Brief regering : Aanloopfase en eventuele deelname Amsterdam aan het Experiment gesloten coffeeshopketen

Nr. 515 BRIEF VAN DE MINISTERS VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT EN VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 30 maart 2023

In de Kamerbrief van 2 december 20221 hebben wij uw Kamer geïnformeerd over de verkenning naar een zogenaamde «aanloopfase»
binnen het Experiment gesloten coffeeshopketen. Tijdens het Commissiedebat drugsbeleid
van 22 februari jl. (Kamerstuk 24 077, nr. 511) hebben wij aangekondigd naar verwachting eind dit jaar te zullen starten met een
aanloopfase in Breda en Tilburg. In deze brief geven wij uitleg over de aanloopfase
en bijbehorende voorwaarden en informeren wij uw Kamer over de mogelijke deelname
van Amsterdam aan het experiment. Hiermee wordt invulling gegeven aan de toezegging
aan het lid Michon-Derkzen (VVD) tijdens het Commissiedebat drugsbeleid. Daarnaast
informeren wij uw Kamer over de aanwijzing van de 10de teler.

Aanloopfase

In de Kamerbrief van 2 december jl. hebben wij aangekondigd dat de overgangsfase naar
verwachting zal starten in het eerste kwartaal van 2024 – een vertraging ten opzichte
van de vorige planning. Dit is volgens de meest recente planning van de telers het
eerste moment waarop de kwantiteit, kwaliteit en diversiteit van de geproduceerde
hennep en hasjiesj voldoende is. Vanaf de overgangsfase mogen de deelnemende coffeeshops
gereguleerde hennep en hasjiesj verkopen, naast het gedoogde aanbod. Zes weken later
start de experimenteerfase. Vanaf dat moment mogen de deelnemende coffeeshops enkel
de gereguleerde hennep en hasjiesj verkopen. Daarom is het belangrijk dat het geproduceerde
aanbod vanaf de overgangsfase voldoende is.

In reactie op een initiatief van de burgemeesters van Breda en Tilburg hebben wij
de afgelopen periode onderzocht of eerder dan de overgangsfase op kleine schaal kan
worden gestart met de levering van gereguleerde hennep en hasjiesj. Het aanbod hoeft
dan nog niet voldoende te zijn, maar er kan wel alvast op kleine schaal ervaring worden
opgedaan met de keten en alle processen en systemen die hierbij komen kijken. Zo kunnen
we ondanks de opgelopen vertraging toch al eerder concrete stappen maken binnen het
experiment.

Besluitvorming

Wij hebben met alle betrokken partijen gesproken over het voorstel voor deze aanloopfase.
Een aantal burgemeesters, de Inspectie Justitie en Veiligheid (IJenV), verschillende
telers en coffeeshophouders zien de voordelen van een aanloopfase, zoals het feit
dat op kleine schaal geoefend kan worden en toch al eerder een start gemaakt kan worden.
Vanuit diezelfde partijen zijn ook zorgpunten meegegeven met betrekking tot:

– Dubbele handhavingsregime (500 gr gedoogde en 500 gr gereguleerde producten in de
coffeeshops).

– Het versterken van een marktvoordeel voor telers die door de aanloopfase eerder kunnen
starten dan andere telers.

– Verschillen die kunnen ontstaan tussen coffeeshops in Breda en Tilburg en in de overige
gemeenten.

– Eventuele imagoschade voor het experiment wanneer de kwaliteit van de hennep en hasjiesj
onvoldoende blijkt te zijn.

De politie en het Openbaar Ministerie hebben een aantal overdenkingen en vragen aan
de Ministers meegegeven, wijzende op de risico’s van twee handhavingsregimes. Deze
overdenkingen zien op hoe handhaafbaar een tweehandhavingsregime is, hoe daar effectief
toezicht op wordt gehouden, of de rechtszekerheid niet in gevaar komt en of een dergelijk
regime geen misbruik in de hand werkt. De politie en het Openbaar Ministerie stellen
daarnaast dat de tijdelijke aanwezigheid van twee stromen in de coffeeshop niet aansluit
bij de kern van het experiment, te weten een gesloten gedecriminaliseerde coffeeshopketen.
De politie en het Openbaar Ministerie hebben laten weten dat het een politiek bestuurlijk
experiment is en dat zij dit besluit zullen uitvoeren en zich vanuit hun rol uiteraard
ten volle zullen inzetten.

We zijn tegemoet gekomen aan de genoemde zorgpunten door beperkende eisen en voorwaarden
te stellen aan de aanloopfase (zie Eisen & voorwaarden). Zo wordt de omvang van de aanloopfase beperkt, monitoren we de ontwikkelingen tijdens
de aanloopfase en is het mogelijk om voortijdig te stoppen. De resterende zorgpunten
kunnen we ondervangen door alle stakeholders goed te blijven informeren.

Doel en planning

Tijdens de aanloopfase kunnen aangewezen telers hennep en hasjiesj leveren aan coffeeshops
in Breda en Tilburg en kunnen deze coffeeshops de gereguleerde producten verkopen
aan hun klanten, naast de gedoogde producten. De coffeeshops in de overige deelnemende
gemeenten mogen dan nog geen gereguleerde producten verkopen. Telers, coffeeshophouders,
IJenV, gemeenten, vervoerders en Justid2 kunnen tijdens de aanloopfase ervaring opdoen met de levering van hennep en hasjiesj
en het toezicht hierop. Hieronder vallen bijvoorbeeld het aanbod van hennep en hasjiesj
afstemmen op de vraag, het beveiligd vervoer en het gebruik van het track & trace-systeem.
Deze ervaringen zullen worden gedeeld met alle andere deelnemende gemeenten en coffeeshops.
Verbeteringen kunnen tijdens de aanloopfase worden doorgevoerd, zodat de start van
de overgangs- en experimenteerfase in alle deelnemende gemeenten soepeler kan verlopen.

De aanloopfase start wanneer minimaal drie telers gereed zijn om te leveren. Op basis
van de meest recente planningen van de telers zal dit naar verwachting in het vierde
kwartaal van 2023 zijn. De aanloopfase eindigt op het moment dat de overgangsfase
start in alle deelnemende gemeenten, zoals gezegd naar verwachting in het eerste kwartaal
van 2024.We blijven met de telers in gesprek om te bepalen of er daadwerkelijk gestart
kan worden met de aanloopfase aan het einde van dit jaar. In de bijlage is de planning
weergegeven op een tijdlijn.

Eisen & voorwaarden

Alle eisen uit de wet- en regelgeving die tijdens de overgangsfase gelden voor de
gereguleerde hennep en hasjiesj, zijn ook van toepassing gedurende de aanloopfase.
Zo gelden bijvoorbeeld de eisen ten aanzien van beveiligd vervoer, het track & trace-systeem
en adequate beveiliging van coffeeshops. Coffeeshophouders uit Breda en Tilburg zijn
tijdens de aanloopfase – net zoals tijdens de overgangsfase – niet verplicht om gereguleerde
producten af te nemen. Oftewel, het is gedurende deze fase nog toegestaan om het gedoogde
aanbod op voorraad te hebben en te verkopen conform de eisen van het gedoogbeleid.
In voorbereiding op de aanloopfase zullen de landelijke en lokale toezichthouders
afspraken maken over de taakverdeling en nadere invulling van het toezicht op de eisen.

Passend bij het doel van de aanloopfase om op kleine schaal te oefenen en aansluitend
op de genoemde zorgpunten en de juridische mogelijkheden, is de omvang van de aanloopfase
op verschillende manieren beperkt:

• De aanloopfase vindt plaats in twee coffeeshopgemeenten: Breda en Tilburg.

Dit betekent dat de telers alleen producten mogen leveren aan coffeeshops in deze
gemeenten. Een beperkte geografische schaal is noodzakelijk voor het benodigde toezicht.
Gekozen is voor Breda en Tilburg omdat het initiatief van een aanloopfase afkomstig
is van de burgemeesters van deze gemeenten.

• Tijdens de aanloopfase wordt de maximale handelsvoorraad van gereguleerde producten
beperkt tot 500 gram.

Naast de op grond van het gedoogbeleid toegestane 500 gram gedoogde producten, mogen
coffeeshops tijdens de aanloopfase 500 gram gereguleerde producten op voorraad hebben.
Dit zal in de lokale regelgeving worden vastgelegd. Vanaf de overgangsfase mogen coffeeshops
een weekvoorraad gereguleerde hennep en hasjiesj als handelsvoorraad hebben, tenzij
de burgemeester anders beslist op grond van artikel 12b van het Besluit Experiment
gesloten coffeeshopketen.

• De aanloopfase start pas als minimaal drie telers gereed zijn om producten te leveren aan coffeeshops én de overgangsfase naar verwachting
uiterlijk zes maanden later zal starten.

Door met minimaal drie telers te starten hebben coffeeshophouders de keuze uit het
aanbod van verschillende telers. Er geldt geen maximumaantal telers tijdens de aanloopfase:
zodra een teler gereed is om te leveren kan deze alsnog aansluiten.

Het streven is dat de aanloopfase maximaal zes maanden duurt. Op het moment dat de
aanloopfase start, moet de verwachting zijn dat de overgangsfase uiterlijk zes maanden
later kan starten. De Ministers zullen in hun besluit over het startmoment van de
aanloopfase de meest recente planningen van de telers meenemen. Zo wordt de kans dat
de aanloopfase langer dan zes maanden duurt zoveel mogelijk beperkt.

• De ontwikkelingen tijdens de aanloopfase worden gemonitord en indien nodig kan de
aanloopfase voortijdig worden stopgezet.

Omdat gemeenten het beste zicht hebben op hoe eventuele risico’s zich openbaren, vindt
periodiek overleg plaats met de burgemeesters, het Openbaar Ministerie en de politie
binnen de lokale driehoek over de gang van zaken en eventuele incidenten. Wij zullen
periodiek met de burgemeesters van Breda en Tilburg in gesprek gaan over de ontwikkelingen.
Wanneer de aanloopfase tot gevolg heeft dat de openbare orde of veiligheid ernstig
in het geding komt, kunnen wij na overleg met de burgemeesters besluiten dat de aanloopfase
moet worden stopgezet. Dit besluit zal vervolgens door de burgemeesters worden geëffectueerd
door de toegestane handelsvoorraad voorraad voor gereguleerde producten van 500 gram
op 0 gram te zetten.

Mogelijke deelname Amsterdam

In het coalitieakkoord (Bijlage bij Kamerstuk 35 788, nr. 77) is afgesproken dat het experiment wordt uitgebreid met een grote stad. In eerdere
brieven3 hebben wij uw Kamer geschetst dat we de burgemeesters van gemeenten met meer dan
100.000 inwoners hebben gevraagd om interesse voor deelname kenbaar te maken. De burgemeesters
die interesse hebben getoond in deelname hebben hierbij voorwaarden gesteld zoals
een uitzondering op de verplichte handhaving van het ingezetenencriterium in een grensgemeente
(Venlo), een langere overgangsfase en/of deelname met coffeeshops binnen een geografisch
afgebakend gebied binnen een gemeente (Amsterdam). Deze voorwaarden zijn in overweging
genomen, waarbij uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid beoordeeld zijn. Gelijkheid met
andere deelnemende gemeenten is van groot belang geacht. Het handhaven van het ingezetenencriterium
voor grensgemeenten is verplicht gesteld in de wet- en regelgeving. Dit is vanwege
de spanning met het geldende internationale en Europese recht en de zorgen bij buurlanden
over mogelijke grensoverschrijdende effecten. Met het ingezetenencriterium wordt drugstoerisme
tegengegaan. Deze redenen gaan ook op voor de gemeente Venlo waardoor afwijking van
deze voorwaarde niet voor de hand ligt.

Na overweging van de consequenties voor de uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid van
een eventuele aanpassing van de voorwaarden, is aan de burgemeester van Amsterdam
gevraagd deelname met een stadsdeel verder uit te werken. De unieke situatie in Amsterdam,
met de aanwezigheid van stadsdelen met inwoneraantallen vergelijkbaar met grote gemeenten
in Nederland, maakt de uitzondering voor deelname met een stadsdeel een te prefereren
optie. Daarnaast zorgt deelname met een stadsdeel van Amsterdam dat ook in een G4-gemeente
ervaring wordt opgedaan met het realiseren van een gesloten coffeeshopketen. De Amsterdamse
driehoek heeft onlangs ingestemd met deelname van een stadsdeel aan het experiment.
Indien Amsterdam met een stadsdeel zal deelnemen aan het experiment, gelden alle eisen
uit de regelgeving voor dat betreffende stadsdeel. Dat betekent dat alle coffeeshops
in het stadsdeel zich dienen te houden aan de regels van het experiment.

Op dit moment zijn wij in overleg met de gemeente. Daarbij wordt ook gekeken naar
de uitvoerbaarheid, handhaafbaarheid en financiële en juridische consequenties. De
gemeente Amsterdam heeft aangegeven dat zij streven om in mei met een voorstel te
komen voor een stadsdeel.

Het wetsvoorstel voor uitbreiding van het experiment regelt de grondslag voor deelname
van een elfde gemeente aan het experiment en ligt nu voor behandeling in uw Kamer4. De deelname van (het stadsdeel in) de betreffende gemeente wordt via een wijziging
van het Besluit experiment gesloten coffeeshopketen geregeld.

Aanwijzing 10de teler

Ten slotte zijn wij verheugd te melden dat de 10de, en tevens laatste, teler een aanwijzing heeft ontvangen om binnen het experiment
hennep en hasjiesj te produceren en te leveren.

De Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, E.J. Kuipers

De Minister van Justitie en Veiligheid, D. Yesilgöz-Zegerius