Brief regering : Visumverlening aardbevingsgebied Turkije en Syrië

Nr. 55
BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 21 april 2023

Zoals toegezegd tijdens het mondelinge vragenuur van 14 maart (Handelingen II 2022/23,
nr. 61, item 2) informeer ik uw Kamer over de voorrangsregeling voor Schengenvisumaanvragen voor
slachtoffers van de aardbevingen in Turkije en Syrië.

Toelichting regeling

Naar aanleiding van de aardbevingen in Turkije en Syrië van begin februari jl. heeft
het Ministerie van Buitenlandse Zaken besloten een speciale voorrangsregeling voor
visumaanvragen in te stellen voor mensen die hierdoor getroffen zijn. De regeling
betreft eerste en tweede graads-familieleden van Nederlanders of mensen met een verblijfsstatus.
Getroffenen die zich in het aardbevingsgebied bevinden, kunnen met voorrang een afspraak
krijgen voor het aanvragen van een Schengenvisum. Dit stelt hen in staat, indien de
aanvraag wordt gehonoreerd, om bij familie in Nederland op adem te komen van de verschrikkelijke
gevolgen van de aardbevingen. Deze regeling is tot stand gekomen in samenspraak met
het Ministerie van Justitie en Veiligheid.

De visumaanvragen van getroffenen worden niet alleen met voorrang ingenomen. Op deze
aanvragen wordt tevens met voorrang besloten, om de visumaanvrager snel uitsluitsel
te kunnen bieden. Hierbij bestaat begrip als niet alle documenten die normaliter bij
een aanvraag moeten worden overgelegd, beschikbaar zijn omdat deze in de aardbevingen
verloren kunnen zijn gegaan. Wel dient aan de hand van de overgelegde documenten,
conform de EU visumcode, getoetst te worden aan de reguliere voorwaarden, waaronder
dat terugkeer van de aanvrager na afloop van het visum gewaarborgd is. Bij een positieve
beslissing wordt het Schengenvisum voor 90 dagen afgegeven. Aanvragen worden op individuele
basis getoetst.

Wanneer een aanvrager in Turkije aan de voorwaarden voor de regeling voldoet, kan
met voorrang een afspraak worden gemaakt voor een visumaanvraag door een e-mail te
sturen naar de ambassade in Ankara. Vervolgens wordt voor de aanvrager versneld, binnen
enkele dagen, een afspraak ingepland om het visum aan te vragen. Deze aanvraag moet
in persoon gedaan worden bij één van de 7 locaties van de externe dienstverlener VFS
Global, aangezien voor het Schengenvisum biometrische gegevens moeten worden afgenomen.
De beslissing op de aanvraag vindt versneld plaats en wordt in de regel binnen een
week aan de aanvrager medegedeeld. Dit proces verschilt van de reguliere visumaanvraagprocedure,
waarbij geen tussenkomst van de ambassade plaatsvindt bij het plannen van een afspraak.

Voor het indienen van een visumaanvraag onder de regeling heeft een aanvrager zoveel
mogelijk van de documenten nodig zoals deze staan vermeld op de site van Nederland Wereldwijd. Voor deze documenten geldt geen «schriftelijkheidsvereiste»; een (digitale) kopie
van het origineel volstaat. Bij de beoordeling van de aanvraag wordt zoveel mogelijk
rekening gehouden met het feit dat documenten in de aardbevingen verloren gegaan kunnen
zijn. Per aanvraag beoordeelt de Consulaire Service Organisatie (CSO) in Den Haag
of de wél beschikbare documenten (bijvoorbeeld een online reisverzekering, een gereserveerde
terugvlucht, bankafschriften van een referent) voldoende zijn om een visum toe te
kennen. De CSO levert hier maatwerk voor de klant door zich te richten op hetgeen
de aanvrager in deze moeilijke omstandigheden kan aanleveren. Aanvragers moeten wel
in alle gevallen een geldig reisdocument hebben. Dit is nodig om het land van herkomst
te kunnen uitreizen en het Schengengebied te kunnen inreizen. Bovendien dient een
afgegeven visum in de vorm van een sticker in het reisdocument te worden bevestigd.

Nederland blijft als Schengenlidstaat gebonden aan de voorwaarden voor visumverlening
zoals opgenomen in de EU Visumcode. Dit houdt o.a. in dat uit alle beschikbare documenten
gezamenlijk voldoende aannemelijk moet worden dat de terugkeer naar het land van herkomst
gegarandeerd is na afloop van het visum (90 dagen). Dit gebeurt in de regel door aan
te tonen dat iemand een baan of onderneming heeft of een studie volgt, waardoor terugkeer
aannemelijk is. Andere Schengenlidstaten die een speciale regeling hebben getroffen
toetsen ook op een dergelijke wijze. Voor personen die naar Nederland willen reizen
en langer dan 90 dagen willen blijven is er een andere procedure. Hiervoor is in veel
gevallen een verblijfsvergunning en machtiging tot voorlopig verblijf (mvv) benodigd,
die via de IND moet worden aangevraagd.

Met verwijzing naar de motie van de leden Mutluer en Piri (Kamerstuk 36 180, nr. 40) informeer ik uw Kamer als volgt. Zoals hierboven aangegeven kan er helaas geen uitzondering
worden gemaakt op de vereiste voor aanvragers om over een geldig paspoort te beschikken.
Aanvragers dienen hiervoor zelf contact op te nemen met de bevoegde autoriteiten.
Verder heeft het Ministerie van Buitenlandse Zaken voldoende capaciteit beschikbaar
gesteld om de verkorte doorlooptijd onder de voorrangsregeling te kunnen garanderen.
Aanvragers hebben hierdoor al binnen enkele dagen een visumafspraak en de beslissing
op deze aanvraag volgt vrijwel altijd binnen een week, hierbij zijn de reguliere en
op Europees niveau vastgelegde tarieven van toepassing. Het kabinet heeft geen signalen
ontvangen dat gemeenten de aanvragen voor garantstelling niet tijdig kunnen verwerken.
Mochten deze signalen er toch komen, zal het Ministerie van Buitenlandse Zaken hierover
met het Ministerie van Binnenlandse Zaken in contact treden.

Syrische aanvragen

Syrische getroffenen die regulier verblijf in Turkije hebben, kunnen op dezelfde wijze
voorrang krijgen als Turkse aanvragers. De voorrangsregeling heeft ook betrekking
op het aardbevingsgebied in Syrië. Syriërs die in Syrië verblijven dienen echter voor
hun visumaanvraag naar Beiroet af te reizen aangezien Nederland geen diplomatieke
vertegenwoordiging heeft in Syrië en er ook geen externe dienstverleners actief zijn.

Nederland heeft gedurende de regeling België bereid gevonden om via de Belgische ambassade
in Beiroet aanvragen van Syrische getroffenen in Syrië namens Nederland in te nemen
en te behandelen. België toetst hierbij op dezelfde reguliere voorwaarden als Nederland,
waaronder de aannemelijkheid van tijdige terugkeer. Mensen afkomstig uit het aardbevingsgebied
in Syrië kunnen een Schengenvisum voor Nederland aanvragen bij het Belgische visumkantoor
van TLS Contact in Beiroet. Hiertoe is besloten omdat de Nederlandse ambassade in
Beiroet veel reguliere werkzaamheden heeft, waaronder MVV verlening, en personele
versterking op een zodanig korte termijn niet haalbaar bleek. De overeenkomst met
België liep t/m 15 april. Inmiddels heeft Nederland de behandeling van de Syrische
aanvragen overgenomen. Hiervoor is personele versterking op de ambassade in Beiroet
beschikbaar gesteld.

Cijfers

Tot en met 31 maart jl. zijn er in totaal 857 aanvragen onder de voorrangsregeling
ingediend, hiervan zijn er 687 visa daadwerkelijk verstrekt (waarvan 673 aan Turkse
onderdanen, 12 Syriërs en 2 Marokkanen) en 170 aanvragen afgewezen (waarvan 163 Turks,
5 Syrisch en 2 Afghaans). Dit komt neer op een inwilligingspercentage van ca. 80%.

Beëindiging regeling

Twee maanden na de eerste aardbeving neemt het aantal aanvragen onder de voorrangsregeling
wekelijks af. Het Ministerie van Buitenlandse Zaken heeft daarom in overleg met het
Ministerie van Justitie en Veiligheid en Schengenpartners besloten om de voorrangsregeling
per 1 mei te beëindigen. Tot 1 mei worden aanvragen nog met voorrang behandeld. Nieuwe
aanvragen na 1 mei worden volgens de reguliere visumprocedure behandeld.

Andere Schengenlanden met een omvangrijke Turkse/Syrische diaspora, waaronder Duitsland,
België en Oostenrijk, overwegen of hebben inmiddels besloten hun regeling per 1 mei
te beëindigen, af te bouwen of in te perken. Overige Schengenlanden hebben geen speciale
regeling voor aanvragen uit het aardbevingsgebied ingesteld.

De Minister van Buitenlandse Zaken,
W.B. Hoekstra