Brief regering : Toezichtrapport WSW 2022

Nr. 564
BRIEF VAN DE MINISTER VOOR VOLKSHUISVESTING EN RUIMTELIJKE ORDENING

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 13 juli 2023

Hierbij bied ik uw Kamer het Toezichtrapport WSW 2022 aan dat is opgesteld door de
Autoriteit woningcorporaties (Aw). De Aw voert sinds 2016 het publiekrechtelijke toezicht
uit op WSW met als doel het financieel risico van de achtervang van het Rijk en de
gemeenten te beheersen. Jaarlijks wordt het rapport aan uw kamer gestuurd. In deze
brief ga ik in op de aandachtspunten van de Aw en hoe Waarborgfonds Sociale Woningbouw
(WSW) hiermee omgaat. Het rapport Toezicht WSW 2022 is actief openbaar gemaakt via
de Wet open overheid.

Algemeen

WSW borgt leningen van woningcorporaties. Daarmee garandeert het voor financiers van
die leningen de betaling van rente en aflossing. Hierdoor kunnen woningcorporaties
zich tegen gunstige voorwaarden financieren op de kapitaalmarkt. Het Rijk en de gemeenten
bekleden een achtervangpositie. Dat betekent dat zij bij dreigende liquiditeitstekorten
bij WSW steun zullen verschaffen in de vorm van renteloze leningen.

De Aw houdt sinds juli 2016 toezicht op WSW. Dit toezicht richt zich op de naleving
van de drie beleidsregels en op een beheerste en integere bedrijfsvoering. In 2021
zijn er nieuwe beleidsregels geïntroduceerd. Deze bevatten meer open normen. WSW wordt
met deze open normen gehouden aan een bepaald resultaat, maar de manier waarop dat
resultaat wordt bereikt, mag WSW in belangrijke mate zelf bepalen. De Aw hanteert
als vertrekpunt voor het toezicht een zogenoemde «principle based» aanpak. Het toezicht
op de naleving van de beleidsregels en de beheerste en integere bedrijfsvoering is
risicogericht en gebaseerd op vertrouwen. Het goed functioneren van onder andere het
bestuur en de Raad van Commissarissen (RvC) van WSW is hierbij essentieel. Dit geldt
ook voor een goede governance en daarmee het beheersen van de belangrijkste risico’s,
inclusief het achtervangrisico.

In het Toezichtrapport WSW 2022 heeft de Aw gekeken naar de naleving van de drie beleidsregels
en naar een beheerste en integere bedrijfsvoering. Voor de beoordeling hanteert de
Aw een vierpuntsschaal: voldoende, verbetering aanbevolen, verbetering vereist en
onvoldoende. In het vervolg van deze brief zal ik voor de verschillende onderdelen
eerst ingaan op de belangrijkste aandachtspunten uit het rapport en de reactie van
WSW daarop. Tot slot zal ik zelf ingaan op de conclusies die door de Aw worden getrokken.

Beleidsregel I

Beleidsregel I beschrijft hoe de toereikendheid van het risicokapitaal jaarlijks moet
worden bepaald door WSW. Het voldoen aan de toereikendheidstoets geeft grote zekerheid
dat WSW aan alle borgaanspraken kan voldoen zonder de Staat en VNG in hun positie
als achtervang te hoeven aanspreken. Het vereist kapitaal van WSW is voor 1 december
2022 berekend door WSW en is gebaseerd op de marktwaarde van het vastgoed en de geborgde
leningen per ultimo 2021 en op de vastgestelde ratings (risicoscores) van individuele
woningcorporaties per 15 oktober 2022. Het vereiste kapitaal bedraagt volgens WSW
€ 1.384 miljoen. Het beschikbare risicokapitaal bedraagt per eind 2021 € 2.645 miljoen.
Omdat het beschikbare risicokapitaal groter is dan het vereiste kapitaal, is het risicokapitaal
van WSW toereikend. De Aw heeft geen opmerkingen bij de berekening van het vereiste
en beschikbare risicokapitaal door WSW. Daarmee concludeert de Aw dat WSW heeft voldaan
aan de voorwaarden van de Toereikendheidstoets. De toets is tijdig uitgevoerd en het
risicokapitaal is groter dan het vereiste kapitaal. De Aw heeft 4 aandachtspunten
op het terrein van Beleidsregel I.

Beleidsregel II

Beleidsregel II beschrijft de voorwaarden voor verstrekking van borging van geldleningen
voor deelnemers. Naast de eigen beoordeling kijkt de Aw ook naar de onderzoeken van
Internal Audit WSW. Internal Audit WSW concludeert dat ten aanzien van Beleidsregel
II er in 2022 geen bevindingen of aanbevelingen zijn.

Beleidsregel III

Beleidsregel III regelt het overleg en de informatieverstrekking van WSW aan de Staat
en VNG. De internal auditor van WSW heeft in de audit Beleidsregels vastgesteld dat
aan alle afspraken in Beleidsregel III voldaan is. De Aw constateert op basis van
gesprekken met de achtervang dat er periodiek overleg is geweest tussen WSW en de
achtervang. Dit was op zowel tactisch (operationeel) niveau als op beleidsniveau.
WSW heeft ook voldaan aan de informatieverstrekking zoals vastgelegd in een procesbeschrijving
en werkafspraken. Daarbij heeft WSW ook aanvullende informatie verstrekt op verzoek
van de achtervang. De Aw constateert dat verbeteringen in de informatiestructuur die
zijn doorgevoerd in 2020 en 2021 ook zijn doorgetrokken naar 2022. Dit kan ik bevestigen.

Beheerste bedrijfsvoering

Onder beheerste bedrijfsvoering, geregeld in artikel 59d van de Woningwet, wordt verstaan
de inrichting en de kwaliteit van de uitvoerende processen, de inrichting en de kwaliteit
van de administratieve en interne organisatie en de inrichting en kwaliteit van de
informatievoorziening en de communicatie.

In 2022 heeft WSW de beleggingsportefeuille aangepast. De Aw heeft specifiek onderzocht
of dit proces zorgvuldig is doorlopen.

In 2014 heeft WSW het beleggingsstatuut (beleggingsstatuut 2014) vastgesteld. In dit
beleggingsstatuut 2014 staat het beleid beschreven. Aanpassing van het beleid vereist
een wijziging in het beleggingsstatuut 2014 die moet worden goedgekeurd door zowel
de RvC, de achtervang als de deelnemersraad conform de statuten WSW. De doelstelling
is, zo staat in het beleggingsbeleid, om met het vermogen een rendement te behalen
dat het rendement van de benchmark die wordt gevolgd zo dicht mogelijk benadert. Om
dit te bereiken zal de portefeuille qua samenstelling een goede weerspiegeling moeten
zijn van de benchmark. De portefeuille zal op basis van een passief beleid beheerd
worden.

In mei 2022 heeft het bestuur van WSW besloten om de bestaande beleggingsportefeuille
die gebaseerd is op het beleggingsbeleid uit 2020 te herstructureren. In juni en juli
2022 heeft WSW de herstructurering geïmplementeerd. Alle langlopende beleggingen met
looptijd langer dan acht jaar zijn verkocht ten gunste van kortlopende beleggingen
met looptijd één tot twee jaar. Het bestuur heeft zijn herstructureringsbesluit intern
besproken en voorgelegd aan Internal Audit en Juridische Zaken. Op basis van de reactie
van deze afdelingen heeft het bestuur geconcludeerd dat de herstructurering past binnen
het bestaande beleggingsbeleid. Zo is het besluit vervolgens ook gepresenteerd aan
de RvC, de achtervang en de deelnemersraad. Er is niet om een akkoord gevraagd aan
de achtervang.

Het besluit van het bestuur van WSW van mei 2022, om de beleggingsportefeuille te
herstructureren, past volgens de Aw niet binnen het op dat moment vigerende beleggingsbeleid.
De portefeuille is na herstructurering geen goede weerspiegeling meer van de benchmark
aangezien in de beleggingsportefeuille leningen met een looptijd langer dan 8 jaar
ontbreken. Dit in tegenstelling tot de benchmark waarin ook langlopende leningen (tot
en met maximaal vijftien jaar) zitten. Hiermee heeft het bestuur van WSW een actieve
positie ingenomen ten opzichte van de benchmark. Dit is in strijd met het passieve
beleid dat WSW feitelijk al sinds vaststelling van het beleggingsstatuut in 2014 hanteert
en dat nog eens is bevestigd in het beleggingsbeleid 2020. De Aw concludeert dat het
wijzigingsproces niet is doorlopen conform de statuten WSW. Eerst moet het nieuwe
beleggingsstatuut met de voorgenomen wijzigingen worden goedgekeurd en dan pas kunnen
elementen zoals de verkorting van de looptijden worden geïmplementeerd. De Aw acht
het daarbij van groot belang dat de gevolgen van de wijzigingen en de onderlinge samenhang
duidelijk in kaart worden gebracht en helder worden gecommuniceerd. Het gaat daarbij
primair om verwacht rendement, risico en omvang en spreiding van het toekomstig jaarlijks
obligo. De Toezichthouder beoordeelt de werkwijze als verbetering vereist. De Aw vindt
dit punt in combinatie met twee andere punten zo belangrijk, dat het ook de overall
score bepaalt van het onderdeel beheerste bedrijfsvoering.

In een reactie geeft WSW aan dat zij na het lezen van het toezichtrapport kunnen volgen
hoe de Aw tot hun analyse en oordeel is gekomen. WSW geeft ook aan dat zij vanuit
een andere lezing van het beleggingsstatuut hebben gehandeld en dat zij geconcludeerd
hebben dat de verkorting van looptijden van vastrentende beleggingen past binnen het
bestaande beleggingsstatuut. WSW geeft aan uitvoering te geven aan het verzoek van
de Aw om de besluitvorming te evalueren en om de impact van de wijziging in het beleggingsstatuut
op rendement, risico en obligo inzichtelijk te maken.

Integere bedrijfsvoering

Uit artikel 59d van de Woningwet volgt dat de bedrijfsvoering van WSW beheerst en
integer moet zijn. Integere bedrijfsvoering houdt in het tegengaan van het risico
op belangenverstrengeling en van andere strafbare feiten en andere handelingen die
het vertrouwen in de borgingsvoorziening kunnen schaden. De Aw stelt vast dat er sprake
is van een integere bedrijfsvoering en is positief over de blijvende aandacht voor
integriteit binnen WSW. Op het gebied van de omgang en vastlegging van incidenten
komt de Aw met een aanbeveling die WSW overneemt.

Conclusie

In ben verheugd dat het rapport Toezicht WSW 2022 bevestigt dat WSW in 2022 aan alle
drie de beleidsregels heeft voldaan en dat er sprake is van een integere bedrijfsvoering.
Dit is in lijn met het Rapport Toezicht WSW 2021. De conclusie over beleidsregel III
onderschrijf ik. Er is 1 bevinding met kwalificatie verbetering vereist. Er zijn 3
bevindingen met kwalificatie verbetering aanbevolen en er zijn 4 aandachtspunten.
Ik ben tevreden met de reactie van WSW waarin ze schrijft de bevindingen te herkennen
en er opvolging aan geeft. Daarnaast ben ik blij met de positieve woorden van de Aw
over WSW. Dit onderstreept mijn vertrouwen in de robuustheid en veerkracht van ons
borgstelsel. Op basis hiervan kunnen corporaties in de komende jaren op een verantwoorde
wijze bijdragen aan belangrijke maatschappelijke opgaven, zoals sociale woningbouw,
verduurzaming en leefbaarheid.

Hier staat tegenover dat de Aw de kwalificatie «verbetering vereist» aan het onderdeel
beheerste bedrijfsvoering heeft gegeven. De Aw komt tot dit oordeel door het verloop
van het besluitvormingsproces over het nieuwe beleggingsbeleid, wat eerder in deze
kamerbrief uitgebreid is beschreven. Daarin blijkt dat de Aw en WSW een andere interpretatie
hebben of de aanpassingen in de beleggingsportefeuille passen binnen het toen geldende
beleggingsbeleid. De Aw doet de aanbeveling om het proces te evalueren en de impact
van het nieuwe beleggingsbeleid te analyseren.WSW geeft mondeling in een reactie aan
BZK aan hier gehoor aan te geven.

Vanwege het verschil van interpretatie zie ik uit naar de evaluatie en impactanalyse
en ik zal er op toezien dat WSW de aanbeveling van de Aw opvolgt.

De Minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, H.M. de Jonge