Brief regering : Regeling stimulering verkeersveiligheidsmaatregelen 2022-2023

Nr. 1039
BRIEF VAN DE MINISTER VAN INFRASTRUCTUUR EN WATERSTAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 9 maart 2023

Het vergroten van de verkeersveiligheid en het verminderen van het aantal verkeersslachtoffers
is en blijft een speerpunt voor dit kabinet. Het Ministerie van Infrastructuur en
Waterstaat (IenW) zet in samenwerking met de medeoverheden en maatschappelijke partners
verschillende instrumenten en middelen in om deze doelen te bereiken. Via de Investeringsimpuls
verkeersveiligheid worden de medeoverheden ondersteund om (infrastructurele) verkeersveiligheidsmaat-regelen
op het onderliggend wegennet (wegen in beheer van gemeenten, provincies en waterschappen)
te realiseren. Met deze brief wordt de Kamer geïnformeerd over de resultaten van de
tweede tranche van de Investeringsimpuls verkeersveiligheid onder de Regeling stimulering
verkeersveiligheidsmaatregelen 2022–2023.

De resultaten onderstrepen de succesvolle samenwerking tussen het Rijk en de medeoverheden
in het vergroten van de verkeersveiligheid. Met de tweede tranche is door het Rijk
€ 75 miljoen verstrekt, verdeeld over 264 medeoverheden, waarmee de komende jaren
verkeersveiligheidsmaatregelen op het onderliggend weggennet worden gerealiseerd.

Investeringsimpuls verkeersveiligheid

In 2018 lanceerde het Ministerie van IenW samen met het Ministerie van Justitie en
Veiligheid, provincies, gemeenten, vervoersregio’s en verschillende maatschappelijke
organisaties het Strategisch Plan Verkeersveiligheid 2030 «Veilig van deur tot deur».
Door het Rijk is er tot 2030 via de Investeringsimpuls verkeersveiligheid € 500 miljoen
beschikbaar gesteld, waarvan € 450 voor medeoverheden voor het aanpakken van de gevaarlijke
verkeerssituaties. Dit betreft een cofinanciering, medeoverheden dragen zelf ook minimaal
50% bij. Zo wordt er in totaal gezamenlijk met de medeoverheden, afhankelijk van eigen
financiering, zo’n € 1 miljard extra beschikbaar gesteld voor het verbeteren van de
verkeersveiligheid.

In 2020 is de eerste tranche van de Investeringsimpuls verkeersveiligheid, onder de
regeling stimulering verkeersveiligheidsmaatregelen 2020–2021 uitgevoerd1. Tijdens de eerste tranche hebben 207 medeoverheden een aanvraag gedaan voor bewezen
effectieve infrastructurele maatregelen die de verkeersveiligheid op het onderliggend
wegennet verbeteren.2 De meest aangevraagde maatregelen onder de eerste tranche betreffen het aanleggen
van drempels, wegversmallingen en verspringingen, kruispuntplateaus, vrijliggende
fietspaden of het verbreden van fietspaden. Er is in de eerste tranche vanuit het
Rijk in totaal € 165 miljoen rijksbijdrage toegekend.

Invulling van de tweede tranche

Ook de tweede tranche van de Investeringsimpuls verkeersveiligheid richt zich op bewezen
effectieve infrastructurele maatregelen. Er zijn ten opzichte van de eerste tranche,
mede op basis van de evaluatie van deze regeling, enkele wijzigingen doorgevoerd.3

De belangrijkste wijziging betrof de wijze van verdeling van de middelen. In de eerste
tranche is de Rijksbijdrage verdeeld volgens het molenaarsprincipe («wie het eerst
komt, wie het eerst maalt»). Naar aanleiding van de evaluatie van de eerste tranche
en in goed overleg met de medeoverheden is voor de tweede tranche gekozen voor een
plafondbedrag per medeoverheid. De hoogte daarvan is vastgesteld op basis van het
aantal kilometer wegen in beheer van een gemeente, provincie of waterschap ten opzichte
van het totaal. Hiermee is getracht de verdeling van Rijksbijdrage eerlijker te maken
en alle medeoverheden, dus ook kleine gemeenten, de mogelijkheid te bieden om een
aanvraag in te dienen.

Een andere wijziging was dat het hebben van een risicoanalyse voor een aanvraag voor
de tweede tranche verplicht is. Deze extra voorwaarde stimuleert een risicogestuurde
aanpak, één van de basisprincipes van het SPV. Ook moesten de aanvragers aangeven
dat ze uiterlijk 31 december 2023 een uitvoeringagenda hebben. Het Rijk heeft vanaf
de zomer van 2022 middels een ondersteunings-traject aan circa 90 medeoverheden, met
name kleine gemeenten, ondersteund bij het opstellen van risicoanalyses en uitvoeringsagenda’s.

Tot slot zijn in de tweede tranche enkele maatregelen toegevoegd aan de menukaart,4 waaronder de aanleg van een fietsstraat, een vrijliggend fietspad of een vrijliggend
fiets-/bromfietspad op een 60 km/u weg en het volwaardig afwaarderen van een 80 km/u
weg naar een 60 km/u weg.

Resultaten tweede tranche

Tussen 1 juli en 1 oktober 2022 konden medeoverheden een aanvraag indienen voor de
tweede tranche van de Investeringsimpuls verkeersveiligheid. Voor het einde van 2022
zijn deze aanvragen zorgvuldig inhoudelijk beoordeeld door een onafhankelijke partij.
Alle aanvragen die voldeden aan de juridische en inhoudelijke eisen voor een Rijksbijdrage
zijn gehonoreerd. Van de € 100 miljoen die het Rijk voor de tweede tranche beschikbaar
heeft gesteld, is € 75 miljoen daadwerkelijk verstrekt, verdeeld over 264 medeoverheden.
Hiervan gaat ongeveer 90% naar gemeenten en 10% naar waterschappen en provincies.
Er is € 25 miljoen overgebleven, wat voornamelijk wordt verklaard door een aantal
medeoverheden die geen aanvraag hebben ingediend of niet het plafondbedrag heeft benut.
De resterende middelen worden bij de volgende tranche(s) beschikbaar gesteld.

Van de 365 medeoverheden die in aanmerking komen voor deze regeling hebben 264 een
aanvraag ingediend. Alle aanvragen hebben ook een Rijksbijdrage ontvangen van maximaal
50%. Dit zijn 57 aanvragen meer dan bij de eerste tranche. Op basis van de totaal
aangevraagde en toegekende middelen uit de eerste en de tweede tranche kan worden
geconcludeerd dat 84% van het totaal aantal wegbeheerders extra geïnvesteerd heeft
in de verkeersveiligheid.5 Het Ministerie van IenW blijft samen met haar partners inzetten op het vergroten
van dit bereik. De figuur hierna toont welke gemeenten een Rijksbijdrage hebben aangevraagd
en ontvangen.

Verder hebben drie van de vijf waterschappen6 en alle twaalf provincies een aanvraag ingediend en een Rijksbijdrage ontvangen.

De medeoverheden hebben veelal een Rijksbijdrage aangevraagd voor maatregelen binnen
de bebouwde kom. Dit zijn met name maatregelen die de snelheid remmen zoals kruispuntplateaus,
drempels en het volwaardig afwaarderen van een 50 km/u weg naar een 30 km/u weg. De
aangevraagde maatregelen die het meeste aantal kilometers weglengte beslaan, zijn
met name gericht op het fietsverkeer, zoals het aanbrengen van kant- en asmarkering
op fietspaden, het aanleggen van een vrijliggend fietspad, het verbreden van fietspaden
en het vervangen van de verharding van een fietspad van tegels naar asfalt. In bijlage
2 en 3 worden de meest aangevraagde maatregelen per aantal stuks en aantal kilometers
weergegeven.

Alle medeoverheden die financiering uit de tweede tranche hebben ontvangen, hebben
tot en met december 2027 de tijd om deze uit te voeren. Voor de eerste tranche hadden
de medeoverheden voor een groot deel van de toegekende maatregelen tot december 2022
de tijd om deze uit te voeren. De rest van de toegekende maatregelen van de eerste
tranche kunnen tot december 2026 worden uitgevoerd.

Vervolg

De komende periode wordt de tweede tranche geëvalueerd. Hierin wordt onder andere
gekeken naar de menukaart, of er nieuwe maatregelen moeten worden toegevoegd of maatregelen
die niet worden aangevraagd eraf worden gehaald. Daarnaast wordt gekeken of er verbeteringen
in het aanvraagproces mogelijk zijn. Samen met onze partners Vereniging van gemeenten
(VNG), Interprovinciaal Overleg (IPO), de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH)
en de Vervoerregio Amsterdam (VRA) wordt uitgezocht waarom sommige gemeenten en waterschappen
geen aanvraag hebben ingediend. Op basis van de ervaringen, de resultaten van de eerste
en tweede tranche en de uitkomsten van de evaluatie wordt de invulling van de derde
tranche nader uitgewerkt. Daarnaast worden momenteel de kaders voor de inzet voor
de vernieuwende maatregelen gericht op fietsveiligheid nader uitgewerkt.7 De Kamer wordt over deze trajecten eind 2023 geïnformeerd.

Tot slot

De Investeringsimpuls verkeersveiligheid draagt bij aan het realiseren van concrete
infrastructurele verkeersveiligheidsmaatregelen door de gemeenten, provincies en waterschappen
op het onderliggende wegennet. Onze gezamenlijke inzet blijft onverminderd gericht
op het vergroten van de verkeersveiligheid en het verminderen van het aantal verkeersslachtoffers.

De Minister van Infrastructuur en Waterstaat,
M.G.J. Harbers