
De Europese Commissie heeft in 2023 het High Level Forum for Standardisation5 (HLF) opgericht, mede met het doel om Europese industrieën competitief te houden.
Ik onderschrijf het belang van een gezamenlijke inspanning van beleidsmakers en normalisatie
instituten op Europees niveau om internationaal invloed te houden en de interne markt
te beschermen. In dat kader ben ik positief over de samenwerking met NEN, die door
deze evaluatie wordt bevestigd. Binnen het HLF zet ik mij, samen met NEN, in voor
de duidelijke prioritering van strategische normalisatieonderwerpen die ook structureel
bijdragen aan het beschermen van de interne markt en de economische veiligheid.

Daarnaast start in de eerste helft van 2024 de evaluatie van de Europese normalisatieverordening
1025/2012. Ik zal actief meedenken en moedig alle belanghebbende partijen aan om dat
ook te doen.

De Minister van Economische Zaken en Klimaat,
M.A.M. Adriaansens