Brief regering : Tijdelijke vrijstelling ingrepen klopmerken, achterste teen haan en vriesbranden Regeling diergeneeskundigen

Nr. 1284 BRIEF VAN DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 16 december 2022

Hierbij informeer ik de Kamer over een aantal tijdelijke vrijstellingen in de Regeling
diergeneeskundigen die voor 31 december 2022 in de Staatscourant gepubliceerd zullen
worden. Het betreft vrijstellingen voor het koudmerken (vriesbranden) van runderen,
het verrichten van de ingreep van het verwijderen van een deel van de achterste teen
bij hanen bestemd voor de fokkerij in de vleesvermeerderingssector en handmatig merken
(klopmerken) van varkens welke vrijstellingen allemaal aflopen op 1 januari 2023.
Voordat ik specifiek op deze vrijstellingen inga zal ik allereerst de relatie met
het amendement/de dierwaardige veehouderij toelichten.

Dierwaardige veehouderij en amendement artikel 2.1 Wet dieren

De verlenging van de drie vrijstellingen heeft plaats terwijl er twee belangrijke
ontwikkelingen gaande zijn. Allereerst het op 11 mei 2021 door de Tweede Kamer aangenomen
amendement van het lid Vestering op artikel 2.1 van de Wet dieren (Kamerstuk 35 398, nr. 23). Ten tweede wordt er gewerkt aan de ontwikkeling naar een dierwaardige veehouderij
die aansluit bij de zienswijze van de Raad voor Dierenaangelegenheden (RDA) waarin
de zes leidende principes voor een dierwaardige veehouderij uiteengezet worden. In
de brief van 4 november 2022 heb ik de Kamer (Kamerstuk 28 286, nr. 1265) geïnformeerd over hoe ik hiermee om wil gaan inclusief het feit dat de aangewezen
ingrepen worden heroverwogen. Dit geldt ook voor de ingrepen waar het hier om gaat.
Om nadelige gevolgen van het verbod op onderliggende ingrepen per 1 januari 2023 te
voorkomen is het nodig deze vrijstellingen te verlengen.

Verlenging vrijstelling koudmerken bij runderen

Op 1 december 2022 heeft naar aanleiding van het schriftelijk overleg (Kamerstuk 28 286, nr. 1272) een twee minutendebat plaatsgevonden (Handelingen II 2022/23, nr. 30, Tweeminutendebat
Besluit tot wijziging van het Besluit diergeneeskundigen in verband met de uitfasering
van vriesbranden bij runderen als toegestane lichamelijke ingreep) over het ontwerpbesluit
tot voorhang van het Besluit tot wijziging van het Besluit Diergeneeskundigen in verband
met de uitfasering van vriesbranden (koudmerken) bij runderen als toegestane ingreep
(Kamerstuk 28 286, nr. 1264)1. De motie van het lid Tjeerd de Groot c.s. (Kamerstuk 28 286, nr. 1271) die de regering verzoekt vriesbranden niet meer toe te staan voor alle runderen
die na 2024 zijn geboren, is hierbij aangenomen. Met deze brief informeer ik de Kamer
over hoe ik uitvoering geef aan deze motie. De ingreep van het vriesbranden wordt
in de praktijk uitgevoerd bij dieren in de leeftijdscategorie tussen de 1 en 2 jaar.
Dit betekent dat runderen die tot 2025 worden geboren doorgaans uiterlijk in 2026
zullen worden gevriesbrand. Zowel uit het oogpunt van duidelijkheid voor houders als
vanuit de toezichthoudende instanties (NVWA en RVO) gezien, acht ik het van belang
niet alleen een grens te stellen op basis van geboortedatum van het rund zoals gevraagd
in de motie maar ook een duidelijke einddatum aan het uitvoeren van de ingreep zelf
te verbinden. Gelet op voorgaande heb ik er voor gekozen om, naast de reeds bestaande
voorwaarden van de vrijstelling, in de verlenging van de tijdelijke regeling (die
afloopt op 1 januari 2023) vast te leggen dat de ingreep enkel bij runderen die vóór
2025 geboren zijn mag worden uitgevoerd en dat de ingreep zelf verboden is per 1 januari
2027. Op die manier wordt voldoende concreet invulling gegeven aan motie Tjeerd de
Groot. Gelet op voorgaande zal ik stappen ondernemen om de procedure ten aanzien van
voorgenoemd ontwerpbesluit te beëindigen.

Verlenging vrijstelling verbod op ingreep achterste teen hanen

De ingreep aan een deel van de achterste teen van hanen (bestemd voor de fokkerij)
wordt uitgevoerd om te voorkomen dat de haan met de nagels van zijn achterste tenen
de hen beschadigt bij het treden van de hen. De hen kan daardoor ernstige huid- en
veerbeschadigingen oplopen die kunnen leiden tot de dood. Op 27 augustus 2021 (Kamerstuk
28 286, nr. 1212) is de Kamer door mijn ambtsvoorganger geïnformeerd over de tijdelijke verlenging
van de vrijstelling voor de ingreep aan de achterste teen van de hanen. Er lag toen
een advies van de Stuurgroep Ingrepen Pluimvee, maar omdat er destijds ook onduidelijkheid
rondom het amendement heerste, en mijn voorganger niet vooruit wilde lopen op de uitkomsten
van de analyse en de richting die de Kamer hieraan wilde geven, is afgeweken van dat
advies en gekozen voor een verlenging van de tijdelijke vrijstelling tot 1 januari
2023.

De Stuurgroep Ingrepen Pluimvee heeft inmiddels vervolgonderzoek ingezet op het eerder
uitgevoerde onderzoek waarover de Kamer in augustus 2021 is geïnformeerd. De looptijd
van het vervolgonderzoek is zo’n twee jaar. De dieren in de koppel worden gedurende
de gehele periode gemonitord, daarnaast speelt mee dat niet alle koppels op een gelijk
moment met onbehandelde hanen zijn opgezet. De resultaten van het onderzoek naar het
verantwoord achterwege laten van deze ingreep komen eind 2023 beschikbaar. De Stuurgroep
concludeert daarom dat het niet verantwoord is om het verbod op de ingreep van het
verwijderen van het achterste deel van de teen van de haan in te laten gaan. Het unanieme
advies (zie bijlage) luidt dan ook het verbod uit te stellen tot 1 juli 2025. Uitgaande
van positieve resultaten van het huidige onderzoek is er namelijk tijd nodig voor
alle houders om het benodigde aangepaste management te implementeren.

De Stuurgroep Ingrepen Pluimvee werkt met het lopende onderzoek aan het verantwoord
uitfaseren van de ingreep aan de achterste teen van de haan en het zorgvuldig inrichten
van een overgangstermijn. Dit is in lijn met hetgeen ik voor ogen heb voor het maken
van de heroverweging die ik zoals ik heb aangekondigd in mijn brief d.d. 4 november
2022 (Kamerstuk 28 286, nr. 1265). In het eerste kwartaal van 2024 zal de Stuurgroep, op basis van de onderzoeksresultaten,
een tussentijdse evaluatie uitvoeren en tussentijds advies uitbrengen om te bepalen
wat de stappen zijn om 1 juli 2025 verantwoord met de ingreep te kunnen stoppen. Ook
deze evaluatie en dit advies van de Stuurgroep zal worden meegenomen in de heroverweging.
Mocht blijken dat er onvoldoende handvatten zijn de ingreep per 1 juli 2025 volledig
te verbieden dan bestaat de mogelijkheid om op basis van de resultaten te bezien welke
aanvullende strengere voorwaarden aan de ingreep kunnen worden gesteld. Gelet op voorgaande
zal ik het advies van de Stuurgroep dan ook overnemen en de vrijstelling verlengen
tot 1 juli 2025.

Verlenging vrijstelling handmatig merken van varkens

Slachterijen in Duitsland vereisen een klopmerk bij varkens die ter slacht worden
aangeboden. Dit geldt ook voor Nederlandse varkens. Sinds 1 januari 2018 is het klopmerken
in Nederland, als enige land binnen de EU, echter verboden. Voor de slachtvarkens
die naar Duitsland gaan is daarom in 2019 met terugwerkende kracht een vrijstelling
verleend. Hiermee is het toegestaan voor een Nederlandse houder om een klopmerk aan
te brengen in plaats van een slachtblik. Dit is gedaan om te voorkomen dat dieren
drie identificatie-ingrepen krijgen. Dat zou namelijk in strijd zijn met het Nederlands
ingrepenbesluit (maximaal twee identificatie-ingrepen).

In april dit jaar heb ik de Regeling houders van dieren aangepast in het kader van
de AHR (Stcrt. 2021, 17794) waardoor varkens die vanuit Nederland rechtstreeks naar het buitenland worden vervoerd
niet langer een tweede identificatie-ingreep (slachtblik) hoeven ondergaan. Daarmee
zou de vrijstelling van het verbod op klopmerken overbodig zijn, want volgens de Nederlandse
wetgeving volstaat het oormerk in dit geval. Echter, is het klopmerk nog altijd verplicht
in Duitsland.

Rekening houdend met de logistieke aanpassingen die varkenshouders moeten doorvoeren
en het feit dat het voor het dierenwelzijn van de varkens ogenschijnlijk geen verschil
uitmaakt of ze in Nederland of Duitsland geklopmerkt worden, heb ik heb daarom het
besluit genomen de vrijstelling éénmalig met 1 jaar te verlengen tot 1 januari 2024.
Tijdens dit jaar zal LNV regelmatig met de sector om tafel zitten om te werken aan
een alternatief voor het klopmerken in Nederland. Ook zal er contact worden opgenomen
met Duitsland om de Duitse vereisten en processen inzichtelijk te maken.

De Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, P. Adema