Brief regering : Besluit instrument persalarmering

25 124 Nieuwe infrastructuur mobiele communicatie (C2000)

Nr. 245 BRIEF VAN DE MINISTER VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Met deze brief informeer ik uw Kamer over stappen die zijn gezet rondom het instrument
persalarmering. Het instrument persalarmering wordt door de meldkamers (waarin de
hulpdiensten politie, ambulance en brandweer werkzaam zijn) gebruikt om de pers automatisch,
real-time en actief te informeren bij bepaalde incidenten. Ambulancezorg Nederland
heeft in het licht van de Wet geneeskundige behandelingsovereenkomst, waarin ook het
medisch beroepsgeheim is geregeld, vragen gesteld bij het gebruik van het instrument
persalarmering. Het Bestuurlijk Meldkamer Beraad heeft hierop juridisch advies aan
de Landsadvocaat gevraagd over het instrument persalarmering.

In mijn brief van 12 december 20221 ben ik ingegaan op het advies van de Landsadvocaat over het instrument persalarmering
en de gevolgen van dit advies voor de toekomst van dit instrument. Kort gezegd stelt
de Landsadvocaat dat het instrument in zijn huidige vorm, dus automatisch en real-time,
in strijd is met wet- en regelgeving. In overleg met de hulpdiensten, heb ik daarom
moeten besluiten het huidige instrument vanaf 1 april 2023 stop te zetten.

Deze beslissing raakt een grote groep journalisten en persfotografen en heeft ook
impact op de vrije nieuwsgaring. Daarnaast heeft de beslissing impact op het (communicatie)werk
van met name de politie, de brandweer en de Veiligheidsregio’s. Hoewel het recht op
persvrijheid niet met zich meebrengt dat op de overheid een positieve verplichting
rust om uit eigen beweging persalarmeringen te verstrekken, wil ik mij wel inzetten
om samen met de Nederlandse Vereniging van Journalisten en de hulpdiensten naar een
andere vorm van informatievoorziening te zoeken die past binnen de wettelijke kaders.
Met deze brief informeer ik uw Kamer over de stand van zaken daaromtrent.

Uitkomsten gezamenlijk overleg

Op 16 maart 2023 heeft een bijeenkomst plaatsgevonden over de verkenning van een andere
vorm van informatievoorziening van de hulpdiensten naar de pers. Daarbij waren mijn
ministerie, het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, en een vertegenwoordiging
van de pers en de hulpdiensten aanwezig. Tijdens deze zogenoemde hackathon zijn diverse
voorstellen voor een alternatief persalarmeringssysteem onderzocht.

De voorstellen hebben betrekking op persalarmeringen door de politie, de brandweer
en de veiligheidsregio’s en hebben uitdrukkelijk geen betrekking op het versturen
van persalarmeringen door ambulancediensten. Het medisch beroepsgeheim staat dit niet
toe. De alternatieven omvatten onder meer het inrichten van een gesloten systeem met
accreditaties of op het inperken van de locatiegegevens bij het verstrekken van het
persalarm (door alleen de vier cijfers van de postcode te gebruiken).

Tijdens de hackathon is daarnaast duidelijk geworden dat het automatisch (zonder voorafgaande
belangenafweging) doorsturen van persalarmeringen ook bij een alternatieve informatievoorziening
niet wenselijk is. De hulpdiensten hebben verder de dringende wens uitgesproken dat
er enige tijd (bijvoorbeeld een aantal minuten) tussen de alarmering van de hulpdiensten
en de persalarmering zit. Dit om de veiligheid en de goede hulpverlening ter plaatse
van het incident te kunnen organiseren.

Advies Landsadvocaat

Voorafgaand en tijdens de hackathon is aan de deelnemers meegegeven dat eventuele
opbrengsten van de dag verder worden uitgewerkt en zullen worden getoetst op juridische
haalbaarheid en technische en organisatorische uitvoerbaarheid. Aan de Landsadvocaat
is na de hackathon gevraagd om op korte termijn advies uit te brengen over de juridische
haalbaarheid van de tijdens de hackathon bedachte oplossingsrichtingen.

De strekking van het advies van de Landsadvocaat is dat voor de lange termijn een
gesloten systeem (onder voorwaarden) juridisch haalbaar lijkt, mits hiervoor een wettelijke
grondslag kan worden gerealiseerd. De Landsadvocaat geeft aan dat met een machtigingsbesluit
op basis van de Wet Politiegegevens de persalarmering vanuit de politie tijdelijk
gehandhaafd kan worden voor zo lang de lange termijn oplossing nader wordt verkend.

Hieronder ga ik kort in op het advies van de Landsadvocaat.

• Voor de ambulancediensten geldt dat een persalarmeringssysteem in strijd is met het
medisch beroepsgeheim. Om die reden wordt geadviseerd die persalarmeringen, ook als
de melding bij de ambulance-centralist leidt tot een multidisciplinaire inzet uit
te schakelen.

• Voor de brandweer geldt dat in de huidige wet- en regelgeving voldoende wettelijke
basis bestaat voor het versturen van persalarmeringen, maar de Landsadvocaat adviseert
wel voor de langere termijn een expliciete wettelijke grondslag hiervoor te realiseren.

• Voor de korte termijn kan voor het delen van politiegegevens een machtigingsbesluit
op basis van artikel 18, tweede lid, van de Wet politiegegevens worden opgesteld.2 Dit machtigingsbesluit wordt opgesteld in afwachting van de verkenning van een lange
termijn oplossing. De machtiging zal weer worden ingetrokken als duidelijk is dat
of de lange termijn oplossing naar een alternatief persalarmeringssysteem niet haalbaar
is of het nieuwe alternatieve persalarmeringssysteem in werking is getreden.

• Voor de politie dient op de lange termijn een wettelijke basis gecreëerd te worden.
Hiervoor dient te worden onderzocht of een gesloten persalarmeringssysteem proportioneel
en juridisch, technisch, organisatorisch en financieel uitvoerbaar of haalbaar is.

• De Landsadvocaat ziet oplossingen voor de lange termijn, met name gelegen in een gesloten
persalarmeringssysteem voor politie, brandweer en Veiligheidsregio’s (onder voorwaarden).
Hiervoor dient een expliciete grondslag te worden gecreëerd voor de verstrekking van
politiegegevens aan anderen, terwijl dit niet noodzakelijk is voor de politietaak.
Dit kan bijvoorbeeld in de Wet politiegegevens, of in het Besluit politiegegevens.

Besluit

Op basis van het juridisch advies en de belangen van de verschillende partijen overwegend,
heb ik het volgende besloten:

• Vanaf 1 april 2023 zijn de persalarmeringen stopgezet die vanuit de ambulance-centralist
worden verstuurd (betrekking hebbend op mono- en multidisciplinaire inzet). De persalarmeringen
vanuit de politie-centralist (voor mono- en multidisciplinaire inzet) en vanuit de
brandweer-centralist (voor mono- en multidisciplinaire inzet) gaan na 1 april 2023
nog door. In het specifieke geval van een multidisciplinaire melding betekent dit
dat wanneer politie de intake van de melding doet, deze wel wordt doorgegeven via
persalarmering, maar wanneer een ambulance-centralist de intake doet, dit niet gebeurt.

• Voor de politie bestaat geen wettelijke grondslag voor het delen van politiegegevens
aan de media als dit niet noodzakelijk is voor de uitvoering van hun taak. Voor de
periode dat de lange termijn oplossing voor een alternatief persalarmeringssysteem
verder verkend wordt, wordt voor het verstrekken van politiegegevens toegewerkt naar
een machtiging in de zin van artikel 18, tweede lid, van de Wet politiegegevens. Met
deze machtiging kan de persalarmering vanuit de politie gehandhaafd blijven. De machtiging
zal weer worden ingetrokken als duidelijk is dat of de lange termijn oplossing naar
een alternatief persalarmeringssysteem niet haalbaar is of het nieuwe alternatieve
persalarmeringssysteem in werking is getreden.

• Het huidige systeem van persalarmeringen voor brandweermeldingen blijft tot de verkenning
van de structurele lange termijn oplossing ongewijzigd.

• De toets van de Landsadvocaat betreft uitsluitend een juridische toets. De verkenning
van een structurele lange termijn oplossing met een gesloten persalarmeringssysteem
dient ook nader onderzocht te worden op technische, organisatorische en financiële
uitvoerbaarheid als ook te worden bezien in het licht van proportionaliteit. Vanwege
het grote belang dat de pers heeft bij een persalarmeringssysteem, werk ik hierbij
nauw samen met het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, de Nederlandse
Vereniging van Journalisten en de hulpdiensten.

Over de mogelijkheid van een gesloten persalarmeringssysteem informeer ik uw Kamer
wanneer het onderzoek substantieel gevorderd is, en de haalbaarheid en proportionaliteit
kunnen worden gewogen.

De Minister van Justitie en Veiligheid, D. Yeşilgöz-Zegerius