Brief regering : Reactie op eerste voortgangsrapportage: aard, omvang en oorzaken discriminatie en racisme

Nr. 356
BRIEF VAN DE MINISTER VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 15 december 2023

Hierbij stuur ik u de eerste voortgangsrapportage toe van de Staatscommissie tegen
Discriminatie en Racisme, getiteld «Aard, omvang en oorzaken van discriminatie en
racisme: eerste inzichten en vervolg».

Met deze voortgangsrapportage wordt inzicht verschaft in de aard, omvang en oorzaken
van discriminatie en racisme in Nederland. De staatscommissie gaat daarbij in op de
complexe, dynamische aard van discriminatie, geeft enkele bespiegelingen met betrekking
tot de omvang van discriminatie en biedt een aantal eerste inzichten in de dieperliggende
oorzaken voor het ontstaan en voortbestaan van discriminatie en racisme. Daarnaast
blikt de staatscommissie in de voortgangsrapportage vooruit op de vervolgwerkzaamheden
van de staatscommissie.

Bij het verschaffen van een stand van zaken baseert de staatscommissie zich onder
meer op de deelrapporten van de Parlementaire Onderzoekscommissie effectiviteit antidiscriminatiewetgeving
van de Eerste Kamer (POC) over arbeidsmarkt, onderwijs, sociale zekerheid en politie.
Ter aanvulling daarop heeft de staatscommissie opdracht gegeven aan Movisie en het
Verwey-Jonker Instituut om verkenningen uit te voeren voor de sectoren die niet door
de POC werden onderzocht, maar die wel onderdeel vormen van de opdracht van de staatscommissie
of die anderszins belangrijk zijn: zorg, woningmarkt, sport en cultuur. Deze verkenningen
worden gelijktijdig met de voortgangsrapportage naar buiten gebracht.

Het beschikbare onderzoek laat zien dat discriminatie een complex en omvangrijk probleem
is, dat in elke sector waarin het is onderzocht werd vastgesteld. De staatscommissie
sluit zich aan bij onderzoek dat stelt dat discriminatie en racisme worden veroorzaakt
en in stand gehouden door hiërarchieën van waardigheid die historisch en structureel
in de Nederlandse samenleving zijn verankerd. Dit uitgangspunt heeft ook gevolgen
voor de manier van kijken naar de aard en de omvang van discriminatie. De commissie
pleit voor een discours dat discriminatie niet reduceert tot incidenten, maar dat
oog heeft voor de stapeling en/of doorwerking ervan voor individuen en groepen over
sectoren, levensfasen en generaties heen. De structurele natuur van discriminatie
en racisme vraagt ook om structurele maatregelen. Dit vergt een reflectie op de heersende
norm als oorzaak van ongelijkheid, het ter discussie stellen van de status quo en
een investering in het creëren van duurzame, inclusieve structuren en processen die
mensen niet alleen toelaten in organisaties, maar ook ruimte maken voor hun perspectieven.

Met het uitbrengen van deze voortgangsrapportage en de verkenningen geeft de staatscommissie
aan een van de hoofdcomponenten van haar opdracht te hebben uitgevoerd. Gestoeld op
deze brede kennisbasis legt de staatscommissie zich toe op haar vervolgwerkzaamheden,
waarin zij zich zal toespitsen op de andere elementen van haar opdracht. Zij zal zich
komend jaar vooral richten op het ontwikkelen van een instrument voor de doorlichting
van de overheid op discriminatie waaronder etnisch profileren en het uitvoeren van
enkele pilots met dit instrument.

Reactie

De voortgangsrapportage biedt waardevolle aanvullende inzichten op bestaande onderzoeken
over de aard, omvang en oorzaken van discriminatie en racisme. De rapportage vormt
een synthese van de inzichten die de staatscommissie heeft vergaard in de eerste fase
van haar onderzoek. Daarbij heeft de staatscommissie met een groot aantal betrokkenen
gesproken, opdracht gegeven aan Movisie en het Verwey-Jonker Instituut voor aanvullende
verkenningen, literatuur en cijfers over de omvang van discriminatie en racisme op
hoofdlijnen in kaart gebracht en opdracht gegeven aan experts uit de academische wereld
en het maatschappelijke veld voor een essaybundel over de doorwerking van het trans-Atlantische
slavernijverleden als oorzaak van discriminatie en racisme in het heden.

Deze eerste voortgangsrapportage biedt daarmee stof tot nadenken voor eenieder die
betrokken is bij het (laten) uitvoeren van onderzoek naar discriminatie en bij het
maken van beleid om discriminatie tegen te gaan. Het Ministerie van Binnenlandse Zaken
en Koninkrijksrelaties zal de rapportage daarom onder de aandacht brengen van andere
departementen en gemeenten en zal bezien of de informatie in de voortgangsrapportage
kan worden meegenomen bij de versterking van het stelsel van antidiscriminatievoorzieningen
en in bestaande handreikingen voor de Rijksoverheid zoals het Beleidskompas.

Ik ben de staatscommissie erkentelijk voor deze waardevolle eerste voortgangsrapportage
en ik kijk bijzonder uit naar de vervolgwerkzaamheden van de staatscommissie.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
H.M. de Jonge