Brief regering : Bekostiging investeringsvoorstellen derde ronde Nationaal Groeifonds

Nr. 11
BRIEF VAN DE MINISTERS VAN ECONOMISCHE ZAKEN EN KLIMAAT EN VAN FINANCIËN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 30 juni 2023

Met deze brief informeren wij uw Kamer over de uitkomst van de derde indieningsronde
van het Nationaal Groeifonds.

Het Nationaal Groeifonds heeft als doel om ons duurzaam verdienvermogen te versterken.
Duurzaam verdienvermogen is gedefinieerd als het bruto binnenlands product dat Nederland
op de lange termijn op structurele basis kan genereren, met oog voor een economische,
sociale en milieuvriendelijke duurzame toekomst voor de aarde en voor huidige en toekomstige
generaties. Deze economische groei moet zorgen voor toekomstige brede welvaart in
de vorm van meer bestedingen en de ruimte bieden om te investeren in sociale vooruitgang,
een goede kwaliteit van de leefomgeving en maatregelen die klimaatverandering tegengaan.

Vanuit het Nationaal Groeifonds worden grootschalige investeringen gedaan op het gebied
van kennisontwikkeling en onderzoek, ontwikkeling en innovatie (O&O&I). Er is 20 miljard
euro beschikbaar voor de periode 2021–2025. Voor de derde ronde is in beginsel 4 miljard
euro beschikbaar.

In deze brief gaan wij achtereenvolgens in op het advies van de Adviescommissie Nationaal
Groeifonds (hierna: de adviescommissie) over de derde indieningsronde en het besluit
van het kabinet. Verder informeren wij u over het advies van de adviescommissie over
de reservering van het reeds lopende project kwantum Delta. Ook gaan wij in op de
uitvoering van relevante moties en toezeggingen en geven we een vooruitblik op de
volgende ronde van het Nationaal Groeifonds.

Advies derde ronde

De adviescommissie heeft op 16 juni jl. advies aan ons uitgebracht over de beoordeelde
voorstellen. Naast de voorstellen die zijn ingediend door de departementen, stond
deze keer ook een rechtstreekse indieningsmogelijkheid open voor iedereen met een
voorstel passend binnen de doelen en kaders van de Subsidieregeling Nationaal Groeifonds.1

In totaal zijn 47 voorstellen ingediend waarvan 27 voorstellen door departementen
en 20 subsidieaanvragen.2 Hiervan zijn 39 voorstellen aan de adviescommissie voorgelegd. Er zijn 8 subsidieaanvragen
niet voorgelegd aan de adviescommissie voor advies. Deze voldeden niet aan de eisen
en criteria van de Subsidieregeling Nationaal Groeifonds waarop RVO toetst, waardoor
een advies van de adviescommissie niet nodig is.

De adviescommissie heeft de departementale voorstellen getoetst op basis van de Bestuurlijke
Afspraken Nationaal Groeifonds3 en heeft over de subsidieaanvragen geadviseerd op basis van eerder genoemde subsidieregeling.
Voor de beoordeling van voorstellen maakt de adviescommissie gebruik van het vooraf
gepubliceerde analysekader.4

De adviescommissie heeft, net als in eerdere ronden, per voorstel een advies gegeven.
Voor subsidieaanvragen is er sprake van een advies tot toekenning of afwijzing van
de subsidie. Bij departementale voorstellen, zijn de volgende adviezen mogelijk:

− advies om toe te kennen;

− advies om voorwaardelijk toe te kennen. Het voorstel moeten aan nadere voorwaarden
voldoen om de middelen alsnog beschikbaar te krijgen;

− advies om een reservering te maken. Het voorstel moet beter uitgewerkt of aangepast
worden, waarna dit opnieuw beoordeeld wordt;

− advies om geen middelen toe te kennen dan wel te reserveren.

In totaal zijn in deze ronde 18 voorstellen positief beoordeeld (16 departementale
voorstellen en 2 subsidieaanvragen). Dat wil zeggen dat geadviseerd is om aan deze
voorstellen middelen toe te kennen, onder voorwaarden toe te kennen of een bedrag
te reserveren.

Het advies is om daarmee in totaal maximaal 524 miljoen euro toe te kennen, een bedrag
van 1.574 miljoen euro toe te kennen onder voorwaarden en reserveringen te doen voor
in totaal 1.903 miljoen euro. In tabel 1 staan de bedragen verdeeld per pijler en
per indieningsroute.

In bijlage 1 treft u de (voorwaardelijk) toegekende bedragen en reserveringen aan
per voorstel en wordt een korte beschrijving van de voorstellen gegeven. In een aparte
bijlage vindt u daarnaast het volledige advies van de adviescommissie, waarin de voorstellen
uitgebreid worden toegelicht5. Ook het advies van het Centraal Planbureau en die van andere externe experts, die
door de adviescommissie zijn meegenomen in de beoordeling, zijn opgenomen als bijlagen.

Tabel 1 Bedrag per indieningsroute en per pijler (in miljoenen euro)1

Route

Pijler

Ingediend2

Positief advies

Advies toekenning

Advies voorwaardelijke toekenning

Advies reservering

Departe-

mentaal

O&O&I

4.787

2.431

235

899

1.298

Kennisontwikkeling

1.792

1.402

121

676

605

Subsidie

O&O&I

1.408

168

168

0

0

Totaal

7.987

4.001

524

1.574

1.903

X Noot

1

De bedragen in deze tabel zijn afgerond op miljoenen. In bijlage 1 staan de exacte
bedragen die gehanteerd worden.

X Noot

2

De bedragen hebben betrekking op de projecten die zijn voorgelegd aan de adviescommissie.

Besluit Kabinet

Het advies van de onafhankelijke adviescommissie is zwaarwegend en leidend in ons
besluit. Het kabinet doet geen aanvullende inhoudelijke toets op de voorstellen, maar
controleert of de voorgedragen voorstellen niet in strijd zijn met het kabinetsbeleid
en of er voldoende budget beschikbaar is.

Het kabinet heeft besloten om het advies van de adviescommissie over de departementale
voorstellen in zijn volledigheid over te nemen. Dit besluit betekent concreet dat
er maximaal 1.930,5 miljoen euro aan middelen (voorwaardelijk) wordt toegekend. Daarnaast
wordt er 1.902,6 miljoen euro gereserveerd voor voorstellen die nog nadere uitwerking
behoeven.

Het besluit over de subsidieaanvragen zal door de Minister van Economische Zaken en
Klimaat worden genomen. Het voornemen is om het advies over de projecten die negatief
zijn beoordeeld over te nemen. Aan projecten waarover de adviescommissie positief
heeft geadviseerd zal ten hoogste 168,1 miljoen euro aan subsidie worden toegekend.
Het besluit over deze projecten volgt pas nadat duidelijk is op welk bedrag de aanvragers
daadwerkelijk aanspraak hebben. Dit kan lager zijn dan de gevraagde bijdrage, onder
andere omdat er kosten kunnen zijn opgenomen die niet subsidiabel zijn of die niet
voldoen aan de staatsteunregels. Ook andere adviezen ter waarborging van de uitvoerbaarheid
van de projecten, op basis van het advies van de adviescommissie, worden door de Minister
ter harte genomen.

In totaal heeft de adviescommissie over een totaalbedrag van 4.001,2 miljoen euro
positief geadviseerd. Er is ruimte voor deze kleine budgettaire overschrijding, omdat
tot nu toe het gemiddelde budgettair beslag per ronde minder is dan de gemiddeld beschikbare
4 miljard euro.6

Het kabinet is ervan overtuigd dat de projecten die door de adviescommissie positief
zijn beoordeeld een aanzienlijke bijdrage kunnen leveren aan het duurzame verdienvermogen
van de Nederlandse economie en daarmee aan onze welvaart. Bovendien dragen deze projecten
positief bij aan diverse grote maatschappelijke uitdagingen, zoals het bevorderen
van duurzaamheid, de energietransitie, de digitale transitie, het versterken van onderwijs
en de arbeidsmarkt.

Vervolgstappen na besluit

De uitkomst van de derde ronde zal worden verwerkt in de ontwerpbegroting van het
Nationaal Groeifonds bij de Miljoenennota 2024. De toekenningen voor de departementale
voorstellen zullen leiden tot overheveling van de middelen naar de begroting van het
verantwoordelijke departement. Voor de voorwaardelijke toekenningen en reserveringen
zullen aangepaste voorstellen worden ingediend. De adviescommissie zal vervolgens
adviseren over het al dan niet definitief toewijzen van middelen.

Op basis van het advies van de adviescommissie zullen de fondsbeheerders en de ontvangende
Minister voor elk departementaal project afspraken maken over de uitvoering, monitoring
en evaluatie van het betreffende project. Tijdens de uitvoeringsfase van die projecten
heeft de adviescommissie ook een monitoringstaak. Op basis van regelmatige rapportages
zal de adviescommissie de voortgang van de projecten blijven volgen om te bewaken
dat het geld effectief wordt besteed en de beoogde resultaten worden behaald.

Moties en toezeggingen

In bijlage 1 wordt, conform de motie van het lid Heinen7, ingegaan op de raakvlakken met de Groeistrategie van het kabinet. Over de motie
van het lid de Jong c.s.8, die het kabinet vraagt in kaart te brengen met welk flankerend beleid de gehonoreerde
voorstellen kunnen worden ondersteund, wordt uw Kamer dit najaar geïnformeerd.

Intellectueel Eigendom

Tijdens het debat met de Eerste Kamer op 14 juni 2022 is toegezegd is om in de verantwoording
van de uitgaven ten laste van het Nationaal Groeifonds de omgang met intellectueel
eigendom (IE) in het Nationaal Groeifonds op te nemen, met specifieke aandacht voor
de balans tussen publiek toegankelijke IE en de noodzakelijkheid van bescherming.9 De adviescommissie kijkt – indien van toepassing – naar de afspraken die tussen de
samenwerkende partijen binnen een voorstel zijn gemaakt over intellectueel eigendom.
Het doel is daarbij is om een goede balans te vinden tussen het bereiken van publieke
doelen en het behoud van private deelname en om zoveel mogelijk aan te sluiten bij
bestaande initiatieven.

De adviescommissie ziet ten algemene dat in projectvoorstellen IE-beleid vaak beter
kan worden uitgewerkt, aangezien dit van belang is voor de beoordeling én een goede
start van het project. De adviescommissie heeft hier bij de beoordeling van verschillende
voorstellen in het rapport daarom aandacht aan besteed.

Bij de beoordeling in volgende ronden zal de adviescommissie meer aandacht besteden
aan kennisborging binnen een consortium dat een project uitvoert, afwegingen tussen
open data en bescherming van IE, en hoe en onder welke voorwaarden IE kan worden overgedragen
tussen partijen binnen het consortium (en daarbuiten).

Kobalt- en nikkelvrije batterijen

Tijdens het debat met de Eerste Kamer op 4 april jl. hebben wij toegezegd om u te
informeren over een voorstel in de derde ronde waarin specifiek wordt ingezet op de
ontwikkeling van kobalt- en nikkelvrije batterijen.10 Het Material Independence and Circular Batteries voorstel streeft naar duurzamere
batterijmaterialen en circulaire concepten in de Nederlandse batterijsector. Het richt
zich specifiek op het realiseren van kobaltvrije kathodecapaciteit en het creëren
van een kobalt- en nikkelvrije batterij op semi-industriële schaal. Alhoewel op korte
termijn de groeiende mondiale vraag naar kobalt zal stijgen, zet dit programma in
op alternatieven. Het doel is om Nederland minder afhankelijk te maken van schaarse
en kritieke grondstoffen door circulaire ketens op te zetten en het gebruik van deze
materialen en emissies te verminderen. De adviescommissie heeft een positief advies
gegeven voor dit voorstel.

Besluitvorming kwantum Delta

De adviescommissie heeft op 16 juni jl. ook geadviseerd over een voorstel waarvoor
een eerdere reservering is gemaakt. Dit advies is ook opgenomen als bijlage.

Voor kwantumDeltaNL is 333 miljoen euro gereserveerd. Het consortium heeft een verzoek
om toekenning van een deel van deze reservering gedaan, omdat een kans om de huidige
internationale samenwerking te versterken zich voordeed. Voor een deel hiervan (60,2
miljoen euro) is besloten tot een definitieve toekenning. Hiermee komt de totale bijdrage
uit het Nationaal Groeifonds uit op 342,2 miljoen euro. Daarnaast staat er nog 272,8
miljoen euro gereserveerd voor een derde fase van het project.

Vooruitblik op volgende ronden

Parallel aan de uitvoering van de derde ronde, werken wij aan de uitwerking van vervolgrondes
van het Nationaal Groeifonds. Na de zomer zal de voorlichting over de volgende ronde
starten. Daarbij zal de aanvraagprocedure worden verbeterd op basis van de ervaringen
met de uitvoering van het Nationaal Groeifonds tot nu toe.

Ten eerste zullen potentiële indieners vanaf de volgende ronde worden gevraagd om,
voorafgaand aan het indienen van een definitief investeringsvoorstel voor het Nationaal
Groeifonds, een vooraanmelding in te dienen bij RVO. Daarbij zullen zij worden gevraagd
om hun voorstel op hoofdlijnen uit te werken en onder andere de bijdrage van het voorstel
aan het duurzaam verdienvermogen te onderbouwen. Door middel van de vooraanmelding
kunnen potentiële indieners vroegtijdig in het proces inzicht krijgen of het voorstel
zou kunnen passen binnen het Nationaal Groeifonds. Ook kunnen zij suggesties krijgen
om het voorstel te verbeteren ten behoeve van de definitieve indiening.

Ten tweede zal het vanaf de volgende ronde mogelijk zijn voor aanvragers om gedurende
een ruimere openstellingsperiode een subsidieaanvraag in te dienen voor het Nationaal
Groeifonds. Voor de departementale route zal daarbij worden gewerkt worden met twee
deadlines voor indiening.

Tenslotte zal indieners meer tijd worden geboden om een voorstel voor te bereiden.

Potentiële belangstellenden kunnen een vooraanmelding voor de volgende ronde in het
eerste kwartaal van 2024 aan RVO voorleggen. Na het zomerreces van 2024 kunnen subsidieaanvragen
worden ingediend voor de vierde ronde. Voor de departementale route zullen de deadlines
voor indiening 15 september 2024 en februari 2025 zijn. De advisering van de adviescommissie
over de volgende ronde zal voorafgaand aan respectievelijk de Voorjaarsnota en Miljoenennota
2025 plaatsvinden.

Afsluitend

We willen de leden van de adviescommissie hartelijk bedanken voor hun inzet en de
onafhankelijke en deskundige beoordeling van de investeringsvoorstellen. Dankzij de
scherpe en onafhankelijke blik van de adviescommissie waarborgen we dat de projecten
die worden gefinancierd vanuit het Nationaal Groeifonds daadwerkelijk de grootste
kans hebben om maximaal bij te dragen aan het duurzame verdienvermogen van de Nederlandse
economie.

Wij zien uit naar de resultaten van de gehonoreerde voorstellen en naar de volgende
ronde.

De Minister van Economische Zaken en Klimaat,
M.A.M. Adriaansens

De Minister van Financiën,
S.A.M. Kaag