Brief regering : Monitor pakketmaatregel vitamine D
29 477 Geneesmiddelenbeleid
Nr. 866
BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Den Haag, 19 december 2023
Het Zorginstituut heeft mij op 1 december 2023 de Monitor pakketmaatregel vitamine
D doen toekomen. In de Kamerbrief van 7 december 20221 heb ik u geïnformeerd over de opzet van deze Monitor en zegde ik toe om uw Kamer
uiterlijk in het eerste kwartaal van 2024 te informeren over de resultaten. Hierbij
bied ik u de Monitor pakketmaatregel vitamine D aan.
Het doel van de Monitor pakketmaatregel vitamine D is antwoord geven op de vraag of
en hoe de aanschaf en de therapietrouw van vitamine D zijn veranderd na uitstroom
uit het pakket per 1 januari 2023, met name bij kwetsbare groepen, en de achterliggende
mechanismen en mogelijke redenen hierbij.
In de begeleidende brief bij de Monitor geeft het Zorginstituut een beschouwing op
de resultaten van het onderzoek dat inzicht heeft verschaft in de praktijkeffecten
van de uitstroom van vitamine D. Op basis van de conclusies die het Zorginstituut
hierna trekt, geeft het Zorginstituut mij een aantal aanbevelingen.
Bevindingen Nivel onderzoek Monitor
Onderzoeksinstituut Nivel heeft in opdracht van het Zorginstituut het onderzoek uitgevoerd
door middel van online vragenlijsten aangevuld met informatie uit mondelinge gesprekken
met laaggeletterden (kwalitatieve analyse). De focus van het onderzoek lag op kwetsbare
mensen die in 2022 vitamine D nog vergoed kregen en die mogelijk extra geraakt zijn
door de pakketmaatregel. In totaal kregen 1,5 miljoen mensen vitamine D in 2022 uit
het basispakket vergoed. De vragenlijsten zijn ingevuld vijf tot zes maanden na het
ingaan van de pakketmaatregel. Op basis van bepaalde kenmerken zijn respondenten op
de online vragenlijsten als «kwetsbaar» geduid. Vitamine D-gebruikers met ten minste
één van deze kenmerken zijn voor het onderzoek samengevoegd in één kwetsbare groep.
Deze brede aanpak leidde ertoe dat 69% van de vitamine D-gebruikers die deelnamen
aan het onderzoek werden gekenmerkt als kwetsbaar.
De resultaten geven een beeld van de effecten van het niet meer vergoeden van vitamine
D en van de therapietrouw bij de kwetsbare groep.
1. Van de 9594 mensen die de vragenlijsten invulden blijft 65% vitamine D op eigen kosten
gebruiken. Deze mensen zien de noodzaak van het gebruik in. In de focusgroep met laaggeletterden
komt een vergelijkbaar beeld naar voren als in de kwantitatieve analyse.
2. Ongeveer 5% van de respondenten op de vragenlijsten stopt met het gebruik van vitamine
D. Binnen deze groep zegt:
− Vijf van de tien mensen dat ze het vitamine D-middel niet zelf kunnen betalen;
− Drie van de tien mensen dat ze het niet zelf willen betalen;
− Twee van de tien mensen dat ze niet weten welk vitamine D-middel ze moeten kiezen.
3. Ongeveer 20% van de respondenten heeft nog vitamine D op voorraad. Binnen deze groep:
− Geeft het merendeel aan van plan te zijn vitamine D te blijven gebruiken nadat hun
voorraad op is;
− Geeft ongeveer 6–7% aan van plan te zijn te stoppen als hun voorraad op is, met als
meest genoemde argument dat men het middel niet zelf wil of kan betalen.
4. 10% van de respondenten heeft geen bruikbare informatie ingevuld.
5. De therapietrouw bij kwetsbare vitamine D gebruikers is (en was) niet optimaal. Deze
suboptimale therapietrouw is niet anders dan in 2022 want vrijwel iedereen geeft aan
vitamine D op dezelfde manier te gebruiken als in 2022.
Overwegingen Zorginstituut
De resultaten van het onderzoek door het Nivel geven een globaal beeld van de praktijkeffecten
van de pakketmaatregel vitamine D voor kwetsbare groepen, een half jaar na het invoeren
van deze pakketmaatregel. Omdat het onderzoek op korte termijn resultaten moest opleveren
voor een zo groot mogelijke groep gebruikers, is gekozen voor een online vragenlijstonderzoek.
Het onderzoek kent daardoor een aantal methodologische beperkingen die van belang
zijn voor een juiste interpretatie van de onderzoeksbevindingen. Dergelijke beperkingen
zullen zich ook voordoen bij het opnieuw uitvoeren van dit of een ander type onderzoek
op een later moment.
De bevindingen van het onderzoek komen overeen met de aannames die het Zorginstituut
deed bij het advies uit 2022 om vitamine D uit het pakket te nemen. Het Zorginstituut
ziet op basis van de onderzoeksresultaten geen reden om het eerdere uitstroomadvies
van vitamine D te heroverwegen. Als een beperkte kwetsbare groep patiënten in de problemen
is gekomen door de pakketmaatregel is een andere, meer praktische manier buiten de
zorgverzekering aangewezen om deze kwetsbare groep te bereiken, bijvoorbeeld door
laagdrempelige beschikbaarheid van vitamine D.
Informatievoorziening in brede zin (aan gebruikers en zorgaanbieders) over het belang,
het gebruik en verkrijgbaarheid van voedingssupplementen is een aandachtspunt. Bijvoorbeeld
over de mogelijkheid dat bij ernstige stofwisselings-ziekten voedingssupplementen
(zoals vitamine D) vanuit de medisch-specialistische zorg vergoed kunnen worden.
Conclusies en aanbevelingen van het Zorginstituut
De uitkomsten van de Monitor pakketmaatregel vitamine D bevestigen de verwachtingen
van het Zorginstituut uit 2022. De argumentatie van het Zorginstituut om vitamine
D niet te vergoeden vanuit het basispakket verandert daarom niet. Volgens het Zorginstituut
kan het geld dat hiermee is bespaard (ongeveer € 129 miljoen in 2021), beter worden
besteed aan zorg die niet voor eigen rekening en verantwoording kan komen.
Het Zorginstituut ziet dat er mensen in armoede zijn die de relatief lage kosten voor
vitamine D niet kunnen betalen, maar is van mening dat dit probleem bij voorkeur niet
via de zorgverzekering moet worden aangepakt. Het blijkt dat met name mensen met beperkte
taal- en gezondheidsvaardigheden moeite hebben om de juiste informatie te krijgen
waar en welke vitamine D ze moeten aanschaffen. Daarom adviseert het Zorginstituut
om de publiekscampagne over vitamine D die VWS begin 2023 heeft gevoerd te herhalen,
met speciale aandacht voor laaggeletterden.
Gedetailleerde informatie over de opzet en resultaten van het onderzoek dat ten grondslag
ligt aan de Monitor pakketmaatregel vitamine D staat in de brief van het Zorginstituut
en het Nivel-onderzoeksrapport die als bijlagen zijn toegevoegd.
Vervolg
Ik concludeer op basis van de bevindingen uit het onderzoek en het advies van het
Zorginstituut dat er geen aanleiding is om de pakketmaatregel vitamine D te herzien.
Vanwege methodologische beperkingen van onderzoek naar de effecten van het niet vergoeden
van vitamine D lijkt een vervolgonderzoek niet zinvol.
Een herhaling van de publiekscampagne over het belang, het gebruik en de verkrijgbaarheid
van vitamine D, in het bijzonder gericht op het bereiken van mensen met een taalbarrière
of met een migratieachtergrond, is momenteel in voorbereiding en zal vanaf 2024 van
start gaan.
De Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport,
E.J. Kuipers
Ondertekenaars
-
Eerste ondertekenaar
E.J. Kuipers, minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport