Brief regering : Geannoteerde agenda Raad Buitenlandse Zaken (Jumbo) d.d. 20 maart 2023 te Brussel

Nr. 2622
BRIEF VAN DE MINISTERS VAN DEFENSIE EN VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 6 maart 2023

Inleiding

Hierbij ontvangt u de geannoteerde agenda voor de jumbo-Raad Buitenlandse Zaken (RBZ)
van de Ministers van Buitenlandse Zaken en de Ministers van Defensie gezamenlijk,
die op 20 maart a.s. in Brussel zal plaatsvinden. De Ministers van Buitenlandse Zaken
en van Defensie zijn voornemens deel te nemen aan deze bijeenkomst. Op de agenda staat
de uitvoering van het EU Strategisch Kompas (SK) en de EU-steun aan Oekraïne. Aansluitend
aan deze Raad vindt op 20–21 maart a.s. het eerste Schuman Forum plaats met partnerlanden
en partnerorganisaties van de EU op gebied van veiligheid en defensie.

Tevens maakt het kabinet van deze gelegenheid gebruik om uw Kamer te informeren over
de voorgenomen inzet van twee Nederlandse experts in het Cyber Rapid Response Team (CRRT) ter ondersteuning van EU trainingsmissie (EUTM) Mozambique. Nederland is deelnemer
in dit door Litouwen geleide EU Permanent Structured Cooperation (PESCO)-project voor snel inzetbare, multinationale cyberteams. Het CRRT is door
de EU verzocht de cyberveiligheidsrisico’s in kaart te brengen bij de militaire EU-missie
in Mozambique. Nederland zal vijf experts leveren aan dit team, dat half maart gedurende
één week in Maputo zal zijn. Het kabinet hecht grote waarde aan de effectiviteit en
cyberveiligheid van de EU-missies en -operaties en kan hier met deze inzet een bijdrage
aan leveren.

1. Strategisch Kompas

Tijdens deze jumbo-RBZ staat de implementatie van het Strategisch Kompas centraal.
Met het SK, dat op 21 maart 2022 werd aangenomen, heeft de EU voor de komende 5–10
jaar duidelijke ambities en actiepunten geformuleerd op het gebied van veiligheid
en defensie. De Hoge Vertegenwoordiger (HV) Borrell zal in aanloop naar de Raad zijn
eerste voortgangsrapport presenteren. Dit rapport zal door uw Kamer in te zien zijn
via het EU Delegates Portal. Bespreking van het rapport biedt de mogelijkheid om aan bepaalde actiepunten, zoals
versterking van het EU militaire hoofdkwartier (Military Planning and Conduct Capacity, MPCC), extra prioriteit te geven. Nederland acht het van belang dat de EU-instellingen
en de lidstaten vaart maken met de uitvoering. De urgentie hiervan is met de Russische
oorlog in Oekraïne alleen maar groter geworden.

Onder de pijler Crisismanagement («Act») is onder andere afgesproken om EU-crisismanagement te versterken door uitvoeren
van effectieve civiele en militaire EU-missies en -operaties. De EU heeft op dit terrein
het afgelopen jaar belangrijke stappen gezet met een nieuwe EU militaire assistentiemissie
voor Oekraïne en met effectieve inzet van de Europese Vredesfaciliteit (EPF). Nederland
hecht waarde aan de verdere uitwerking van de snel inzetbare EU-capaciteit, de Rapid Deployment Capacity (RDC), en zal zoals eerder aangekondigd in 2025 een bijdrage leveren aan de eerste
door Duitsland geleide operationele rotatie.1 Het MPCC moet in 2025 in staat zijn om de RDC aan te sturen. Daartoe is onder andere
extra stafcapaciteit nodig. Verder presenteerden de HV en de Commissie op 10 november
jl. het EU Actieplan Militaire Mobiliteit 2.0. Als coördinator van het PESCO-project
Militaire Mobiliteit is Nederland voorstander van het verbeteren van militaire mobiliteit
in Europa en levert daaraan een actieve bijdrage.2Nederland zal zijn bijdrage aan militaire EU-missies dit jaar verhogen met deelname
aan EUMAM Oekraïne. Daarnaast draagt Nederland sinds januari 2023 bij met vier staffunctionarissen
aan EUFOR Althea en wordt de mogelijkheid en wenselijkheid van een grotere militaire
bijdrage aan EUFOR Althea onderzocht.3

Onder de pijler Weerbaarheid («Secure») vallen de instrumenten om de weerbaarheid van de EU en de lidstaten te versterken
tegen externe hybride- en cyberdreigingen. Hieronder vallen de Hybride Toolbox (Raadsconclusies aangenomen op 21 juni 2022), de Cyber Diplomacy Toolbox, de FIMI-toolbox4 en de EU Cyber Defence Policy (mededeling gepresenteerd op 10 november 2022). Op al deze sporen is voortgang geboekt.5 Momenteel wordt er gewerkt aan nieuwe instrumenten voor de Hybride Toolbox, waaronder Hybrid Rapid Response Teams en instrumenten voor het tegengaan van informatie manipulatie en inmenging door buitenlandse
actoren. Op 10 maart a.s. presenteren de Commissie en HV een EU Ruimtevaartstrategie
voor Veiligheid en Defensie en een geactualiseerde EU Maritieme Veiligheidsstrategie.
Uw Kamer zal hierover middels BNC-fiches worden geïnformeerd.

Onder de pijler Capaciteitsontwikkeling («Invest») zijn in het Strategisch Kompas ambities geformuleerd met betrekking tot investeringen
in defensie-capaciteiten en versterking van Europese samenwerking. Nederland steunt
de inzet om gezamenlijke capaciteitsontwikkeling en aanschaf aan te jagen. Juist nu
lidstaten fors meer investeren in hun krijgsmachten biedt dit een uitgelezen kans
om ook meer samen te investeren. Een voorbeeld hiervan is het European Sky Shield Initiative (ESSI), waarvoor Nederland oktober 2022 Letter of Intent tekende. Ook het EDIRPA-instrument kan een bijdrage leveren aan meer gezamenlijke
aanschaf.6

Ten slotte wordt onder de pijler Partnerschappen («Partner») het belang van samenwerkingsverbanden met strategische partners onderstreept. Zeker
ook in het licht van de Russische oorlog in Oekraïne hecht Nederland veel waarde aan
de versterking van de samenwerking tussen de EU en de NAVO. In dat kader verwelkomt
Nederland de derde Gezamenlijke EU-NAVO-verklaring die op 10 januari jl. werd ondertekend.
Nederland hecht verder waarde aan goede relaties met strategische partners, waaronder
de Verenigde Staten (VS), Canada, het VK en Noorwegen.

Schuman Forum (Security and Defence Partnership Forum)

In het kader van het Strategisch Kompas organiseert de HV op 20-21 maart 2023 het
eerste Schuman Forum (Security and Defence Partnership Forum). Het doel is om de partnerschappen van de EU inzake veiligheid en defensie met partnerlanden
en partnerorganisaties (o.a. de NAVO en de VN) op ministerieel niveau verder te versterken.
Genodigd zijn de Ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie van EU lidstaten, Ministers
van Defensie van 46 partnerlanden, NGO's, journalisten en denktanks. Het kabinet verwelkomt
dit initiatief en ziet het forum als een kans om met een breed scala aan actoren op
het gebied van veiligheid en defensie te engageren. In het bijzonder met niet-EU NAVO-bondgenoten,
landen uit de Indo-Pacific regio, Afrika, Oostelijk Partnerschapslanden en de Westelijke
Balkan. De Ministers van Defensie en van Buitenlandse Zaken zijn voornemens deel te
nemen aan het Forum en een actieve rol te vervullen in de discussie, onder meer over
de impact van nieuwe technologieën op oorlogsvoering en het belang van gezamenlijk
voorbereid zijn op toekomstige conflicten.

2. EU-steun aan Oekraïne

Tijdens de informele RBZ Defensie van 7–8 maart a.s. presenteert de HV plannen om
de levering van met name artillerie munitie aan Oekraïne te vergroten en te versnellen,
en de productiecapaciteit van de Europese defensie industrie op te schalen. Dit mede
naar aanleiding van een voorstel van Estland om in EU verband gezamenlijk munitie
aan te kopen ten behoeve van Oekraïne. De verwachting is dat de discussie daarover
voortgezet zal worden tijdens de jumbo RBZ van 20 maart a.s.

De voorstellen van HV Borrell richten zich op het stimuleren van gezamenlijke aanschaf
en leveringen middels vergoedingen uit de EPF en het ondersteunen van de industrie
bij het opschalen van de productiecapaciteit.

Nederlandse positie

De urgentie om meer munitie te leveren aan Oekraïne is groot. Dit zal van beslissend
belang zijn voor de huidige fase in de oorlog en het Oekraïense voortzettingsvermogen.
Europese samenwerking is nodig om de steun aan Oekraïne voort te zetten en te intensiveren
en de productiecapaciteiten van de Europese industrie op te schalen. Zoals het kabinet
tijdens het plenaire Kamerdebat van 21 februari jl. aangaf (Handelingen II 2022/23,
nr. 55, debat over de Nederlandse steun aan Oekraïne), staat het positief tegenover
voorstellen die hieraan bijdragen. Dit is in lijn met de motie van het lid Brekelmans
c.s. (Kamerstuk 21 501-02, nr. 2593) over een plan om de munitieproductie in Europa te verhogen ten behoeve van Oekraïne.
De Minister van Defensie zal bij het Commissiedebat van 9 maart a.s. verslag doen
van de besprekingen over dit onderwerp tijdens de informele RBZ in Stockholm.

De Minister van Defensie,
K.H. Ollongren

De Minister van Buitenlandse Zaken,
W.B. Hoekstra