Brief regering : Communicatiestrategie Donorregister 2024-2026

Nr. 120
BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 15 juni 2023

Hierbij stuur ik uw Kamer het rapport «Effectonderzoek Jongeren Donorregister» en het «Effectonderzoek «Geen bezwaar»- geregistreerden» die in opdracht van het Ministerie van VWS door onderzoeksbureau VJ Insights zijn
opgesteld om twee communicatiecampagnes voor het Donorregister 2022/2023 te evalueren.
In deze brief informeer ik uw Kamer over de resultaten van beide onderzoeken.

Tevens ga ik in op de communicatiestrategie Donorregister 2024–2026. Deze is opgesteld
met als doel een duidelijke visie te formuleren voor de toekomstige communicatieactiviteiten
voor het Donorregister, waarin de aanbevelingen uit de onderzoeken zijn meegenomen.

Rapport Campagne-Effectonderzoek Jongeren

Het aantal actieve registraties van jongeren tussen 18–24 jaar bleef de afgelopen
jaren achter bij andere leeftijdsgroepen in het Donorregister. Daarom werd eind 2022
een campagne gelanceerd met als communicatiedoelstelling jongeren te helpen herinneren
dat zij in het Donorregister (komen te) staan en aanzetten tot het registreren van
een passende keuze. Om de effectiviteit van de campagne te meten, zijn jongeren van
18 t/m 23 jaar zowel vóór als ná de campagne ondervraagd over het Donorregister.

Hieruit blijkt dat de campagne mooie resultaten heeft behaald: gemiddeld hebben 25 procent
meer actieve registraties per week plaatsgevonden dan in de weken voorafgaand aan
de campagne.

Na afloop van de campagne geven meer jongeren aan hun keuze ingevuld te hebben in
het Donorregister. Ook hebben jongeren behoefte aan meer informatie over orgaandonatie
en hebben zij met anderen meer over orgaandonatie gesproken. Het onderwerp lijkt na
afloop van de campagne meer te leven onder jongeren.

Rapport Campagne-Effectonderzoek Geen Bezwaar

Vorig jaar heb ik een onderzoek laten uitvoeren onder de groep «geen bezwaar»-geregistreerden
over hun kennisstand met betrekking tot orgaandonatie en hoe zij de informatievoorziening
over het Donorregister ervaren. Hieruit kwam de aanbeveling naar voren dat specifieke
aandacht moet uitgaan naar mensen voor wie geldt dat de registratie niet overtuigend
past bij hun wensen.

De «Geen bezwaar»-campagne van eind 2022/begin 2023 richtte zich op het (nogmaals)
informeren over de consequenties van een «geen bezwaar»-registratie in het Donorregister.
In de campagne werd ook de mogelijkheid benoemd om tot een passende keuze te komen
met behulp van een keuzehulp.

De effectmeting van de «Geen bezwaar»-campagne laat zien dat ook deze campagne resultaten
oplevert waarmee ik tevreden ben: gemiddeld hebben 86 procent meer actieve registraties
per week plaatsgevonden dan in de weken voorafgaand aan de campagne. De kennis dat
men met «geen bezwaar» in het Donorregister komt te staan als men niets ingevuld heeft,
is hoog. Na afloop van de campagne is het aandeel mensen dat dit wist 70 procent en
daarmee duidelijk toegenomen ten opzichte van voor de campagne (61 procent).

Er zijn ook verbeterpunten naar voren gekomen. Zo is het voor mensen niet altijd duidelijk
dat ze de keuze in het Donorregister altijd kunnen wijzigen. Ik heb dit verbeterpunt
meegenomen in de uitwerking van toekomstige communicatieactiviteiten.

Communicatiestrategie 2024–2026

Tijdens de implementatie van de nieuwe donorwet is gewerkt met een communicatiestrategie.
Deze bevatte de doelstelling van de overheidscommunicatie en de in te zetten communicatiemiddelen.
Nu de implementatie van de nieuwe donorwet volledig is afgerond, is het tijd voor
een communicatiestrategie die de doelstelling en werkzaamheden in de reguliere uitvoering
omschrijft. De uitgangspunten zijn in lijn met voorgaande jaren: de overheid stuurt
niet op een bepaalde keuze in het Donorregister. Elke keuze is goed. Wel moet de overheid
ervoor zorgen dat door middel van informatie- en communicatieactiviteiten iedereen
een geïnformeerde en bewuste keuze kan maken.

De opgedane kennis uit de hierboven toegelichte evaluatieonderzoeken, en de input
van samenwerkingspartners zoals het CIBG, de Nederlandse Transplantatie Stichting
(NTS) en veldpartijen zijn verwerkt in de communicatiestrategie Donorregister 2024–2026.
Deze vindt u in een aparte bijlage bij deze brief. Hieronder licht ik de hoofdpunten
graag toe.

Uitgangspunt «gebalanceerd en respectvol»

De communicatiestrategie voor het Donorregister wordt ook voor de komende 3 jaar vanuit
een «gebalanceerd en respectvol» perspectief ingestoken, in lijn met de communicatieactiviteiten
sinds het begin van de implementatiecampagne van de nieuwe donorwet in 2020. Dit betekent
dat ik vasthoud aan het neutraliteitsbeginsel bij uitingen van de rijksoverheid ten
opzichte van de keuze in het Donorregister.

De NTS heeft als taak om het kennis- en bewustwordingsniveau van burgers te waarborgen.
De NTS doet dit door in de informatieverstrekking over het proces van orgaandonatie
op een gebalanceerde en respectvolle manier over de waarde van donatie te vertellen,
wat ten goede komt aan begrip over en bereidheid tot orgaandonatie.

Gerichte communicatie op doelgroepen-niveau

Omdat enerzijds het kennisniveau van het brede publiek de afgelopen jaren met meerdere
massa-mediale campagnes verhoogd is, en anderzijds massa-mediale campagnes minder
doeltreffend zijn als het gaat om de diverse (sub-)doelgroepen binnen de bevolking,
zal het Ministerie van VWS in de periode 2024–2026 geen jaarlijkse massa-mediale campagne
initiëren. In plaats daarvan wordt per jaar gericht gecommuniceerd over specifieke
onderwerpen rondom donorregistratie die op dat moment leven bij een of meerdere specifieke
doelgroepen.

Doelgroep Jongeren en Nieuw ingezetenen

Het Ministerie van VWS wil ook de komende jaren de groep jongeren regelmatig herinneren
aan het Donorregister. Zo zal het Ministerie van VWS geregeld aandacht vragen voor
het onderwerp. Ook wordt op dit moment verkennend onderzocht of het wenselijk is om
een herinneringsbrief te sturen aan 21-jarigen die met «geen bezwaar» in het Donorregister
staan. Ik zie dit als een structureel communicatiemiddel om jongeren opnieuw te herinneren
aan hun donorregistratie. Voor een soortgelijke herinneringsbrief is een wettelijke
grondslag nodig via een algemene maatregel van bestuur (AMvB). Verder wordt vanuit
de NTS volop ingezet op educatie voor jongeren, bijvoorbeeld door gastlessen over
orgaandonatie op scholen.

Zoals eerder aan uw Kamer aangegeven, worden vanaf 2024 op maandelijkse basis ook
weer de nieuw ingezetenen aangeschreven (ongeveer 100.000 personen per jaar). We zullen
dit met gepersonaliseerde brieven doen met een mogelijkheid om deze in verschillende
talen te lezen. Ook wordt gekeken naar vindplekken voor laagdrempelige informatie.
De precieze planning wordt op dit moment nog uitgewerkt.

Om te waarborgen dat we weten wat het kennisniveau is van de Nederlandse bevolking
over het Donorregister, wordt per 2024 een panelonderzoek opgezet door een extern
bureau. Met de input vanuit het panel zal het mogelijk zijn om te bepalen welke gerichte
communicatieactiviteiten per doelgroep wenselijk zijn.

Met deze activiteiten vertrouw ik erop dat mensen een geïnformeerde en bewuste keuze
kunnen maken over een zo wezenlijk en persoonlijk onderwerp als orgaan- en weefseldonatie.

De Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport,
E.J. Kuipers