Brief regering : Onderzoeksrapport Bespreekbaar maken seksualiteit in de zorg

Nr. 76
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 24 april 2023

Met deze brief bied ik uw Kamer, mede namens de Minister voor Langdurige Zorg en Sport,
het onderzoek «Bespreekbaar maken van seksualiteit in de zorg» aan. In het kader van
het Nationaal Actieprogramma Aanpak seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel
geweld voerde Rutgers dit onderzoek uit (Bijlage bij Kamerstuk 34 843, nr. 67). Hierna volgt een korte weergave van de aanleiding en resultaten van het onderzoek
en op welke wijze opvolging wordt gegeven aan de bevindingen en aanbevelingen uit
het rapport.

Aanleiding voor het onderzoek

Seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld zijn helaas omvangrijke fenomenen
in onze maatschappij. Dit gedrag en geweld komt in allerlei omgevingen voor: op straat,
in de huiselijke kring, in de sport, op de werkvloer en in de zorg. Het bespreken
van seksualiteit in de zorg- en hulpverlening door en professionals met cliënten,
heeft niet alleen een preventieve functie maar ook een signalerende functie. Bijvoorbeeld
als iemand problemen ervaart rondom seksualiteit of als sprake is of is geweest van
ervaringen met seksueel grensoverschrijdend gedrag of seksueel geweld. Ondanks dat
verschillende instrumenten en interventies zijn ontwikkeld om het bespreekbaar maken
van seksualiteit binnen de zorg te bevorderen en professionals daarbij te ondersteunen,
blijkt uit onderzoek dat het in de praktijk lastig is om het gesprek hierover daadwerkelijk
te starten. Om inzicht te krijgen in wat nodig is om de bespreekbaarheid van seksualiteit
binnen verschillende zorgsectoren te kunnen bevorderen, voerde Rutgers eind 2022 een
onderzoek uit. In dit onderzoek is specifiek gekeken naar de jeugdzorg (residentiële
jeugdinstellingen en ambulante jongerenwerkers), huisartsenzorg (huisartsen, praktijkondersteuners
en doktersassistenten) en de gehandicaptenzorg (instellingen voor mensen met een verstandelijke
beperking), omdat dit de werkvelden zijn binnen de zorg die in aanraking komen met
de doelgroepen die extra kwetsbaar zijn voor seksueel geweld.

Aanbevelingen en opvolging

Het bespreekbaar maken van seksualiteit is een onderwerp dat zowel breed binnen de
hulpverlening als voor de cliënt van belang is. Toch blijkt ook uit het onderzoek
dat het verbeteren van het gesprek tussen zorgprofessionals en cliënt over seksualiteit
en seksueel grensoverschrijdend gedrag ook een sectorspecifieke aanpak vraagt. De
onderzoekers doen aanbevelingen op maatschappelijk-, beleid-, onderwijs- en organisatieniveau.

In het kader van het nationaal actieprogramma aanpak seksueel grensoverschrijdend
gedrag en seksueel geweld wordt opvolging gegeven aan de resultaten en aanbevelingen
van dit onderzoek. De aanbevelingen op maatschappij- en beleidsniveau sluiten goed
aan bij de actielijnen en doelstellingen zoals geformuleerd in het nationaal actieprogramma
en vormen inbreng voor de verdere vormgeving van de activiteiten vanuit het actieprogramma.
De aanbevelingen op onderwijsniveau heb ik onder de aandacht gebracht bij het Ministerie
van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Ook zal ik de aanbevelingen op organisatieniveau
bespreken met de verschillende relevante organisaties van de onderzochte sectoren,
waaronder het Nederlands Huisartsen Genootschap, Jeugdzorg Nederland en de Vereniging
Gehandicaptenzorg Nederland, om te bezien of zij de bevindingen/signalen herkennen
en om te bespreken of en op welke wijze zij kunnen bijdragen aan verbetering van het
bespreekbaar maken van seksualiteit door zorgprofessionals. Ook wordt dit jaar onderzoek
gedaan naar de veiligheidsbeleving binnen de residentiële jeugdzorg, waar seksueel
geweld een onderdeel van is. De aanbevelingen die raken aan de gehandicaptensector
worden meegenomen in de beleidsvisie over intimiteit en seksualiteit voor mensen met
een beperking. Deze beleidsvisie wordt in september van dit jaar door de Minister
voor LZS aan uw Kamer verstuurd.

Over de voortgang van de opvolging van de aanbevelingen van het onderzoek wordt uw
Kamer geïnformeerd via de voortgangsbrief van het nationaal actieprogramma aanpak
seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld.

Kortom, de uitkomsten van het onderzoek benadrukken het belang van het bespreekbaar
maken van seksualiteit om niet alleen taboes te doorbreken, maar ook de drempel te
verlagen voor cliënten om vragen of problemen rondom seksualiteit aan te kaarten en
zodoende bij te dragen aan preventie en tijdige signalering van grensoverschrijdende
ervaringen of seksueel geweld.

De Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport,
M. van Ooijen