Brief regering : LNV-Actieprogramma Digitalisering

Nr. 1086 BRIEF VAN DE MINISTERS VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT EN VOOR NATUUR EN
STIKSTOF

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 26 oktober 2023

De transitie naar een toekomstbestendige landbouw, robuuste natuur en duurzame voedselketen
gaat gepaard met een andere grote transitie in onze maatschappij: de digitale transitie.
Op mondiaal, Europees, nationaal en regionaal niveau wordt veel aandacht besteed aan
deze maatschappelijke ontwikkeling: de verschillende nieuwe Europese richtlijnen en
nationale strategieën zijn daar het bewijs van.

Ook in de LNV-beleidsdomeinen heeft digitalisering een ongekende impact. Geodata,
sensoren, AI en beeldherkenning, autonome machines, cloudplatforms en dronebeelden
zijn niet meer weg te denken uit de voedselketen. Precisiegewasbescherming, -bewatering
en -bemesting leveren significante reducties op in gebruik van middelen en water,
en robotisering biedt een kans om toenemende (seizoens)arbeidstekorten te verminderen.
Data-uitwisseling zorgt voor verhoging van transparantie in de keten, en voor natuurmonitoring
en het inventariseren van visstanden zijn data science, algoritmen, apps en andere
ICT-toepassingen eveneens onmisbaar.

Bij publieke organisaties zijn digitale hulpmiddelen ingebed in de werkwijze. Er wordt
dagelijks of zelfs real-time data uitgewisseld tussen partijen ten behoeve van bijvoorbeeld
emissiemonitoring, voedselveiligheid, dierenwelzijn, of natuurbrandrisico's. In het
Verslag Landbouwakkoord (bijlage bij Kamerstuk 30 252, nr. 124) wordt tevens aangegeven dat robuuste datasystemen van groot belang zijn voor beleidsinnovaties
als doelsturing met Kritische Prestatie-Indicatoren (KPI’s), normeren, beprijzen,
benchmarking en monitorings- en stimuleringssystemen. Kortom: digitalisering is méér
dan innovatie, het is een noodzakelijke voorwaarde voor het goed functioneren van
de agrofood- en natuurdomeinen.

De inbedding van de digitale transitie in de agrofood- en natuurdomeinen levert echter
ook hardnekkige problemen op. De ongebreidelde groei van het digitale domein heeft
een veelvoud aan systemen opgeleverd, die elk een eigen systematiek hanteren. Het
combineren van data uit verschillende systemen van verschillende leveranciers ten
behoeve van verduurzaming en teeltoptimalisatie is daarmee geld- en tijdrovend. Tegelijkertijd
zijn data niet altijd toegankelijk of bruikbaar en zijn heldere afspraken over data-uitwisseling
en verwerking niet standaard aanwezig. De zogenoemde datahonger draagt daarnaast bij
aan toename van registratielast voor bedrijven en organisaties. Het opschroeven van
digitale vaardigheden en competenties voor juist en veilig gebruik van digitale hulpmiddelen
is hard nodig en wetgeving knelt soms bij de toepassing van innovatieve digitale hulpmiddelen.
Nieuwe technologie (zoals autonome robotica) is prijzig en de terugverdientijd is
nog lang, waardoor de risico’s van de investering voor de gebruiker toenemen. En tot
slot blijft de Nederlandse kennis- en innovatie-infrastructuur cruciaal, om de verdere
ontwikkeling en implementatie van nieuwe digitale technologie op een duurzame manier
in de praktijk mogelijk te maken.

In september 2021 is uw Kamer over deze knelpunten geïnformeerd met de brief over
de LNV-Digitaliseringsvisie (Kamerstuk 35 570 XIV, nr. 79). In de Digitaliseringsvisie is tevens een realisatieplan toegezegd, dat we met deze
brief graag aanbieden aan uw Kamer: het LNV Actieprogramma Digitalisering. Het is
daarmee een uitwerking van staand beleid.

In het Actieprogramma leggen we de focus op een zestal hoofddoelen, die relateren
aan één of meerdere randvoorwaarden in de Digitaliseringsvisie. Dit zijn A) toegankelijke
en bruikbare data, B) data-uitwisseling en verwerking, C) versterken cyberweerbaarheid,
competenties en vaardigheden, D) adequate wet- en regelgeving, E) voldoende financiering
en verdienvermogen, en F) kennis en innovatie versterken. Per hoofddoel is omgeschreven
welke acties worden ondernomen. Het gaat om in totaal vijfentwintig doorsnijdende
en domeinoverstijgende activiteiten die bijdragen aan meerdere maatschappelijke vraagstukken,
om de kansen van digitalisering te verzilveren.

Zo richt een actie zich op het komen tot sectorspecifieke afspraken over de representativiteit
van metingen die via kwaliteitsnormen en certificering wordt geborgd; wordt er onderzocht
of een Informatieberaad Landbouw en Natuur (naar het voorbeeld van het Informatieberaad
Zorg) een haalbare en werkbare structuur biedt om met en tussen stakeholders afspraken
over datagebruik en -uitwisseling te maken; wordt er extra aandacht besteed aan digitaliseringstrends
in het buitenland via samenwerkingsprojecten, missies en bijdragen aan internationale
strategieën en kennisprogramma’s; en ondernemen we actie om het Versnellingsprogramma
Digitalisering en Technologie binnen het Groenpact uit te breiden, waarin digitale
competenties en vaardigheden in het groene onderwijs verder worden versterkt.

De digitale kennis en kunde van private partijen is onmisbaar in het wegnemen van
eerdergenoemde knelpunten. Zij hebben dan ook een belangrijke rol gehad bij de totstandkoming
van het Actieprogramma. De uitvoering van het programma kunnen we als overheid ook
niet alleen doen; we bouwen samen met private en andere publieke partijen in de agrofood
en natuur domeinen de digitale basis voor toekomstbestendigheid en duurzaamheid. Het
voorbereidend werk voor deze intensieve samenwerking is al gestart.

Het programma sluit aan bij andere beleidsprogramma’s op het gebied van digitalisering,
zoals de Werkagenda Waardengedreven Digitaliseren van het Ministerie van Binnenlandse
Zaken en Koninkrijksrelaties, en de Strategie Digitale Economie van het Ministerie
van Economische Zaken en Klimaat. Het staat tevens in nauwe verbinding met kennis-
en innovatieprogramma’s die voor de LNV-beleidsdomeinen van belang zijn, zoals de
kennis en innovatieagenda Landbouw, Water en Voedsel.

Het actieprogramma heeft een langlopend karakter waarvan de eerste twee jaar (2023
en 2024) in het teken staan van het opstarten van nieuwe of het versterken van lopende
acties. In de brief aan de Tweede Kamer d.d. 25 november 2022 «Toekomstvisie Agrarische
Sector » (Kamerstukken 30 252 en 35 334, nr. 77) is aangekondigd dat het Kabinet hiervoor € 52,7 miljoen beschikbaar stelt uit het
Transitiefonds. Over de dekking van het actieplan voor latere jaren, voor de intensivering
van lopende of het opstarten van nieuwe acties, heeft nog geen besluitvorming plaats
gevonden. Het is aan een nieuw kabinet om hier een besluit over te nemen.Verdere intensivering
vraagt om de middelen zoals die eerder zijn ingebracht in het kader van de Toekomstbrief
Landbouw en voor het Landbouwakkoord in wording. Zonder deze financiële dekking zal
de benodigde inzet van digitalisering om de doelen van de NPLG te behalen trager verlopen.

Tot slot: zoals hierboven aangegeven is de potentie om met digitale hulpmiddelen bij
te dragen aan maatschappelijke opgaven enorm, mits de samenwerking tussen publieke
en private partijen, en private partijen onderling op dit vlak geïntensiveerd wordt.
Het helpt dat er in de verschillende domeinen veel energie is om gezamenlijk te werken
aan de randvoorwaarden uit de Digitaliseringsvisie. Dat momentum moeten we de komende
jaren krachtig benutten, zodat we de digitale transitie optimaal inzetten voor de
versnelling van de transitie naar een toekomstbestendige landbouw, een robuuste natuur
en duurzame voedselketen.

De Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, P. Adema

De Minister voor Natuur en Stikstof, Ch. van der Wal-Zeggelink