Brief regering : Tussenbalans IenW-project Omgang met burgers en bedrijven (inclusief hardvochtige wetgeving)

Nr. 119
BRIEF VAN DE MINISTER EN STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN WATERSTAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 3 april 2023

Het Ministerie van IenW werkt met alle departementen mee aan de uitvoering van het
regeerakkoord (Bijlage bij Kamerstuk 35 788, nr. 77) rond het versterken van de democratische rechtsorde. De toeslagenaffaire is ook
voor IenW reden onze relatie met burgers en bedrijven opnieuw te bekijken. Wat leren
wij ervan? Het ministerie kijkt kritisch naar zijn eigen handelen: komen burgers en
bedrijven in de knel door IenW-beleid, uitvoering of inspectie?

Via verschillende brieven1 bent u door de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties geïnformeerd
over de stand van zaken van de inventarisatie van hardvochtige wetgeving ter uitvoering
van de motie Ploumen/Jetten.2 In deze brieven wordt ook verwezen naar de initiatieven die binnen het Ministerie
van Infrastructuur en Waterstaat zijn genomen. Via deze brief wordt u geïnformeerd
over het project Omgang met burgers en bedrijven binnen het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, dat onder meer invulling
geeft aan die motie.

Na de toeslagenaffaire is in 2021 binnen het ministerie een quickscan uitgevoerd of
zich bij IenW vergelijkbare situaties voordoen. Uit deze quickscan en verdiepende
interne gesprekken kwamen binnen het IenW domein geen situaties naar voren met een
omvang, scope en impact op burgers zoals bij de toeslagenaffaire. Ook een onderzoek
op basis van de reacties op de internetconsultatie «knellende wetten en regels», zoals
uitgezet door de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in 2022, heeft
niet geleid tot de vaststelling dat er sprake is van hardvochtige wetgeving op terrein
van IenW.

Toch heeft ook IenW een opgave. Dagelijks worden in het fysieke domein belangenafwegingen
gemaakt tussen meerdere partijen en tussen efficiency en de menselijke maat. Dagelijks
werkt IenW aan een balans tussen mobiliteit, duurzaamheid en gezondheid. Hier zijn
taaie vraagstukken aan de orde die niet altijd snel kunnen worden opgelost. Door overlast
van geluid, geur, trillingen en stoffen bijvoorbeeld kan het welzijn van burgers in
het geding komen. Complexe besluitvorming kan er bijvoorbeeld toe leiden dat besluiten
lang uitblijven, tot onvrede van betrokkenen.

Hoewel de uitdagingen in het fysieke domein verschillen van de beleidsterreinen waar
op grote schaal toeslagen en uitkeringen worden verstrekt aan individuele burgers,
kan ook IenW leren van de toeslagenaffaire. Vertrouwen in de overheid groeit als burgers
en bedrijven in Nederland verbeteringen zien, als we oog hebben voor de menselijke
maat en begrijpelijk, bereikbaar en aanspreekbaar zijn voor inwoners. In het afgelopen
jaar is daarom binnen IenW een extra impuls gegeven aan het programma Werk aan Uitvoering,
waar verbetering van de omgang met burgers en bedrijven deel van uitmaakt.

Op allerlei manieren werkt het Ministerie van IenW nu al aan verbeteringen voor burgers
en bedrijven, zoals rond de luchtvaart, Tata Steel en het traject diepe plassen (granuliet).
Ook in de uitvoering worden goede stappen gezet, soms al jaren zoals bij de RDW (handhaven
met menselijke maat) en bij Rijkswaterstaat (omgevingsmanagement). Momenteel worden
nieuwe initiatieven ontplooid bij het CBR (knelpuntenbrief 2022), bij ProRail (omgevingsmanagement
trillingen met beleid), RWS (maatwerkplaats), ILT (prominente plek voor burgers en
bedrijven in het strategische plan). Verder heeft het gesprek over uitvoerbaarheid
van onze ambities en het versterken van de relatie tussen beleid en uitvoering nadrukkelijker
de aandacht.

De inventarisatie en onderzoekingen die binnen IenW hebben plaatsgevonden vormen de
input voor een intern verbeterproces gericht op versteviging van het contact van het
ministerie met burgers en bedrijven in het fysieke domein. De tussenbalans van het
project Omgang met burgers en bedrijven die binnen IenW is opgesteld, is bijgesloten bij deze brief.

Betere omgang met burgers en bedrijven is onderdeel van het ambtelijk vakmanschap.
Hier kan het ministerie nog leren en verbeteren. Zo kan het ministerie meer ruimte
te creëren voor reflectie: zich verplaatsen in burgers en bedrijven en beleidsafwegingen
inzichtelijk maken. Structurele oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken in
het fysieke domein kunnen alleen gevonden in samenwerking met burgers en bedrijven.
Het ministerie kan vaker en sneller burgers bellen en beter bereikbaar zijn. We kunnen
onze inzet op participatie vergroten en versterkt inzetten op het gebruik van het
beleidskompas (voorheen IAK) bij de totstandkoming van beleid. Ook kunnen we met ons
beleid nog beter aansluiten bij de maatschappelijke opgaven/duurzaamheidstransities
(energie, landbouw, mobiliteit, circulaire economie, klimaatadaptatie) en luisteren
naar signalen uit de uitvoering en de samenleving.

Deze inzet op verbetering zal niet altijd kunnen voorkomen dat inwoners en ondernemers
na belangenafwegingen door beleidsbeslissingen in het fysieke domein worden geraakt.
Door beter te kijken naar de gevolgen van het IenW-beleid voor burgers en bedrijven
en door het contact met burgers en bedrijven te verbeteren, wil het ministerie zijn
werk maatschappelijk relevanter maken en werken aan meer draagvlak in de samenleving.

De Minister van Infrastructuur en Waterstaat,
M.G.J. Harbers

De Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat,
V.L.W.A. Heijnen