Brief regering : Treinverbinding Eindhoven - Heerlen - Aken

Nr. 1098
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN WATERSTAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 21 april 2023

Met provincie Limburg, provincie Noord-Brabant, NVR, vervoerders en infrabeheerders
werken wij enige jaren aan de totstandkoming van een robuuste intercityverbinding
naar Aken vanuit Eindhoven via Heerlen. Het is voor mij belangrijk om deze economische
centra op een duurzame manier met elkaar te verbinden. Om dit voor elkaar te krijgen
heeft de stuurgroep IC Aken met alle betrokken stakeholders in 2020 tot een tweeledige
strategie besloten1. De stip op de horizon waar naartoe wordt gewerkt is een volwaardige IC-verbinding
naar Aken. In opdracht van IenW wordt momenteel hierover een onderzoek uitgevoerd.
Randvoorwaarde hiervoor is het gereedkomen van de benodigde aanpassingen in de infrastructuur,
waarmee met de start van de MIRT-verkenning OV-Knoop Brainportregio Eindhoven een
belangrijke stap wordt gezet.

Om voor de korte termijn ook een verbetering tot stand te brengen in de verbinding
met Aken heeft de stuurgroep besloten als overbrugging naar deze stip op de horizon
in te zetten op de tweede sneltrein tussen Maastricht en Aken, die in de dienstregeling
van 2023 al is opgenomen tot Herzogenrath en zodra de mogelijkheden daartoe zijn (personeel,
technische uitdagingen nabij Aken) wordt doorgetrokken tot Aken. De besluiten hiertoe
worden door concessieverlener Limburg en Go Rheinland in samenspraak met Arriva genomen.

Tegelijkertijd bekijk ik op verzoek van de Kamer (motie van de leden Geurts en Minhas)
samen met de regionale partijen en ProRail de mogelijkheden om op korte termijn een
IC-verbinding tussen Eindhoven en Aken te laten rijden2. Uit onderzoek bleek dat alleen een variant in de dagranden en/of weekenden mogelijkheden
biedt. U bent hierover geïnformeerd via de MIRT-brief voorjaar 2022 (d.d. 23 juni
2022)3.

In opdracht van de Provincie Limburg is de haalbaarheid van deze variant verder onderzocht4. Hieruit blijkt dat de variant van de dagranden en/of weekend in principe haalbaar
is, maar dat zich wel risico’s voordoen op financieel en juridisch vlak qua governance.
Er is een aanzienlijke financiële bijdrage nodig om de tekorten in de exploitatie
af te dekken.

Het juridische vraagstuk komt met name voort uit het feit dat de verbinding naar Aken
raakt aan twee concessies: de samenloop van de concessie van de provincie Limburg
en de HRN-concessie. Na een inventarisatie van mogelijkheden om deze risico’s te mitigeren
is gebleken dat decentralisatie een mogelijke oplossing kan bieden. De decentralisatie
is daarbij geen doel op zich, maar een middel om het gewenste vervoerproduct op korte
termijn te kunnen rijden. Daarnaast is decentralisatie niet direct een oplossing voor
het financiële vraagstuk, waarover nog overeenstemming bereikt zal moeten worden.

Om de mogelijkheden van decentralisatie nader in beeld te brengen heb ik daarom met
de partijen in de stuurgroep afgesproken de decentralisatievariant nader te verkennen
in een gezamenlijke werkgroep met als doel beheersing van juridische en financiële
risico’s. Deze werkgroep zal dieper ingaan op de exacte implicaties van wat decentralisatie
betekent, wat financieel mogelijk is en hoe een decentralisatiebesluit zich verhoudt
tot de gewenste volwaardige intercityverbinding tussen Eindhoven en Aken of een doorgroei
naar een gewenste IC-verbinding tussen de Randstad en Aken. Daarbij zullen de verschillende
voors en tegens van een decentralisatie helder in beeld worden gebracht. De werkgroep
zal in de verkenning uitgaan van decentralisatie per december 2024. Eveneens zal worden
verkend of eerdere decentralisatie – per december 2023 – ook mogelijk is. Het genoemde
financiële vraagstuk zal in deze verkenning worden meegenomen. Gelijktijdig zal ProRail
nog toetsen uitvoeren op deze verbinding in het kader van operationele aspecten en
veiligheid.

Over de uitkomsten van deze nadere verkenning verwacht ik u rond de zomer te informeren.
Daarmee hoop ik met uw Kamer tot een goede afweging te kunnen komen over de IC-verbinding
naar Aken op korte en langere termijn. Dat met goede onderlinge samenwerking voor
het internationaal spoorvervoer veel mogelijk is, wordt geïllustreerd door de ondertekening
van de intentieverklaring5 voor de totstandkoming van de Drielandentrein samen met België en de provincie Limburg,
die per december 2023 zal gaan starten. Met dergelijke samenwerking wil ik de internationale
bereikbaarheid van Nederland in de komende jaren verder vergroten.

De Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat,
V.L.W.A. Heijnen