Brief regering : Verslag World Health Assembly van 21 t/m 30 mei 2023

Nr. 232
BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 20 juni 2023

Van 21 tot en met 30 mei heeft in Genève de 76e World Health Assembly (WHA) plaatsgevonden.
Hierbij wil ik u informeren over de belangrijkste uitkomsten hiervan.

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) bestaat dit jaar 75 jaar. Tijdens de WHA werd
stil gestaan bij de, mede dankzij de WHO, indrukwekkende gezondheidswinst die de wereld
in meer dan zeven decennia heeft behaald. Door voortschrijdende wetenschappelijke
inzichten en innovaties, maar zeker ook door gecoördineerde inzet en samenwerking
voor publieke gezondheid wereldwijd. De Directeur Generaal dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus
gaf een overzicht van belangrijke resultaten die behaald zijn om de doelstellingen
van de WHO te behalen, zoals: het uitroeien van pokken (de enige ziekte tot nu toe)
en bijna polio, het uitvinden van vaccins als HPV die het uitbannen van baarmoederhalskanker
mogelijk maakt, en andere vaccins die bijdragen aan de halvering van kindersterfte.

De opkomst van de 194 lidstaten was in dit jubileum jaar extra groot. Dat gaf mij
de gelegenheid een groot aantal collega’s te spreken.

Nederlandse inbreng

Het algemene debat stond ook in het teken van de 75e verjaardag. Hierbij heeft Nederland gewezen op het belang van effectieve mondiale
samenwerking en coördinatie op het terrein van de publieke gezondheid, zeker ook in
WHO-verband.

Daarbij is extra aandacht gegeven aan de recent verschenen Nederlandse mondiale gezondheidsstrategie
«Samen zorgen voor gezondheid wereldwijd». In het bijzonder is daarbij stilgestaan
bij de prioriteit van het adresseren van de impact van klimaatverandering op volksgezondheid
en vice versa. En daarbij het belang om voor volgende generaties te zorgen voor het
meer duurzaam en klimaatbestendig maken van de zorg in Nederland en wereldwijd.

Vervolgens is door Nederland ook de noodzaak van een solide duurzame financiering
van de WHO benadrukt, net als het beter voorbereid zijn op een mogelijke volgende
pandemie.

Ik heb van de gelegenheid gebruik gemaakt om het wereldwijde belang van een goede
toegang tot medicijnen en medische hulpmiddelen te schetsen. Reden voor ons land om
in november dit jaar het World Local Production Forum te organiseren.

Ten slotte heb ik de noodzaak van continue aandacht voor mentale gezondheid, gendergelijkheid,
de seksueel en reproductieve gezondheid en rechten (SRGR), inclusief HIV/AIDS en het
tegengaan van antibiotica resistentie (AMR) door Nederland benadrukt.

WHA-agenda

De agenda van de WHA bevatte meer dan 70 agendaonderwerpen. Voor Nederland waren het
meest relevant:

Klimaat en gezondheid

Meerdere landen zagen het belang van aandacht voor de gevolgen van de klimaatverandering
op de gezondheid. Dit geldt bijvoorbeeld voor landen die de gevolgen van de zeespiegelstijging
ervaren. Daarom is door Nederland opgeroepen om het komend jaar te werken aan een
nieuwe resolutie over klimaatverandering en gezondheid.

Duurzame Financiering WHO

Een van de belangrijke uitkomsten van deze WHA is op het gebied van financiering.
De WHO ontvangt grotendeels geoormerkte bijdragen, waardoor delen van de begroting
chronisch onder gefinancierd blijven. Na een lang voortraject is nu besloten om de
lidmaatschapsbijdrage, die niet geoormerkt en daardoor flexibel door WHO in te zetten
is, in 2024 met 20 procent te verhogen. Voor Nederland betekent dit een jaarlijkse
verhoging met circa $ 1,3 mln. De ambitie is om rond 2030 de helft van de begroting
te financieren met lidmaatschapsbijdrages door middel van stapsgewijze verhogingen
in de komende jaren ten behoeve van een betere effectiviteit, langere termijn planning
en dekking. Tegelijkertijd werkt de WHO aan hervormingen ten behoeve van meer efficiëntie,
transparantie en rekenschap.

Antimicrobiële resistentie (AMR)

De voortgangsrapportage op het gebied van AMR liet zien dat steeds meer landen nationale
actieplannen hebben, maar tegelijkertijd dat veel landen onvoldoende middelen hebben
om voortgang maken. Daarom is de WHO door meerdere landen opgeroepen om volgend jaar
met een voorstellen te komen om met de actieplannen concrete voortgang te boeken.

Mondiale strategie voor gezondheid van vrouwen, kinderen en adolescenten.

Uit het rapport van de DG over de «Global strategy for women, children and adolescents»
blijkt dat er onvoldoende voortgang is. Verschillende lidstaten hebben daarom gevraagd
om een resolutie die kan aansporen tot het behalen van snellere resultaten. NL heeft
deelgenomen aan een gezamenlijk statement geïnitieerd door België. Hierin werd de
zorg uitgesproken over alarmerende gezondheidsindicatoren zoals verhoging van geestelijke
gezondheidsproblemen onder adolescenten, hogere bloedarmoede onder vrouwen en meisjes,
gender-gerelateerd geweld, en onvervulde behoefte aan anticonceptie.

Oekraïne

Net als vorig jaar was de gezondheidssituatie in Oekraïne onderwerp van bespreking.
Een resolutie, waarin de gezondheidseffecten van de oorlog worden aangekaart en de
agressie van Rusland wordt veroordeeld, werd met grote meerderheid aangenomen.

Nieuwe leden van de uitvoerende raad van de WHO

Bij de regeling van werkzaamheden van 7 juni jongstleden heeft de vaste commissie
voor VWS verzocht om een reactie van de Minister VWS op het bericht dat Noord-Korea
is toegetreden tot de Uitvoerende Raad (Executive Board – EB) van de WHO.

De EB van de WHO bestaat uit 34 leden. De zes regio’s van de WHO vaardigen lidstaten
af die drie jaar deel uitmaken van de EB. Dit jaar werden tien nieuwe leden voorgesteld
door de zes regio’s. Door de Europese regio werden Oekraïne en Zwitserland voorgedragen.
Vanuit de regio Zuidoost Azië werd Noord-Korea voorgedragen. Conform standaardprocedure
wordt tijdens de WHA het voorstel voor nieuwe leden die door de regio’s zijn verkozen
bij acclamatie, oftewel zonder stemming, aangenomen. Dit jaar echter besloot Rusland
de kandidatuur van Oekraïne aan te vechten door een geheime stemming aan te vragen
over de verkiezing van alle tien nieuwe leden als pakket, zoals voorgeschreven in
de WHO constitutie. Het resultaat was dat het voorstel voor benoeming van alle tien
leden met een meerderheid van stemmen is aanvaard.

De benoeming van Noord-Korea tot de EB is zeker niet wenselijk te noemen. Nederland
zal als niet-lid van de EB, met EU-lidstaten die momenteel lid zijn van de EB (Denemarken,
Frankrijk, Slovenië en Slowakije), en met andere gelijkgezinde EB-leden als de VS,
Zwitserland en Australië, kritisch de inbreng en optreden van Noord Korea in de EB
volgen en waar nodig en mogelijk reageren.

Overige gezondheidsonderwerpen

Uiteraard stond ook een groot aantal specifieke gezondheidsonderwerpen op de agenda.
Zoals voor het eerst op de gezondheid van inheemse volkeren, maar ook over infectiepreventie,
de sociale determinanten van gezondheid en het belang van de bevordering van essentiële,
betaalbare gezondheidszorg wereldwijd.

Er is een resolutie aangenomen over de gevolgen van plasticvervuiling op de gezondheid
en werd door lidstaten opgeroepen om meer tijd en middelen vrij te maken voor het
interoperabel maken van digitale gezondheidsplatforms. Door Nederland werd, zoals
aan uw Kamer toegezegd, bij het onderwerp traditionele medicijnen het belang van de
volksgezondheid en de bescherming van biodiversiteit benadrukt.

Net als vorig jaar werd een WHO rapportage over de gezondheidsomstandigheden in de
Palestijnse gebieden besproken. Het rapport en onderliggende besluit werden opnieuw
als separaat agenda item behandeld. Nederland heeft daarom opnieuw tegen het besluit
gestemd. Dit is toegelicht in een stemverklaring.

Ten slotte meld ik u graag dat er ook dit jaar weer ruimte in de Nederlandse delegatie
was voor een jongerenvertegenwoordiger. Gelukkig geldt dat voor steeds meer landen.
Het is een goed signaal dat jongeren en (toekomstige) gezondheidsprofessionals actief
bij het internationaal gezondheidsbeleid betrokken worden.

De Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport,
E.J. Kuipers