Brief regering : Rapport Adviescommissie Rechtsbescherming en Rechtsstatelijkheid in het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming

Nr. 992 BRIEF VAN DE MINISTER VAN RECHTSBESCHERMING EN DE STAATSSECRETARIS VAN VOLKSGEZONDHEID,
WELZIJN EN SPORT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 31 januari 2024

Uw Kamer heeft geregeld aandacht gevraagd voor het effectiever en efficiënter organiseren
van de kind- en gezinsbescherming. Gezinnen en huishoudens wachten nu te lang op hulp
en bescherming. Er zijn nu veel organisaties die werken met gezinnen, en die aparte
schakels vormen die onvoldoende op elkaar aansluiten. Er is voor onderliggende problematiek
te weinig integrale aandacht, zoals voor psychiatrische problematiek van ouders, verslaving,
schulden, complexe scheiding, huisvesting en/of bestaanszekerheid. En volwassenen
en kinderen voelen zich vaak onmachtig tegenover instanties die ingrijpen in het gezinsleven.

Als antwoord op deze problemen is het Toekomstscenario Kind- en gezinsbescherming
in 2021 als gedragen toekomstbeeld met de ketenpartners opgesteld.1 In het Toekomstscenario is sprake van een nieuwe manier van werken van de betrokken
organisaties (lokaal team, Veilig Thuis, gecertificeerde instellingen en de Raad voor
de Kinderbescherming), die gezinsgericht2 is, eenvoudig, lerend, transparant en rechtsbeschermend.

Sinds de aanbieding van het Toekomstscenario aan uw Kamer is een interbestuurlijk
programma gestart in gezamenlijk opdrachtgeverschap van het Rijk en de Vereniging
Nederlandse Gemeenten (VNG). De praktijk van proeftuinen ontwikkelt de nieuwe manier
van werken en het programma brengt in kaart wat vakinhoudelijk, organisatorisch en
juridisch noodzakelijk is om dit toekomstbeeld daadwerkelijk te realiseren. De periodieke
rapportages van dit programma laten een bemoedigend beeld zien waaruit blijkt dat
in de proeftuinen de ondersteuning en bescherming van kinderen, gezinnen en huishoudens
daadwerkelijk verbetert.3

Na het uitbrengen van het Toekomstscenario hebben diverse partijen de vraag gesteld
hoe in het gezinsgerichte, vereenvoudigde Toekomstscenario de rechtsbescherming goed
kan worden geborgd4., 5 Dit hee
ft ons, samen met de VNG, ertoe gebracht voor deze vraag in maart 2023 een onafhankelijke
adviescommissie in te stellen, met de navolgende opdracht.6

De commissie heeft tot taak de Minister voor Rechtsbescherming en de Staatssecretaris
van Volksgezondheid, Welzijn en Sport te adviseren over de wijze waarop bij de realisatie
van het Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming de rechtsbescherming van kinderen
en ouders moet worden geborgd, en daarbij in het bijzonder te betrekken:

a) aan welke voorwaarden moet zijn voldaan om rechtsbescherming in het Toekomstscenario
voldoende te borgen gedurende het gehele traject dat ouders en kinderen kunnen doorlopen;

b) welke manier van organiseren van een onafhankelijke toets en advies aan de rechter
de beste waarborg biedt voor de rechtsbescherming van ouders en kinderen, namelijk
onder rijksverantwoordelijkheid met een rol voor de Raad voor de Kinderbescherming
dan wel decentraal op een andere wijze;

c) wat het onderzoek naar het gestelde onder a. en b. zou kunnen betekenen voor de rol,
de positie en de ruimte van de kinderrechter.

Graag bieden wij u dit advies, in afstemming met de VNG, aan uw Kamer aan. Veel dank
gaat uit naar de leden van de Adviescommissie voor hun toegewijde werk in de afgelopen
periode.

Het gaat om een uitgebreid en zwaarwegend advies, dat vraagt om een zorgvuldige beoordeling.
Deze beoordeling zullen wij uitvoeren mede met oog voor de opvattingen van zowel de
kinderen en volwassenen van wie de rechtsbescherming centraal staat als met de organisaties
die de rechtsbescherming zullen moeten bieden. Ons streven is om uw Kamer in maart
2024 te informeren met onze eerste appreciatie met daarin helderheid over hoe de aanbevelingen
een vervolg zullen vinden en op welke termijn.

Het is belangrijk om de met het Toekomstscenario in gang gezette verbeteringen dóór
te zetten. Dat vraagt van het komende kabinet en uw Kamer om nadere besluitvorming,
ten aanzien van de herinrichting van het stelsel met bijvoorbeeld de vorming van regionale
veiligheidsorganisaties. Het advies van de Commissie wordt dan ook meegenomen in de
uitwerking van een voorkeursvariant. Die zal naar verwachting in het najaar in uw
Kamer voorliggen.

Dit alles is erop gericht uiteindelijk tijdige, passende hulp en bescherming aan kinderen
en volwassenen te kunnen bieden, die te maken hebben met een bedreiging van een gezonde
en veilige thuissituatie, en deze bedreiging in een zo vroeg mogelijk stadium weg
te nemen dan wel te voorkomen dat de situatie blijft voortduren of verergert.

De Minister voor Rechtsbescherming, F.M. Weerwind

De Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, M. van Ooijen