Brief regering : Voortgangsrapportage en Herijking Werk aan Uitvoering

Nr. 350
BRIEF VAN DE MINISTER VOOR ARMOEDEBELEID, PARTICIPATIE EN PENSIOENEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 9 februari 2024

In de publieke dienstverlening krijgt de overheid gezicht voor mensen, ondernemers
en bedrijven (vanaf hier: mensen). Het contact en de ondersteuning die we als overheid
bieden is bepalend voor het vertrouwen van de samenleving in de overheid.

Stappen gezet maar we zijn er nog niet

Met het overheidsbrede programma Werk aan Uitvoering (WaU) zijn de afgelopen jaren
grote en kleinere stappen voorwaarts gezet. De aandacht voor goede publieke dienstverlening
en de uitvoerbaarheid van wet- en regelgeving is gegroeid. Daarnaast is er ook steeds
meer aandacht voor het perspectief van iedereen die gebruikmaakt van de dienstverlening,
doenbaarheid en digitale inclusiviteit. Tegelijkertijd zijn we er nog niet. Niet alle
mAensen weten de overheid gemakkelijk te vinden, komen in de knel doordat ze niet
bekend zijn welke regeling er voor hen zijn of de overheid kan hen niet altijd voldoende
helpen. Mensen ervaren soms dat de overheid niet levert of onvoldoende aandacht heeft
voor de zorgen. Met het programma Werk aan Uitvoering (WaU) blijft de overheid de
handen ineenslaan voor een menselijke, wendbare en toekomstbestendige dienstverlening.

Er is teruggekeken naar wat is bereikt. En wat er nodig is om de komende jaren de
doelstellingen van WaU te realiseren om zo de publieke dienstverlening overheidsbreed
te verbeteren.

We hebben als kabinet, met de ministeries, uitvoeringsorganisaties, medeoverheden
en politiek ervoor te zorgen dat mensen zich begrepen voelen en daadwerkelijk geholpen
worden. En daardoor het vertrouwen in de overheid toeneemt. Met deze brief biedt het
kabinet u de voortgangsrapportage WaU (bijlage 1) en de herijking WaU aan (bijlage
2).

De voortgangsrapportage (bijlage 1) laat zien wat in het afgelopen jaar door ministeries,
publieke dienstverleners en medeoverheden is bereikt om de publieke dienstverlening
te verbeteren. In de herijking WaU laten we zien waar we gezamenlijk meer impact willen
maken.

Stap-voor-stap richting de grote ambities

Er is en wordt vanuit een grote ambitie met veel energie gewerkt aan toegankelijke
en passende dienstverlening. In de voortgangsrapportage komen de volgende hoofdlijnen
naar voren:

• Om écht te helpen, komen veel organisaties met oplossingen met ruimte voor dienstverlening
op maat en maatwerkoplossingen. Met als doel die mensen gericht te helpen die niet
met de standaardprocessen uit de voeten kunnen of waarvoor de generieke regel niet
passend is.

• We zien mooie voorbeelden in de digitale dienstverlening. Zo zijn er meer dan 650
informatiepunten Digitale Overheid ingericht in bibliotheken waar mensen terechtkunnen
met vragen over de digitale overheidsdienstverlening. Denk hierbij aan vragen over
bijvoorbeeld DigiD.

• Belangrijke stappen zijn gemaakt in beleidsvorming. Om de behoeften van de samenleving
en publieke dienstverleners nog beter te betrekken bij het maken van beleid zijn instrumenten
hiervoor verbeterd. Deze instrumenten zijn er, maar er blijft aandacht nodig om de
verschillende perspectieven echt onderdeel te laten zijn bij de vorming van beleid.

• In de ambtelijke samenwerking vinden meer gesprekken plaats over de uitvoering en
de dilemma’s. En is er meer oog voor sturing op publieke waarden om zo gezamenlijk
de samenleving beter te kunnen helpen. Er wordt hard gewerkt om dit nog meer in de
praktijk te brengen.

• Aan de politiek zijn dilemma’s in de uitvoering inzichtelijk gemaakt. Meer dan 40
uitvoeringsorganisaties en publieke dienstverlening hebben hiervoor een knelpuntenbrief
of Stand van de Uitvoering uitgebracht. We zien een wisselende opvolging hiervan.
Zo worden de Standen van de Uitvoering bijvoorbeeld nog niet structureel in Kamercommissies
besproken. Met het signaleren van de knelpunten alleen zijn we er nog niet, deze knelpunten
moeten echt dienen als input voor de ontwikkeling of aanpassing van huidig of nieuw
beleid. Hiervoor moet het gesprek tussen uitvoering, beleid en politiek plaatsvinden,
zodat we in gezamenlijkheid knelpunten op kunnen gaan lossen.

Een publieke dienstverlening die aansluit op de behoeften van mensen (ondernemers)
en bedrijven is een flinke opgave die een lange adem vraagt. De voortgangsrapportage
laat zien dat er mooie stappen zijn gezet waar we gezamenlijk de komende jaren mee
door willen en moeten gaan. Daarnaast vraagt een aantal thema’s om nog meer aandacht.
Dit blijkt ook uit de Staat van de Uitvoering. Zoals het toenemen van de complexiteit
in de dienstverlening van de overheid door te veel verfijningen en wijzigingen binnen
wet -en regelgeving. Ook belemmeringen voor gegevensdeling en uitwisseling onderling
is een belangrijk thema dat aangepakt moet worden om goede dienstverlening te kunnen
beiden. De toenemende schaarste in personele arbeid en financiële middelen vraagt
om gerichte oplossingen. Tot slot vraagt intensieve samenwerking met de politiek blijvende
aandacht in alle opgaven. De vernieuwing van onze gezamenlijke aanpak geven we verder
vorm in deze herijking van WaU.

Gezamenlijk impact maken

Publieke dienstverleners, ministeries, medeoverheden en toezichthouders blijven gezamenlijk
inzetten op een toekomstbestendige dienstverlening. We doen dit samen met de samenleving
én de politiek.

Met de herijking zetten we een nieuwe fase van het programma WaU in. De herijking
WaU is het vervolg op de huidige werkagenda en de zes sporen1. Op vier thema’s gaat het kabinet gezamenlijk versnellen omdat deze essentieel zijn voor de publieke dienstverlening aan de samenleving en
deze thema’s niet door organisaties afzonderlijk kunnen worden opgepakt. Om daadwerkelijk
veranderingen te realiseren, elkaar te versterken en van elkaar te leren vragen deze
opgaven dat we hier samen energie op zetten. De ingezette veranderingen worden doorgezet en uitgebouwd. De publieke dienstverleners, medeoverheden en ministeries zijn hier zelf aan zet
om de publieke dienstverlening te verbeteren.

Op de volgende vier thema’s gaan we gezamenlijk versnellen:

• we gaan aan de slag met een aanpak om overheidsbreed wet- en regelgeving en uitvoering
eenvoudiger te maken. Ministeries, publieke dienstverleners en medeoverheden zetten
hier zelf op in. Vanuit WaU delen we de rode draden hieruit. Zo komen we tot uitgangspunten
die helpen om te vereenvoudigen. Zodat degenen die afhankelijk zijn van de publieke
dienstverlening, meer zekerheid en voorspelbaarheid, begrijpelijke rechten en plichten
en eenvoudige toegang tot ondersteuning gaan ervaren;

• we blijven inzetten op het gemakkelijker kunnen delen van gegevens zodat mensen eenvoudiger,
sneller en beter geholpen kunnen worden. Juist voor hen die de overheid het hardst
nodig hebben;

• we zetten in op onderzoek en op het samen overheidsbreed in gesprek gaan over schaarste
in personeel en financiële middelen en het effect hiervan op publieke dienstverleners
en de publieke dienstverlening. We kijken samen naar de keuzes die gemaakt moeten
worden en wat nodig is om nieuwe ambities en beleid uit te kunnen blijven voeren.
Als we als overheid niet (meer) kunnen voorzien van diensten aan de samenleving of
als we keuzes hierover niet delen, dan heeft dit impact op het vertrouwen in de overheid;

• we gaan en blijven met de politiek, vanuit onze gezamenlijke belangen, in gesprek
over het oplossen van knelpunten in de publieke dienstverlening en hoe we die duurzaam
blijven verbeteren.

De stappen die we al hebben gezet gaan we verder doorzetten en uitbouwen door:

• te werken aan een gelijkwaardige samenwerking binnen de overheid tussen beleid, uitvoering
en medeoverheden en meer inzetten op het gebruik van de bestaande kaders, zoals bijvoorbeeld
op uitvoeringsanalyses en -toetsen;

• te zorgen voor realistisch beleid dóór ervoor te zorgen dat beleid aansluit op de
leefwereld van mensen;

• het gezamenlijk oplossen van knelpunten, zoals genoemd in de Standen van de Uitvoering
en knelpuntenbrieven;

• blijvend in te zetten op een toekomstbestendige dienstverlening, het versnellen van
de digitale agenda en het op orde brengen van de basis, de kennis en kunde van mensen
werkzaam bij de overheid en de statuur van de uitvoering.

Tot slot vinden we het belangrijk te benadrukken dat fundamentele veranderingen nodig zijn
om de publieke dienstverlening duurzaam te verbeteren. Dat vraagt om het doorbreken
van patronen en cultuur. Dit vergt tijd.

Het vraagt om een gezamenlijke inspanning van alle betrokken partijen: beleidsmakers,
publieke dienstverleners, medeoverheden, de politiek én het betrekken van de samenleving.
De benodigde veranderingen moeten we stap voor stap – gezamenlijk -doen, waarbij we
van elkaar leren en zo de publieke dienstverlening verbeteren. Ook is het belangrijk
om als overheid en politiek keuzes te maken, transparant te zijn over de gemaakte
keuzes en de daarbij gekozen prioriteiten. En goed te communiceren over de dilemma’s
die daarbij een rol spelen. Zodat we waarmaken wat we beloven en werken aan goede
publieke dienstverlening. Om zo het vertrouwen van de samenleving in de overheid én
de politiek terug te winnen.

Zo werken we aan de uitvoering en zorgen we ervoor dat we het als overheid iedere
dag een stapje beter doen. Voor de samenleving.

Bij deze bied ik uw Kamer als coördinerend Minister Werk aan Uitvoering, namens het
kabinet, de voortgangsrapportage WaU en de Herijking van WaU aan.

De Minister voor Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen, C.J. Schouten