Brief regering : Jaarplan Douane 2023

Nr. 64
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN FINANCIËN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 22 december 2022

In de stand van zaken brief die recentelijk aan uw Kamer is gestuurd (Kamerstuk 31 934, nr. 63), is ingegaan op het jaarplan 2022 van de Douane. Een aantal ontwikkelingen en grote
uitdagingen zetten zich door in 2023. In het jaarplan 2023 wordt weergegeven welke
activiteiten de Douane in 2023 gaat verrichten. Dit jaarplan 2023 wordt met deze brief
aan uw Kamer aangeboden. In deze brief wordt kort ingegaan op een aantal grote uitdagingen
voor de Douane in 2023.

De Douane vervulde in 2022 een belangrijke rol bij de handhaving van de sanctiemaatregelen
tegen Rusland en Belarus. Ook in 2023 zal dit een groot beslag leggen op de beschikbare
capaciteit. Om extra capaciteit te creëren voor de Douane zijn financiële middelen
beschikbaar gekomen om extra medewerkers te werven. De werving van deze nieuwe medewerkers
is in 2022 in gang gezet en zal, na de instroom en opleiding van deze medewerkers,
in het derde kwartaal van 2023 leiden tot extra inzetbare medewerkers om de sanctiemaatregelen
te handhaven. Er zijn met het Ministerie van Buitenlandse Zaken en andere opdrachtgevers
afspraken gemaakt hoe de extra inzet op sancties kan worden ingepast in het werk van
de Douane.

De kabinetsbrede aanpak van de georganiseerde criminaliteit is een gezamenlijke samenhangende
aanpak die ervoor moet zorgen dat de georganiseerde criminaliteit van alle kanten
wordt ingesloten. Voorkomen, verstoren van het verdienmodel en het doorbreken van
criminele machtsstructuren, bestraffen en beschermen zijn de hoofdlijnen van deze
aanpak. De Douane is in deze aanpak een belangrijke partner. Ook komend jaar werkt
de Douane in nauwe samenwerking met andere organisaties verder aan de effectieve bestrijding
van deze maatschappij ontwrichtende criminaliteit. De verhoging in 2022 van het aantal
scancontroles wordt in 2023 voortgezet. In 2022 is het aantal scans verhoogd van 44.000
naar 55.000. In 2023 gaat de Douane daar extra op inzetten door te groeien naar 64.000
scans.

Andere speerpunten in de aanpak bestaan in 2023 uit het versterken van de samenwerking
met internationale partners door het plaatsen van liaisons in de Verenigde Staten,
Panama, Suriname en Curaçao, en de versterking van de Nederlandse mainports en andere
toegangspoorten door het bewaken van hoog-risico containers in de haven van Rotterdam
die geselecteerd zijn voor controles.

Tevens pakt de Douane de smokkel van synthetische drugs aan door de inzet van nieuwe
speurhonden in de uitgaande pakketstroom. Aanvullend op het fysiek toezicht wordt
meer cameratoezicht ingezet en start een pilot rond het geautomatiseerd herkennen
van pillen in post. Op nationaal niveau participeert de Douane onder meer in de Nationale
Samenwerking tegen Ondermijnende Criminaliteit (NSOC).

Een belangrijke uitdaging voor de komende jaren is de IT-agenda van de Douane. Er
is sprake van verouderde systemen, toenemende digitalisering en nieuwe wet- en regelgeving.
Deze leiden ertoe dat de vraag naar automatisering het aanbod ver overstijgt. Dit
heeft de uitvoering van de IT-agenda in 2022 al onder druk gezet. Uw Kamer is geïnformeerd
dat dit heeft geleid tot het niet tijdig implementeren van de accijnsrichtlijn en
het uitstellen van de invoering van het nieuwe aangiftesysteem (DMS)1. In de stand van zaken brief van 1 december jl. is al aangegeven dat voor verschillende
Europese trajecten die samenhangen met het Douane Wetboek van de Unie, evenals door
andere lidstaten, derogatie is aangevraagd bij de Europese Commissie. Ondanks deze
maatregelen staat de realisatie van de IT-agenda ook in 2023 onder druk. De Douane
neemt verschillende maatregelen om de impact op het bedrijfsleven zo beperkt mogelijk
te maken, zoals het waar mogelijk afstemmen van IT-planningen met het bedrijfsleven.

Een trend die in 2023 zal doorzetten, zijn de vele nieuwe taken die de Douane moet
uitvoeren. Dit betreft zowel nieuwe (wetgevings)voorstellen als voorstellen voor wijziging
van bestaande wetgeving. Zo zijn vanuit de Europese Unie het afgelopen jaar veel wetgevingsvoorstellen
op verschillende terreinen opgesteld, zoals het toezicht op producten vervaardigd
met dwangarbeid, ontbossing en Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM), waarin ook
een taak voor de Europese douaneautoriteiten is opgenomen. Op nationaal terrein heeft
de Douane een rol op bovengenoemd gebied van ondermijning en bij het verwachte verbod
op lachgas. Enerzijds is deze trend logisch, want als poortwachter van de EU-buitengrens
hebben de douaneautoriteiten een unieke rol te vervullen. Anderzijds is het van belang
bij de beoordeling van deze voorstellen en de onderhandelingen die hierop volgen sterk
in te zetten op goede uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid en de gevolgen voor de Douane-organisatie,
inclusief IT. Een goede uitvoerbaarheid is immers ook nodig om de beleidsdoelen van
deze voorstellen te halen.

De toename van het aantal taken en extra medewerkers, gecombineerd met pensioen gerelateerde
uitstroom van personeel en een krappe arbeidsmarkt, leidt voor de Douane tot een grote
wervingsopgave. Dit maakt de werving van nieuwe medewerkers tot één van de belangrijkste
speerpunten voor de Douane. In 2023 zal de arbeidsmarktstrategie geïmplementeerd worden
om meer mensen enthousiast te maken voor het werken bij de Douane. Dit vergt ook een
andere aanpak van de werving van nieuwe medewerkers en vervolgens een andere aanpak
voor het opleiden van deze nieuwe medewerkers.

In het onderliggende jaarplan 2023 staat weergegeven hoe de Douane komend jaar omgaat
met deze uitdagingen en de andere opgaven die zij heeft, waarbij zowel de korte als
de langere termijn aan de orde komen.

De Staatssecretaris van Financiën,
A. de Vries