Brief regering : Voortgangsrapportage Maatschappelijke Diensttijd 2022

Nr. 23
BRIEF VAN DE MINISTER VOOR PRIMAIR EN VOORTGEZET ONDERWIJS

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 16 mei 2023

Hierbij bied ik u de voortgangsrapportage en de daaraan onderliggende onderzoeksrapportage
van MDT over 2022 aan. Met de maatschappelijke diensttijd (MDT) wordt gewerkt aan
het versterken van de positie van jongeren en de samenleving als geheel. Na een periode
van experimenteren is MDT in 2020 officieel van start gegaan. In het coalitieakkoord
(Bijlage bij Kamerstuk 35 788, nr. 77) is afgesproken dat de maatschappelijk diensttijd wordt voortgezet en verder wordt
uitgebouwd. Om dit mogelijk te maken zijn extra middelen voor MDT beschikbaar gesteld.
In 2022 is met succes het aanbod aan MDT-trajecten al flink opgeschaald; ten opzichte
van 2021 zijn bijna twee keer zoveel trajecten voor jongeren gehonoreerd. Deze lijn
zetten we in de komende jaren voort.

In deze brief sta ik stil bij de toegevoegde waarde van MDT, de aansluiting van MDT
op maatschappelijk urgente thema’s en mijn ambities voor de komende jaren. Daarnaast
ga ik in op de motie van de leden Segers en Peters1 die door uw Kamer tijdens de begrotingsbehandeling van OCW2 aangenomen is. In de voortgangsrapportage zelf besteed ik ook aandacht aan hoe de
verbinding tussen MDT en het onderwijs wordt versterkt en de manier waarop MDT maatschappelijk
nog meer wordt ingebed, onder andere binnen de tekortsectoren.

MDT heeft impact op jongeren en de maatschappij

De afgelopen jaren heeft MDT zich bewezen als een programma dat zowel grote impact
heeft op jongeren als op de samenleving. De acties van jongeren tijdens hun MDT hebben
effect op degenen voor wie zij zich inzetten en op specifieke maatschappelijke opgaven
waar het MDT-traject zich op richt.

MDT is gebaseerd op de visie dat een brede maatschappelijke oriëntatie voor jongeren
bijdraagt aan de vorming van kritische en betrokken burgers. MDT draagt bij aan een
generatie jongeren die omziet naar elkaar en zich met frisse energie en een grote
dosis betrokkenheid inzet voor een ander. Zo zorgen we ervoor dat onze samenleving
nog sterker wordt. Met MDT stimuleren we de maatschappelijke betrokkenheid van jongeren
door uit te gaan van hun interesses en kwaliteiten. Hierdoor lukt het MDT om jongeren
te laten ervaren dat hun bijdrage aan de samenleving gewenst is en ertoe doet. Juist
in een tijd met flink wat maatschappelijke uitdagingen is dit essentieel.

Binnen MDT vinden continu onderzoeken plaatst om de waarde van MDT te onderbouwen.
Hieruit volgen lessen hoe het programma verder te verbeteren, en zo nog meer impact
te maken op jongeren én de maatschappij. In de onderzoeksrapportage «opschalen en
onderbouwen», die ten grondslag ligt aan deze voortgangsrapportage, leest u hier meer
over. Op de drie pijlers van MDT «iets doen voor een ander en/of de samenleving, talentontwikkeling
en nieuwe mensen ontmoeten» zijn de gestelde streefwaardes in 2022 behaald. Een mooi
resultaat.

• 93%van de jongeren vindt het belangrijk tijdens MDT iets voor een ander en/of de samenleving
te doen t.o.v. streefwaarde van 85%

• 68% van de jongeren vindt MDT leerzaam en 60% van de jongeren ontwikkelt nieuwe vaardigheden tijdens MDT t.o.v. streefwaarde van
60%

• 93% van de jongeren heeft tijdens MDT ontmoetingen gehad met mensen buiten de eigen leefwereld
t.o.v. streefwaarde van 70%

MDT sluit aan bij maatschappelijke urgente thema’s

Er schuilt een grote kracht in het MDT-netwerk, dat inmiddels bestaat uit honderden
MDT-projecten, duizenden partnerorganisaties en tienduizenden jongeren die aan MDT
deelnemen. MDT is in staat snel aan te sluiten op maatschappelijke urgente thema’s
vanuit de behoefte van de samenleving, maar ook vanuit de behoefte en kracht van jongeren.
Dit is mogelijk door de betrokkenheid en verscheidenheid aan partners binnen het netwerk
en de werkwijze van MDT. Die werkwijze kenmerkt zich door co-creatie, jongerenparticipatie
en wendbaarheid. Een mooi voorbeeld van hoe MDT inspeelt op acute gebeurtenissen is
de snelle actie waarmee het MDT-netwerk in beweging kwam om (jonge) vluchtelingen
die getroffen waren door de oorlog in Oekraïne te helpen. Met MDT in actie voor Oekraïne
hebben zo’n 1400 jongeren geholpen om Oekraïense vluchtelingen wegwijs te maken in
hun nieuwe woonplaats. Ook vonden er inzamelingsacties plaats, werden er taallessen
gegeven en zijn er activiteiten georganiseerd waarbij Nederlandse en Oekraïense jongeren
en hun gezinnen elkaar ontmoetten.

MDT groeit naar 550.000 trajecten

Het ultieme doel van MDT is dat alle jongeren tussen de 12 en 30 jaar de kans hebben
om een MDT te volgen die aansluit bij hun interesses, behoeften en levensfase. De
afgelopen jaren hebben we samen met jongeren MDT verder ontwikkeld en ervoor gezorgd
dat er al een divers aanbod ligt, meer jongeren een MDT doen en het netwerk groeit.
Maar daarmee zijn we er nog niet. Het MDT-Jongerenpanel, het kritische geweten van
MDT, geeft aan dat we nog verder kunnen en moeten groeien. En niet alleen vanwege
de persoonlijke ontwikkeling die MDT je brengt, maar juist ook omdat jongeren via
MDT echt een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van de samenleving. Jongeren worden
gezien, gehoord en gewaardeerd. Ze doen iets voor een ander en dragen bij aan oplossingen
voor grotere en kleinere vraagstukken in de buurt en samenleving als geheel. Tegelijkertijd
heeft het netwerk afgelopen jaar laten zien veel meer MDT-trajecten te kunnen organiseren.
Het is hen in korte tijd gelukt flink op te schalen. Dat laat zien hoe betrokken al
deze organisaties zijn en dat ook zij geloven in de kracht van MDT en van de jongeren.

In het coalitieakkoord is afgesproken dat MDT wordt voortgezet en verder wordt uitgebouwd.
Hiervoor zijn extra middelen beschikbaar gesteld. Ik sluit aan op de behoefte van
jongeren en het MDT-netwerk door ervoor te zorgen dat MDT groeit en duurzaam bestendigd
wordt. Mijn aanpak richt ik langs de volgende vijf ambities, die in de voortgangsrapportage
nader uitgewerkt worden:

1. Vergroten van de bekendheid van MDT

2. Vergroten van het aanbod van MDT, ook in specifieke (arbeidsmarkt)sectoren

3. Vergroten van het aantal deelnemers aan MDT

4. Realiseren van een landelijk dekkend netwerk van vraag en aanbod

5. Uitbreiding van het MDT-netwerk

De kenmerkende werkwijze van MDT, waarin jongerenparticipatie en co-creatie centraal
staan, is essentieel voor het bereiken van deze ambities. Samen met jongeren, maatschappelijke
organisaties, scholen, gemeenten en bedrijven zorgen we ervoor dat je overal in Nederland
een MDT kunt doen. Ik geloof daarbij in de kracht van de regio. Juist daarom zijn
er regionale samenwerkingsverbanden van MDT-partnerschappen opgericht. Dit is een
belangrijk instrument om het aantal projecten en de diversiteit in de projecten voor
jongeren te vergroten. Een sterkere regionale inbedding is daarnaast cruciaal voor
een duurzame inrichting van MDT.

Motie van de leden Segers en Peters

Het onderwijs is een belangrijke partner voor MDT. Scholen zijn steeds vaker betrokken
bij MDT-projecten. Dit loopt uiteen van vindplaats voor jongeren tot MDT als geïntegreerd
onderdeel van het lesprogramma. De leden Segers (CU) en Peters (CDA) hebben met de
motie over de toegankelijkheid van het aanvraagproces voor de maatschappelijke diensttijd
onderzoeken (Kamerstuk 36 200 VIII, nr. 109) de regering verzocht te onderzoeken in hoeverre het aanvraagproces voor de maatschappelijke
diensttijd voldoende toegankelijk is en met een plan te komen om scholen en onderwijsprofessionals
te ondersteunen bij het aanvraagproces.

Uit gesprekken met onderwijsprofessionals en de MDT-Onderwijsgroep3 bleek dat scholen vooral gebaat zijn bij:

1. Het vergroten van de bekendheid van MDT;

2. Laagdrempelig kennis kunnen maken met MDT;

3. Goede informatie en ondersteuning.

De afgelopen periode heb ik dan ook ingezet op een aanpak langs deze drie lijnen.
Om de bekendheid van MDT te vergroten heb ik met de Expertisepunten Burgerschap en
LOB afgesproken dat zij MDT actief onder de aandacht brengen en ervaringsverhalen
van scholen met MDT delen. Daarnaast zet de MDT-Onderwijsgroep zich in om de bekendheid
met MDT te vergroten. Ook is eind 2022 gestart met MDT on Tour. Met MDT on Tour bieden
MDT organisaties een MDT-experience op de betreffende schoollocatie. Op die manier
ervaren jongeren en onderwijsprofessionals direct wat de mogelijkheden en impact van
MDT kan zijn. Om het onderwijs laagdrempelig kennis te laten maken met MDT is er,
in overleg met de MDT-Onderwijsgroep, speciaal voor het onderwijs een MDT-Kort subsidie
beschikbaar gesteld. Deze regeling biedt scholen de mogelijkheid om te experimenteren
met MDT als onderdeel van het onderwijsprogramma. De regeling is goed benut door het
onderwijs. Maar liefst 156 schoollocaties hebben een aanvraag ingediend en horen voor
de zomer of zij inderdaad kunnen gaan experimenteren met MDT. Daarnaast kunnen scholen
ook gebruik maken van de reguliere subsidieronde. Het onderwijs is in veel aanvragen
al actief. Zo zijn scholen als penvoerder of als samenwerkingspartner betrokken bij
41 van de 71 gehonoreerde aanvragen uit de vorige subsidieronde (regeling 5a, 2022).
De regeling voor 2023 is begin mei gepubliceerd en scholen kunnen als penvoerder of
partij in een partnerschap meedoen en subsidie aanvragen voor een volwaardig MDT-traject.
Om ervoor te zorgen dat het aanvraagproces duidelijk is, zijn meerdere informatiebijeenkomsten
georganiseerd en wordt relevante informatie proactief met het onderwijs gedeeld. Daarnaast
zijn zowel het programmateam MDT als subsidieverstrekkers ZonMW en DUS-I laagdrempelig
bereikbaar voor vragen en wordt de mogelijkheid geboden om 1-op-1 te sparren over
de mogelijkheden van MDT. Tot slot verken ik samen met de Expertisepunten Burgerschap
en LOB op dit moment de mogelijkheden voor de realisatie van een landelijke ondersteuningsstructuur
voor MDT op basis van de behoefte van scholen en onderwijsprofessionals. Het streven
is de benodigde ondersteuningsstructuur eind 2023 ingericht te hebben, zodat scholen
hier vanaf 2024 gebruik van kunnen maken. Met deze inzet verwacht ik dat het onderwijs
MDT steeds beter weet te vinden en dat steeds meer scholen MDT gaan integreren in
hun onderwijsaanbod.

MDT ervaren in de praktijk

Ik heb er vertrouwen in dat met deze impuls en aanpak, de inzet vanuit het bestaande
netwerk, toekomstige partners en de kracht van de jongeren zelf, MDT verder uitgroeit
tot een succesvolle beweging die bijdraagt aan het vergroten van de sociale cohesie
in de samenleving. De verhalen van jongeren, projectleiders en docenten in de voortgangrapportage
laten dit al mooi zien. In de online versie van de voortgangsrapportage – te raadplegen
via www.mdtvoortgangsrapportage.nl – vindt u een nog uitgebreider verslag, met onder meer extra verhalen en video’s.
Om MDT, de jongeren en het netwerk nog beter te leren kennen, bied ik de leden van
de vaste Kamercommissie en hun fractiemedewerkers aan om voor u een werkbezoek te
organiseren en op deze manier MDT in de praktijk zelf te gaan ervaren.

De Minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs, A.D. Wiersma