Brief regering : Evaluatie dienstregeling Ameland en voortgang nieuweconcessie(s) Waddenveren

Nr. 815 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN WATERSTAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 20 december 2023

In april 2014 zijn er twee concessies in werking getreden voor het passagiersvervoer
van en naar de Friese Waddeneilanden: de Vervoersconcessie Waddenveren West en de
Vervoerconcessie Waddenveren Oost. Beide concessies hebben een looptijd van 15 jaar
en eindigen in april 2029.

Via deze brief wil ik uw Kamer informeren over de evaluatie van de dienstregeling
tussen Holwert en Ameland. Daarnaast wil ik uw Kamer informeren over de laatste stand
van zaken rondom de nieuwe concessie(s) van de Waddenveren vanaf 2029 en dan specifiek
over de uitkomsten van de marktanalyse en het vervolgproces.

Evaluatie dienstregeling Ameland

Afgelopen zomer heeft MARIN (Maritime Research Institute Netherlands) in opdracht
van DGMo, Rijkswaterstaat (RWS) en Wagenborg Passagiersdiensten (hierna: WPD) een
vervolgonderzoek uitgevoerd naar de mogelijkheden om veilig te passeren in de vaargeul
Ameland-Holwert. Dit heeft geresulteerd in een voorstel van WPD voor een aangepaste
dienstregeling per 8 september jl. (ook wel de vijfkwartiersdienstregeling genaamd),
waarmee ik heb ingestemd. Daarbij heb ik aangegeven dat ik deze aangepaste dienstregeling
zal evalueren1.

Op 5 oktober jl. heeft uw Kamer de vervoerplannen 2024 voor de Friese Waddenveren
ontvangen2. In het vervoerplan van WPD staat dat de vijfkwartiersdienstregeling tussen Holwert
en Ameland in 2024 wordt gecontinueerd. In de Kamerbrief bij de vervoerplannen heb
ik een eerste inventarisatie gedaan naar de ervaringen rondom de vijfkwartiersdienstregeling,
deze eerste signalen zijn positief. Een uitgebreidere evaluatie van deze dienstregeling
zou volgen. Inmiddels ben ik in gesprek met een onafhankelijke externe partij over
het uitvoeren van deze evaluatie. Insteek daarbij is dat alle relevante stakeholders
zullen worden betrokken. De evaluatie wordt naar verwachting in het eerste kwartaal
van 2024 uitgevoerd. Na afronding van de evaluatie zal ik uw Kamer informeren over
de uitkomsten.

Nieuwe concessie(s) Waddenveren

Als concessieverlener treft het Ministerie van IenW momenteel de voorbereidingen voor
deze vervoersdiensten vanaf april 2029. Op 15 mei jl.3 is uw Kamer geïnformeerd over het proces dat daartoe gevolgd wordt. Onlangs heb ik
de marktanalyse afgerond. Met deze brief informeer ik uw Kamer over de uitkomsten
van de marktanalyse en mijn besluit om voor de periode vanaf 2029 opnieuw een of meerdere
concessies te verlenen voor het personenvervoer van en naar de Friese Waddeneilanden.

Uitkomsten marktanalyse

Zoals aangegeven in mijn brief van 15 mei jl. is er een marktanalyse uitgevoerd om
te bepalen wat marktpartijen zonder concessie kunnen bieden en of mogelijk zelfs (deels)
geen concessie noodzakelijk is. In de marktanalyse is gesproken met circa 10 marktpartijen.
Uit de marktanalyse blijkt onder andere dat concessieverlening nodig is, omdat het
aanbod vanuit de vrije markt naar verwachting kwalitatief en kwantitatief onvoldoende
zal zijn, omdat sturing op het aanbod, tarieven en inspraak van overheden en consumentenorganisaties
in een vrije marktsituatie niet gegarandeerd is en omdat toetreding van nieuwkomers
in een vrije marktsituatie mogelijk onvoldoende plaatsvindt. De volledige uitkomsten
van de marktanalyse zijn bijgevoegd (bijlage 1).

Besluit om nieuwe concessies te verlenen

Op basis van de conclusies van de marktanalyse heb ik besloten voor de veerdiensten
vanaf april 2029 opnieuw een of meerdere concessies te verlenen. Aan een concessie
is een «exclusief recht» verbonden, dat betekent dat andere vervoerders op deze verbindingen
geen openbaar personenvervoer mogen aanbieden. De huidige concessies zijn in 2011
onderhands gegund. Op grond van geldende wet- en regelgeving (BP2000) moeten nieuwe
concessie(s) via een openbare aanbesteding verleend worden. Juridisch gezien zijn
andere manieren van gunning dan een openbare aanbesteding (zoals onderhandse gunning)
niet meer mogelijk.

Vervolgproces

Mijn besluit betekent dat het ministerie de voorbereidingen voor een aanbestedingsprocedure
voortzet. Het ministerie werkt momenteel aan een concept Nota van Uitgangspunten (NvU).
Deze zal begin 2024 ter consultatie worden aangeboden aan het brede publiek. Na verwerking
van de consultatiereacties zal de definitieve NvU (naar verwachting) medio 2024 worden
vastgesteld en met uw Kamer worden gedeeld.

De NvU wordt vervolgens vertaald naar een Programma van Eisen (PvE) en overige aanbestedingsdocumenten.
De globale planning is dat het PvE in 2025, na een consultatieronde, wordt vastgesteld
en dat daarna de aanbesteding start. Gunning van de nieuwe concessie(s) is nu voorzien
in 2026.

Parallel hieraan loopt het Vervolgonderzoek Bereikbaarheid Ameland 2030. De Minister
en ikzelf zijn ons bewust van de wisselwerking en afhankelijkheden tussen de beschikbaarheid
van fysieke infrastructuur (de vaargeulen en havens) en de concessie(s) en zetten
zich actief in om de samenhang tussen beide trajecten te borgen.

Ik hoop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd.

De Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat, V.L.W.A. Heijnen