Brief regering : Uitvoering COVID-19-vaccinatieronde voor specifieke doelgroepen in het najaar van 2023

Nr. 2122
BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 13 september 2023

Met mijn brief van 5 juli jl.1 heb ik uw Kamer geïnformeerd over mijn besluit om een coronavaccinatie aan te bieden
in het najaar van 2023 met aangepaste vaccins. Ik heb dit besluit genomen naar aanleiding
van het advies van de Gezondheidsraad van 28 juni 2023. In lijn met dit advies wordt
een coronavaccinatie aangeboden aan de volgende doelgroepen:

– Mensen van 60 jaar en ouder;

– Volwassenen (18–59 jaar) die jaarlijks een uitnodiging krijgen voor de griepprik;

– Volwassenen en kinderen uit medische hoogrisicogroepen (bijvoorbeeld mensen met een
ernstige afweerstoornis);

– Zwangeren;

– Zorgmedewerkers;

– Mensen die niet tot de gespecificeerde doelgroepen behoren, maar bijvoorbeeld op individuele
basis naar inzicht van de behandelend arts of vanwege een kwetsbaar gezinslid in aanmerking
komen.

Het doel van deze vaccinatieronde is om mensen met het hoogste risico op een ernstig
beloop van een corona-infectie te beschermen tegen ziekenhuisopname en overlijden
door COVID-19. De vaccinatieronde vindt plaats in het najaar, zodat rond de winterperiode
de hoogste antistofniveaus bereikt worden. De Gezondheidsraad acht het aannemelijk
dat de verspreiding van het coronavirus in de wintermaanden gemakkelijker kan plaatsvinden,
zoals dat ook geldt voor andere respiratoire virussen. De impact van COVID-19 op de
maatschappij en het effect op de zorgcapaciteit zal in deze periode daarom groter
zijn.

Net als bij voorgaande vaccinatierondes tegen COVID-19 heb ik het RIVM gevraagd als
regievoerder de najaarsronde voor te bereiden, de landelijke kaders voor de uitvoering
vast te stellen en richtlijnen te ontwikkelen voor de verschillende partijen die bij
de uitvoering betrokken zijn. Daarnaast heb ik GGD GHOR Nederland gevraagd om, in
afstemming met het RIVM, de coördinatie van de uitvoering van de najaarsronde door
de GGD’en op zich te nemen. Nu inmiddels meer bekend is over het uitvoeringsplan,
informeer ik uw Kamer graag over de uitvoeringsaspecten van de najaarsronde, de uitvoering
per doelgroep en de communicatieaanpak.

Uitvoeringsaspecten najaarsronde

Inzet XBB-vaccins

Het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) heeft op 30 augustus jl. een positief advies
gegeven voor het gebruik van vaccins die zijn aangepast op bescherming tegen de XBB.1.5-omikronvariant
van het coronavirus. Deze variant komt veel voor en lijkt erg op de andere varianten
die op dit moment circuleren. In lijn met het advies van de Gezondheidsraad wordt
gebruikgemaakt van deze nieuwe, aangepaste vaccins.

De XBB-vaccins worden ingezet voor alle leeftijdsgroepen. Hierbij volstaat in de meeste
gevallen één vaccindosis om voor voldoende immuniteit te zorgen. Als personen die
tot een van de doelgroepen behoren recentelijk (in de zes maanden voor de geplande
coronavaccinatie) een corona-infectie hebben doorgemaakt, is een coronavaccinatie
in het najaar niet nodig. De afweer die is opgebouwd bij de onlangs doorgemaakte infectie
biedt in principe voldoende bescherming. Voor sommige mensen uit de doelgroepen is
dat niet het geval. De medisch specialist kan deze mensen attenderen op de noodzaak
om een vaccinatie te halen bij de GGD.

Beëindiging inzet BA.4/5-vaccins

Met de inzet van de XBB-vaccins worden er in de najaarsronde geen vaccinaties meer
gezet met de huidige bivalente BA.4/5-vaccins. Het RIVM en de GGD’en hebben tijd nodig
om hun vaccinatieroutes voor de aankomende najaarsronde in te richten met de nieuwe
XBB-vaccins. Een coronavaccinatie met het BA.4/5-vaccin zal vanaf 16 september 2023
niet meer mogelijk zijn.

Looptijd en capaciteit

De beoogde startdatum van de najaarsronde is 2 oktober 2023, afhankelijk van de levering
van de XBB-vaccins. De GGD’en hanteren op dit moment nog een basiscapaciteit van 10.000
vaccinaties per week. Ik heb de GGD’en gevraagd tijdens de najaarsronde op te schalen,
zodat de gehele doelgroep in een periode van ongeveer twaalf weken gevaccineerd kan
worden. Gemiddeld is hiervoor een capaciteit van circa 300.000 vaccinaties per week
noodzakelijk. De najaarsronde zal in de laatste twee weken van het jaar worden afgebouwd.
Dit kan per regio verschillen, afhankelijk van de voortgang van de najaarsronde.

Ik vind het belangrijk dat alle groepen die in aanmerking komen voor een coronavaccinatie
voor het einde van het jaar de gelegenheid hebben gekregen een vaccinatie te ontvangen.
Daarbij hecht ik er waarde aan dat in de uitvoering aandacht is voor het vinden van
een evenwicht tussen het vaccineren van de doelgroepen op vaccinatielocaties en het
tijdig vaccineren van de zeer kwetsbare groepen zoals bewoners van zorginstellingen
zonder medische dienst en de niet-mobiel thuiswonenden, vanwege het risico dat zij
lopen op ernstige ziekte bij een corona-infectie.

Observatieperiode na vaccinatie

In het huidige beleid worden alle personen na de vaccinatie minimaal 15 minuten geobserveerd
vanwege de zeer kleine kans op een (ernstige) anafylactische reactie. Het Centrum
Infectieziektebestrijding (CIb) van het RIVM heeft de noodzaak van een 15 minuten
observatieperiode na vaccinatie onderzocht2. Het onderzoek geeft aan dat de frequentie van een anafylactische shock zeer laag
is, maar in zeer zeldzame gevallen optreedt.

Ik heb ervoor gekozen om de 15 minuten observatieperiode voor dit jaar te behouden.
Dit is in lijn met het beleid van veel andere EU-lidstaten, internationale adviezen
van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), de Strategic Advisory Group of Experts
on Immunization (SAGE), het EMA en de bijsluiters van de coronavaccins.

Uitvoeringskosten

De uitvoering van het besluit om over te gaan tot de coronavaccinatie gaat gepaard
met uitvoeringskosten bij diverse partijen. De benodigde middelen voor de najaarsronde
zijn beschikbaar gesteld bij voorjaarsbesluitvorming.

Caribische delen van het Koninkrijk

In Caribisch Nederland (Bonaire, Sint Eustatius, Saba) en de landen binnen het Koninkrijk
(Curaçao, Aruba, Sint Maarten) geldt dezelfde aanpak als in Nederland.

Uitvoering per doelgroep

Mensen van 60 jaar en ouder

Mensen van 60 jaar en ouder worden, net als bij voorgaande rondes, per brief uitgenodigd
om een coronavaccinatie te halen bij de GGD. Zij ontvangen vanaf 19 september 2023
een uitnodigingsbrief van het RIVM.

Volwassenen (18–59 jaar) uit de griepprikgroep

Voor volwassenen onder de 60 jaar die jaarlijks in aanmerking komen voor de griepprik
geldt dat zij een hoger risico hebben op een ernstig beloop van COVID-19, vergelijkbaar
met het risico van 60-jarigen. Deze doelgroep wordt via (gerichte) publiekscommunicatie
geïnformeerd over de coronavaccinatie en kan vanaf half oktober zelf een afspraak
maken bij de GGD.

Volwassenen en kinderen uit medische hoogrisicogroepen

Voor medische hoogrisicogroepen geldt dat zij het hele jaar terecht moeten kunnen
voor een coronavaccinatie. Het gaat hier bijvoorbeeld om mensen met een ernstige afweerstoornis
of het syndroom van Down. Volwassenen en kinderen uit medische hoogrisicogroepen kunnen
het gehele jaar door respectievelijk hun medisch specialist of de kinderarts worden
doorverwezen naar de GGD-vaccinatielocaties. Voor een vaccinatie tijdens de najaarsronde
kan deze doelgroep zelf een afspraak maken bij de GGD.

Zwangeren

De Gezondheidsraad adviseert het vaccinatieaanbod voor zwangeren voort te zetten om
te voorkomen dat het coronavirus tijdens de zwangerschap tot complicaties leidt. De
raad adviseert om alle zwangeren een (eenmalige) coronavaccinatie aan te bieden. Dit
vaccinatieaanbod loopt het hele jaar door. Het RIVM is in gesprek met de koepels van
verloskundigen en gynaecologen om de communicatie over de coronavaccinatie tijdens
de zwangerschap in te richten. Voor de vaccinatie kunnen zwangeren een afspraak maken
bij de GGD.

Zorgmedewerkers

Zorgmedewerkers die direct patiënt- of cliëntcontact hebben worden in de publiekscampagne
en door werkgevers geattendeerd op de mogelijkheid om een coronavaccinatie te halen.
Deze doelgroep kan vanaf half oktober zelf een afspraak maken bij de GGD.

Individueel maatwerk

Mensen die niet tot de bovenvermelde doelgroepen behoren, maar bijvoorbeeld vanwege
een kwetsbaar gezinslid of op advies van een behandelend arts toch een coronavaccinatie
willen ontvangen, kunnen een afspraak maken bij de GGD.

Bewoners van instellingen

Voor de bewoners van instellingen wordt de coronavaccinatie aangeboden in de instelling.
De coronavaccinatie wordt uitgevoerd door de eigen medische dienst of door de mobiele
teams van de regionale GGD.

Niet-mobiel thuiswonenden

Niet-mobiel thuiswonenden kunnen zichzelf, via een landelijk telefoonnummer, aanmelden
voor een coronavaccinatie aan huis.

Communicatieaanpak

Informatiecampagne

Via publiekscommunicatie door het Ministerie van VWS wordt het algemene publiek geïnformeerd
over wie dit najaar in aanmerking komt voor de coronavaccinatie en wat het belang
daarvan is. Voor een zo groot mogelijk bereik zet ik daarnaast doelgroepspecifieke
middelen in.

Door te informeren wil ik mensen in staat stellen een afgewogen keuze te maken over
de coronavaccinatie. Dit doe ik onder andere via zorgintermediairs zoals apotheken,
huisartsen, medisch specialisten, zorgkoepels en patiëntenverenigingen. Deze aanpak
wordt ondersteund met advertenties in landelijke dagbladen, huis-aan-huisbladen en
regionale kranten, inzet van sociale media en media voor anderstaligen. Aanvullend
wordt gerichte communicatie ingezet ten behoeve van doelgroepen die achterblijven
in de najaarsronde. Tevens wordt verwezen naar de website mijnvraagovercorona.nl,
waar veel aanvullende informatie op vermeld wordt.

Ter ondersteuning van de najaarsronde maakt het Netwerk Patiënteninformatie (NPI)
een visuele uitleg over de coronavaccinatie, een animatievideo voor op wachtkamerschermen
en een bijsluiter van het XBB-vaccin in begrijpelijke taal («Vaccin in het kort»).
Om specifieke doelgroepen zoals anderstaligen en laaggeletterden te bereiken werk
ik onder andere samen met sleutelpersonen en organisaties die dicht bij deze doelgroepen
staan, zoals Inclusia, gemeenten en GGD’en.

Inzichten uit gedragsonderzoek

Eind juli 2023 heeft de Gedragsunit van het RIVM resultaten gepubliceerd van gedragsonderzoek
naar de vaccinatiebereidheid in de endemische fase. De inzichten uit dit onderzoek
worden gebruikt voor de publiekscommunicatie dit najaar.

Algemene adviezen

In de publiekscommunicatie wordt, waar mogelijk, verwezen naar de algemene adviezen
om luchtweginfecties zoals COVID-19 te voorkomen. Dit heeft onder meer tot doel om
de bewustwording over het beschermen van mensen met een kwetsbare gezondheid te vergroten.

Tot slot

We bevinden ons nu gelukkig in een andere fase dan in voorgaande jaren en het coronavirus
is inmiddels endemisch. Dit laat onverlet dat we waakzaam moeten blijven en al het
mogelijke moeten doen om oplevingen en de hiermee gepaard gaande gezondheidsschade
te minimaliseren. Vaccineren speelt daarbij een belangrijke rol.

De Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport,
E.J. Kuipers