Brief regering : Uitvoering motie rekenkundige ondergrens

Nr. 287
BRIEF VAN DE MINISTER VOOR NATUUR EN STIKSTOF

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 15 januari 2024

In het plenaire debat Landbouw- en natuurbeleid van 21 december 2023 is een motie
aangenomen van het lid Holman (NSC)1 c.s. over het, onder voorbehoud van een positief advies van de Raad van State, voortaan
een rekenkundige ondergrens van 1 mol per hectare per jaar te hanteren voor stikstofdepositie
waarbij een passende beoordeling nodig is voor een vergunning. Daarbij verzoekt de
motie de regering zo spoedig mogelijk deze aanpassingen voor te leggen aan de Kamer
inclusief het advies van de Raad van State en daarbij rekening te houden met de noodzaak
van daling van de stikstofuitstoot. Bij deze motie heeft het lid Omtzigt (NSC) mij
verzocht de Kamer met een brief te informeren over de wijze waarop en de termijn waarbinnen
de motie uitgevoerd wordt. Met deze brief geef ik invulling aan dit verzoek.

In het debat is de motie, met goedkeuring van de indiener, geïnterpreteerd als een
stappenplan met twee stappen. Met dit stappenplan sluit ik aan op het initiatief van
het Interprovinciaal Overleg (IPO), dat eind 2023 is gestart met een interbestuurlijke
verkenning naar een wetenschappelijk onderbouwde rekenkundige ondergrens en (het beheersen
van) de gevolgen van een dergelijke ondergrens.

Stap 1: De provincies vragen om de verkenning versneld op te leveren.

Ik heb het IPO gevraagd om de interbestuurlijke verkenning naar een rekenkundige ondergrens
voor stikstofdepositieberekeningen van individuele projecten versneld op te leveren.
Het IPO geeft aan de verkenning al te hebben versneld via enkele bijeenkomsten in
december 2023 en een verdere versnelling niet als mogelijkheid te zien. Het IPO vindt,
net als ik, dat de verkenning zorgvuldigheid vereist en dat kost tijd. De uitvoering
van de verkenning vindt plaats in de periode januari tot en met mei 2024, waarna de
conceptresultaten in de loop van juni 2024 worden verwacht.

Om de verkenning zorgvuldig vorm te geven is deze opgesplitst in verschillende onderdelen:
een wetenschappelijke verkenning naar de onderbouwing en bepaling van een ondergrens,
en een multidisciplinaire analyse van de juridische vereisten en ecologische en beleidsmatige
gevolgen en mogelijke beheersmaatregelen voor deze gevolgen.

Ik vind het van belang dat de wetenschappelijke verkenning is gericht op het beoogd
gebruik van een rekenkundige ondergrens in vergunningverlening, en dus rekening houdt
met de juridische vereisten die daarvoor gelden. Een rekenkundige ondergrens wordt
gebruikt in AERIUS, wat uiteindelijk een hulpmiddel is voor het uitvoeren van de wettelijke
bepalingen die voortvloeien uit de vereisten van de Habitatrichtlijn. Die vereisten
vormen het kader voor de wetenschappelijke discussie, omdat daaruit duidelijk wordt
aan welke eisen het model moet voldoen om (onder andere) de toestemmingsverlening
juridisch houdbaar te laten zijn en blijven.

Naar aanleiding van de adviezen van het adviescollege meten en berekenen stikstof
(commissie Hordijk), TNO2 en De Nieuwe Denktank3 heeft het IPO op 14 december 2023 een eerste verkennend rondetafelgesprek georganiseerd
met toonaangevende wetenschappers uit het veld (van TNO, WUR, UvA, UU, KNMI en RIVM).
Uit dit gesprek is gebleken dat er nu nog geen toereikende wetenschappelijke onderbouwing
is voor een rekenkundige ondergrens voor depositieberekeningen van individuele projecten.
Het gesprek leverde wel een aantal denkrichtingen en vragen op die uitgezocht moeten
worden in de verdere verkenning, alvorens er mogelijk tot een toereikende wetenschappelijke
onderbouwing kan worden gekomen over een rekenkundige ondergrens.

Daarnaast wijst het IPO op de noodzaak van een gedegen impact- en beheersmaatregelenanalyse.
Daar sluit ik bij aan, de praktijk is gebaat bij een solide en juridisch houdbare
ondergrens waarbij de stikstofdepositie niet verder stijgt. Een hogere rekenkundige
ondergrens betekent namelijk niet dat de depositie hiermee verdwijnt; de stikstofemissie
van projecten daalt op dezelfde manier neer op de natuur en de stikstofdeken is al
te dik. Om groei van de deken te voorkomen is mogelijk flankerend beleid nodig. Het
inventariseren van de impact van een hogere ondergrens en mogelijke beheersmaatregelen
is onderdeel van de verkenning. Als met flankerend beleid niet kan worden voorkomen
dat er depositiestijgingen plaatsvinden waardoor de instandhoudingsdoelen in gevaar
komen, zijn aanvullende (bron)maatregelen nodig bovenop het al benodigde maatregelenpakket.
Dit leidt dan tot een verschuiving van project-specifieke naar generieke (of gebiedsgerichte)
maatregelen. Het is daarbij de vraag of die maatregelen in voldoende mate beschikbaar
zijn.

Stap 2: De Raad van State vragen om voorlichting te geven over een rekenkundige ondergrens.

De motie verzoekt om het voorstel voor advies voor te leggen aan de Raad van State.
Dat kan ik doen door de Afdeling advisering van de Raad van State te verzoeken om
over het voorstel voorlichting te geven.4 Dat zal ik doen zodra de interbestuurlijke verkenning is afgerond. De Afdeling kan
dan de uitkomsten van de verkenning betrekken bij haar voorlichting. Op deze manier
is gegarandeerd dat alle aspecten van het invoeren een rekenkundige ondergrens hierin
worden meegewogen, zowel wat betreft de (model)wetenschappelijke en juridische onderbouwing
als wat betreft de impact op de diverse beleidsvlakken zoals ecologie en toestemmingverlening.

Ik kan de Afdeling advisering vragen om haar voorlichting met spoed te geven, maar
verder heb ik geen invloed op het werk van de Afdeling. Ik kan daarom niets zeggen
over de termijn waarop de voorlichting wordt vastgesteld.

Concluderend zal het verkennen en eventueel invoeren van een wetenschappelijk onderbouwde
en juridisch houdbare rekenkundige ondergrens tijd vragen. Er mag geen sprake zijn
van een geitenpaadje, en ik wil ook niet dat er een nieuwe groep «PAS-melders» ontstaat.
Het is daarom belangrijk om zorgvuldig de tijd te nemen want we kunnen dit maar één
keer doen en moeten het dan ook goed doen.

De Minister voor Natuur en Stikstof, Ch. van der Wal-Zeggelink