Brief regering : Voortgang van de activiteiten van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) m.b.t. de aanlanding van nieuwe onderzeese datakabels en het vitaal verklaren van onderzeese datakabels

Nr. 1060
BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN EN KLIMAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 12 juli 2023

In het Commissiedebat Digitale infrastructuur en economie van 22 maart jl.1 heb ik aangegeven de Kamer voor de zomer te informeren over de voortgang van de activiteiten
van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) met betrekking tot de aanlanding
van nieuwe onderzeese datakabels en het vitaal verklaren van onderzeese datakabels.2

Aanlanding nieuwe onderzeese datakabels

Nederland heeft een goede positie als digitaal knooppunt, dankzij onder andere de
aanlanding van meerdere zeekabels3 die ons met het Verenigd Koninkrijk, Denemarken en de Verenigde Staten verbinden.
Sinds 2019 zijn er vier nieuwe kabels aangelegd. Drie nieuwe kabels zijn gelegd naar
het Verenigd Koninkrijk: één ter vervanging van een verouderde kabel en twee extra
kabels. Ook is één nieuwe kabel gelegd naar Denemarken. Nieuwe kabels kunnen meer
data vervoeren. Naar verwachting moeten in de komende jaren meer oude kabels worden
vervangen.4 Vernieuwing is noodzakelijk om de digitale infrastructuur van wereldklasse te behouden
en de positie als digitaal knooppunt te borgen. Daar is de inzet op gericht.

De voorbereiding en aanleg van zeekabels vereist een meerjarige planning en vroegtijdige
beleidsvorming. Zo zijn veel van de schepen die geëquipeerd zijn voor het aanleggen
van zeekabels volgeboekt in de nabije toekomst, naar verwachting tot circa 2025. Nieuwe
zeekabelaanlandingen kunnen enkel gerealiseerd worden als marktpartijen er in willen
investeren. De markt voor aanleg en beheer van zeekabels is namelijk geprivatiseerd:
zeekabels worden onder concurrentie en op basis van marktvraag van afnemers gerealiseerd
door private partijen. Het is daarom voor het aantrekken van nieuwe aanlandingen belangrijk
dat de private sector en de overheid, ieder vanuit hun eigen rol en positie, zich
gezamenlijk inspannen.

Daarom verkent EZK ook actief mogelijkheden om aan te haken op geplande zeekabeltracés,
zowel binnen Europa als intercontinentaal. EZK wil partijen bij interesse in het realiseren
van een aanlanding in Nederland zo goed mogelijk faciliteren. Eerder heeft EZK daartoe
opdracht gegeven om onderzoek5 te doen naar het vergunningsproces voor nieuwe zeekabels. Met de bevindingen van
dit onderzoek wil EZK marktpartijen praktisch ondersteuning bieden bij het aanvraagproces.

Daarnaast heeft EZK in de afgelopen maanden nieuwe activiteiten ontplooid om nieuwe
zeekabelaanlandingen te stimuleren:

• Oprichting zeekabelcoalitie

De private aard van deze markt vraagt om samenwerking met marktpartijen om Nederland
als aanlandplek voor nieuwe zeekabeltracés te promoten. EZK heeft daarom in de zomer
van 2022 een brede groep Nederlandse stakeholders uit het domein van de digitale infrastructuur
bij elkaar gebracht. Onder de stakeholders bevinden zich marktpartijen, publieke instanties
en belangenorganisaties. Er zijn diverse sessies met de stakeholders georganiseerd.
Ook is er regelmatig contact om mogelijkheden voor het stimuleren van nieuwe zeekabelaanlandingen
te delen en gezamenlijk te verkennen. De samenwerking met deze partijen heeft zijn
beslag gekregen in een «zeekabelcoalitie». Deze coalitie wordt vormgegeven als publiek-private
samenwerking die inzet op het stimuleren van nieuwe zeekabelaanlandingen in Nederland.
EZK speelt een faciliterende rol in de samenwerking, en is bezig met het aanstellen
van een coördinator voor de coalitie om de samenwerking in te richten en aan te jagen.

• Propositie voor zeekabelaanlandingen in Nederland

In het tweede kwartaal van 2023 is een propositiedocument ontwikkeld ter promotie
van Nederland als aanlandlocatie voor nieuwe zeekabeltracés. Het document werd ontwikkeld
door de Netherlands Foreign Investment Agency (NFIA), lid van de zeekabelcoalitie
en verantwoordelijk voor de internationale promotie van Nederland als vestigingslocatie
voor bedrijven. Samen met partijen in de zeekabelcoalitie verkent EZK actief mogelijkheden
voor het aantrekken van nieuwe zeekabelprojecten. Het propositiedocument dient daarbij
als communicatiemiddel richting (consortia van) partijen die nieuwe zeekabelprojecten
ontwikkelen.

Vitaal verklaring van onderzeese datakabels

Meer zeekabels zorgen voor meer redundantie en versterken daarmee de weerbaarheid
van onze digitale infrastructuur. Daarnaast maakt het als vitaal verklaren van onderzeese
datakabels dat de bescherming ervan extra aandacht krijgt. In het Commissiedebat Digitale
infrastructuur en economie van 22 maart jl. gaf ik op vragen van het lid Rajkowski
(VVD) daarom ook aan bereid te zijn om een versnelde beoordeling te doen of onderzeese
datakabels vitaal zijn. Deze beoordeling is inmiddels recentelijk afgerond.

Kort samengevat wordt uit de beoordeling duidelijk dat de onderzeese datakabels die
aanlanden in Nederland als kritiek voor de Nederlandse vitale (digitale) infrastructuur
kunnen worden gezien. Diverse vitale processen en diensten in Nederland zijn namelijk
direct afhankelijk van deze kabels. Daarnaast wordt binnen de EU het onderzeese netwerk
van datakabels reeds als kritiek beschouwd. Ook een aantal landen waarmee Nederland
direct verbonden is, beschouwen deze infrastructuur als vitaal.

Gezien de uitkomsten van de beoordeling heb ik het voornemen de onderzeese datakabel
infrastructuur als vitale dienst te gaan aanmerken. Hiervoor moet er met de relevante
publieke en private partijen verder worden gesproken over onder meer de vraag welke
aanbieders als vitale aanbieder moeten worden beschouwd. Ook moet worden bezien hoe
dit voornemen wordt meegenomen in de versterkte aanpak bescherming vitale infrastructuur,
waarover uw Kamer op 30 mei jl. is geïnformeerd door de Minister van Justitie en Veiligheid.6

Tot slot

Het Ministerie van EZK spant zich in voor de aanlanding van nieuwe onderzeese datakabels.
Ook de bescherming van de onderzeese datakabels staat nadrukkelijk op het vizier van
EZK. De inzet van EZK op het terrein van de bescherming van de onderzeese datakabels
maakt ook onderdeel uit van het Rijksbrede programma bescherming Noordzee-infrastructuur
onder coördinatie van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Zoals aangekondigd
in het commissiedebat Strategie ter bescherming Noordzee-infrastructuur van 25 mei
jl. (Kamerstuk 33 450, nr. 121) volgt in dit najaar een rapportage over de voortgang van dit programma. Daarin worden
ook de uitkomsten van het in opdracht van EZK door TNO uitgevoerde onderzoek naar
de weerbaarheid van de onderzeese datakabels7 en het vervolg daarop meegenomen.

De Minister van Economische Zaken en Klimaat,
M.A.M. Adriaansens