Brief regering : Voortgang dorpenaanpak

Nr. 1145 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN ECONOMISCHE ZAKEN EN KLIMAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 30 mei 2023

Met deze brief informeer ik uw Kamer over de voortgang van de dorpenaanpak, zoals
toegezegd in mijn brief van 30 januari jl.1. Samen met de gemeente Eemsdelta en de Nationaal Coördinator Groningen (NCG) heb
ik vorig voorjaar besloten om in vier dorpen te beginnen met de door hen ontwikkelde
dorpenaanpak. Het gaat om de dorpen Garrelsweer, Zeerijp, Leermens en Wirdum.

Afgelopen week bezocht ik samen met de regisseur van de Dorpenaanpak, de bouw-hub
in Garrelsweer. Vanuit deze bouw-hub worden benodigde bouwmaterialen via lichtere
vervoersmiddelen naar de verschillende bouwlocaties in het dorp gebracht, hiermee
wordt de overlast voor bewoners in het dorp zoveel mogelijk beperkt. De bouw-hub wordt
daarnaast ook gebruikt als gezamenlijke werkplek voor NCG en de gemeente Eemsdelta.
Zij werken hier, met de nieuw aangestelde regisseur, sinds de start in maart nauw
met elkaar samen, waardoor meer eenduidigheid richting bewoners ontstaat.

De NCG en de gemeente werken per adres met een planning die niet alleen voor hen zichtbaar
is, maar ook voor de betreffende bewoner. Hierdoor is het voor alle partijen helder
wat er wanneer zal gebeuren en stellen we de bewoner centraal. Eventuele belemmeringen
worden zo eerder ontdekt waardoor er op tijd kan worden ingegrepen. Ik ben positief
over deze manier van werken en vind het vooral goed om te zien dat problemen die zich
voordoen op praktische wijze worden aangepakt.

Regisseur dorpenaanpak

Bij mijn bezoek aan de bouw-hub heb ik nader kennisgemaakt met de regisseur die speciaal
voor de dorpenaanpak is aangesteld. Hij zorgt ervoor dat bewoners voldoende betrokken
zijn bij de versterking van hun woning en ook dat de communicatie naar de bewoners
goed is. Goede communicatie is immers essentieel om bewoners ook echt te kunnen ontzorgen
bij de versterking van hun huis. Hij heeft ruim mandaat en financiële middelen om
problemen die zich voordoen snel op te lossen. De regisseur werkt hierbij nauw samen
met de gemeente Eemsdelta.

Dorpenaanpak als andere aanpak

Een belangrijke verbetering van de dorpenaanpak is dat het dorp in zijn geheel wordt
versterkt; straat voor straat. Bewoners weten hierdoor al ruim van tevoren wanneer
ze aan de beurt zijn en ze krijgen maar één periode de overlast van aanwezige bouwvakkers
in de straat. Ook zijn bewoners veel meer betrokken bij de versterking van hun woningen.
Zij hebben meer inspraak bij zowel de voorbereiding als de uitvoering van hun versterkingsoperatie.

Elk dorp in de dorpenaanpak kent een dorpsteam, waaraan NCG en de gemeente Eemsdelta
samen deelnemen. In alle vier de dorpen is het team fysiek aanwezig. De teams zorgen
in samenspraak met de bewoners voor de voorbereiding, begeleiding en uitvoering van
alle maatregelen die nodig zijn voor de versterking.

Op dit moment wordt bovenstaande werkwijze alleen nog binnen de dorpenaanpak ingezet,
maar het is nadrukkelijk de bedoeling om vanaf dit najaar, daar waar het kan, ook
op andere plekken op deze manier te gaan werken. Het gaat dan bijvoorbeeld om de meerwaarde
van gebiedsgericht werken, het organiseren van een inloopspreekuur en bewoners goed
betrekken bij de planning.

Soepeler afhandeling

NCG investeert daarnaast ook in betere beslissingen van bij de dorpenpak betrokken
medewerkers, bijvoorbeeld door training en intervisie. En alle bewonersbegeleiders
binnen NCG hebben met maatregel 10 uit de kabinetreactie »Nij Begun» ruimer financieel
mandaat gekregen voor het oplossen van knelpunten. Dit is mede een onderdeel van de
verbeteraanpak van NCG, waarover ik uw Kamer in het kader van de kabinetsreactie op
de aanbevelingen van de parlementaire enquêtecommissie ook heb geïnformeerd2.

Draagvlak en participatie bewoners

Voor draagvlak en herstel van vertrouwen bij bewoners is nodig dat zij echte invloed
hebben op de keuzes die gemaakt moeten worden in de versterking. Er worden op dit
moment in alle vier de dorpen gesprekken gevoerd over hoe de inwoners hier invulling
aan zouden willen geven. NCG en de gemeente Eemsdelta helpen de bewoners hierbij door
met hen door te nemen welke vormen van participatie er zijn en wat daar de voor- en
nadelen van zijn. Het uitgangspunt is dat de bewoners in alle dorpen zwaarwegend advies
uitbrengen aan het dorpsteam, waar NCG en de gemeente deel van uit maken. De vertegenwoordigers
van Actieteam Aardbevingen Garrelsweer hebben al aangegeven een klankbordrol te willen
(blijven) vervullen. Uiterlijk in augustus zullen er ook in Zeerijp, Leermens en Wirdum
nadere afspraken over bewonersparticipatie worden gemaakt.

Wegnemen moeilijk uitlegbare verschillen

Zoals uw Kamer weet, vind ik het belangrijk dat moeilijk uitlegbare verschillen tussen
bewoners zoveel mogelijk worden weggenomen. Voor specifiek de dorpenaanpak maakt NCG
per dorp een inventarisatie van de verschillen en bekijkt welk maatwerk nodig is om
die aan te pakken. NCG gaat hierover met de bewoners in de vier dorpen in gesprek
op dorps-, straat- en individueel niveau.

Via het bieden van maatwerk is het intussen gelukt om in samenwerking met NCG, gemeente
en woningcorporaties de verschillen in de Derk Boeremastraat in Appingedam en de Ommelanderstraat
en een deel van de Blinkerdlaan in Ten Boer op te lossen. Bewoners van deze straten
hoeven hier nu niet langer in onzekerheid te verkeren over de versterking van hun
huizen en krijgen allen de keuze voor sloop-nieuwbouw aangeboden.

Moeilijk uitlegbare verschillen bestaan helaas op veel plekken in de versterkingsoperatie.
Daarom heb ik de commissie Van Geel ingesteld om mij hierover te adviseren. Over de
samenstelling en opdracht van deze commissie heb ik uw Kamer op 30 januari en 29 maart
jl. geïnformeerd.3 De Commissie Van Geel heeft bewoners gevraagd om hun voorbeelden, signalen en suggesties
over hoe om te gaan met verschillen te mailen naar een speciaal in het leven geroepen
mailadres. Ook is de commissie in gesprek met bewoners en betrekt hen bij het vinden
van oplossingen.

Planning dorpenaanpak

Op basis van het lokale plan van aanpak 2023 van de gemeente Eemsdelta zijn inmiddels
op adresniveau dorpsversterkingsplannen gemaakt voor Garrelsweer, Zeerijp, Leermens
en Wirdum. De bijbehorende conceptplanningen worden op bewonersavonden met de inwoners
van deze dorpen besproken. Na de start van de eerste fase van de versterking in Garrelsweer
in de week van 20 maart jl. is de planning dat om de week één of meer nieuwe adressen
volgen. Zo komt de dorpsgerichte versterking in een vast, beheersbaar en voorspelbaar
ritme. Vóór de bouwvak 2023 zijn 18 adressen in Garrelsweer in uitvoering. En worden
6 woningen versterkt opgeleverd, waarvan er nu al twee klaar zijn. Een coördinerend
architect zal helpen met en zorg dragen voor het behoud van de ruimtelijke kwaliteit
en historische waarde van het dorp.

Tegelijkertijd treft NCG voorbereidingen voor het bouwkundig versterken elders in
Garrelsweer en de overige dorpen (zie bijlage 1). De doelstelling is dat vanaf Q1
2024 in alle vier de dorpen de bouwwerkzaamheden begonnen zijn. Dit vraagt tijdige
beschikbaarheid van de versterkingsadviezen en herbeoordelingen in de dorpen. NCG
geeft in de contacten met de betrokken ingenieursbureaus prioriteit om deze versterkingsadviezen
per gebied – in plaats per los adres – beschikbaar te maken. NCG maakt met de ingenieursbureaus
een zo concreet mogelijke opleverdatum van deze versterkingsadviezen en herbeoordelingen.
In 2027 moet de versterking in de vier dorpen klaar zijn. Op deze wijze past de planning
binnen wat passend is in het dorp en de andere delen van het versterkingsgebied. Ook
daar wordt immers een beroep gedaan op de inzet van NCG-medewerkers en is voldoende
bouwcapaciteit nodig om de versterking daar door te kunnen laten gaan.

Planning per dorp

Dorp

Start bouwkundig versterken

Versterken volledig afgerond

Garrelsweer

Q1 2023

Q2 2027

Zeerijp

Q1 2024

Q2 2027

Leermens

Q1 2024

Q4 2026

Wirdum

Q1 2024

Q2 2027

Verduurzaming

In de kabinetsreactie op het rapport van de parlementaire enquêtecommissie Groningen
heb ik aangegeven dat voor woningen die nog zwaar of middelzwaar versterkt moeten
worden verduurzaming gelijktijdig met de versterking zal worden toegepast. NCG gaat
daarbij uit van verduurzamen tot aardgasvrij gereed. Dit vanwege het uitgangspunt
dat de voortgang van de versterking niet in gevaar mag komen, conform motie van het
lid Segers c.s.4. NCG biedt dit per direct aan voor woningen met een zware versterking en waarvan
het uitvoeringsontwerp niet al dusdanig ver gevorderd is dat het de versterking teveel
vertraagt. Dat geldt ook voor de woningen in de dorpenaanpak. Welke woningen met een
middelzware versterking wel of niet kunnen worden meegenomen, werkt NCG op dit moment
uit, vanwege het mogelijk effect op de voortgang van de versterkingsoperatie.

Over de verdere voortgang van de dorpenaanpak, de geleerde lessen en de wijze waarop
daarvan gebruik wordt gemaakt bij de verdere gebiedsgerichte aanpak en hoe NCG, gemeenten
en inwoners zich daar gezamenlijk op voorbereiden zal ik uw Kamer na de zomer informeren.

De Staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat, J.A. Vijlbrief

Bijlage 1: Stand van zaken voortgang in de vier dorpen

Garrelsweer

In Garrelsweer zijn de versterkingswerkzaamheden in week 12 (20 maart 2023) gestart
bij het eerste adres, waarna de volgende adressen volgen. In maart 2023 heeft de aannemer
een bouw-hub in gereedheid gebracht. Om overlast in het dorp zo veel mogelijk te beperken
werken het dorpsteam en de aannemer vanuit deze hub, waarbij benodigde bouwmaterialen
via lichtere vervoersmiddelen naar de verschillende bouwlocaties in het dorp worden
gebracht. Een bouw-hub is ook voorzien voor de overige dorpen. De verwachting is dat
het versterken van de eerste fase in 2025 is afgerond en de versterking in het dorp
volledig is afgerond in het tweede kwartaal van 2027.

Niet alles verloopt vlekkeloos, maar bewoners in Garrelsweer zijn over het algemeen
positief, zowel over hoe zij individueel betrokken worden, als over de dorpenaanpak
als geheel. Dat is een sterke verbetering ten opzichte van de zomer van 2022 toen
nog veel onduidelijk was, zoals de Nationale ombudsman destijds constateerde.

Zeerijp

In Zeerijp is het startmoment van de uitvoering dorpenaanpak verschoven van eind Q4
2023 naar begin Q1 2024. Dit komt door enkele uitblijvende versterkingsadviezen en
herbeoordelingen en door het uitwerken van de versterkingsadviezen naar uitvoeringsontwerpen.
In de praktijk betekent dit een vertraging van de start van enkele weken. Dit startmoment
is ook met bewoners besproken. De verwachte einddatum van de versterking in Zeerijp
blijft staan op Q2 2027. NCG heeft onlangs een project review gedaan die aantoonde
dat de planning robuust is, hetgeen zorgt voor een beheersbare en voorspelbare start
van de dorpenaanpak in Zeerijp. Het dorpsteam is inmiddels gehuisvest in het dorp
en laagdrempelig toegankelijk. Na gesprekken met het dorp is een alternatieve geschikte
locatie voor de bouw-hub gevonden. Voor Zeerijp heeft zich inmiddels een voldoende
aantal aannemers gemeld waarmee de aannemersselectie door bewoners is opgestart. Dit
zal in juni 2023 worden afgerond.

Leermens

Ook in Leermens wordt in Q1 2024 gestart met de werkzaamheden aan de huizen en tot
die tijd verloopt het proces gelijk aan Zeerijp en Wirdum. Voor Leermens lopen inmiddels
gesprekken met het dorp over de locatie voor de tijdelijke huisvesting en de bouw-hub.
Volgens planning is eind 2026 de versterking in Leermens afgerond. Het keuzeproces
voor de aannemer door de bewoners is gestart in mei en eindigt half juni 2023. Daarvoor
hebben zich voldoende kandidaten gemeld. Het dorpsteam is in het dorp aanwezig in
het gebouw van de ijsvereniging.

Wirdum

Voor Wirdum is het doel om in Q1 van 2024 te starten met de werkzaamheden. De werkzaamheden
zijn dan medio 2027 afgerond. Een tijdelijke huisvestingslocatie is bepaald en de
vergunningprocedure is gestart. Het proces om te komen tot een gezamenlijke aannemerselectie
door de bewoners is inmiddels afgerond en de aannemer is bekend. Verder wordt er gewerkt
aan het verkrijgen van de juiste vergunningen, het afstemmen van ontwerpen met individuele
bewoners en het inrichten van een inlooplocatie voor bewoners waar zij terecht kunnen
met vragen omtrent de versterking. NCG en gemeente zijn al wel op een tijdelijke locatie
in het dorp aanwezig, een definitieve locatie volgt met de bouw-hub.