Brief regering : Stand van zaken prenatale screening

Nr. 173
BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 16 december 2022

Ik informeer u met deze brief over de stand van zaken met betrekking tot de structurele
implementatie van de niet-invasieve prenatale test (NIPT) in het programma prenatale
screening en over het eerste en tweede trimester structureel echoscopisch onderzoek
(SEO). Hiermee kom ik tegemoet aan mijn toezegging in mijn brief van 14 april jl.
(Kamerstuk 29 323, nr. 169) om uw Kamer aan het einde van dit jaar te informeren over de stand van zaken rond
de voorbereidingen voor de implementatie van de NIPT.

NIPT

In mijn brief van 14 april jl. heb ik aangegeven dat de NIPT vanaf 1 april 2023 structureel
onderdeel wordt van de prenatale screening, in overeenstemming met het coalitieakkoord.
Het RIVM-Centrum voor Bevolkingsonderzoeken (RIVM-CvB) gaat de landelijke regie voeren
en bereidt momenteel de implementatie voor. Onderdeel van deze voorbereidingen is
het aanbesteden (en contracteren) van de laboratoria, bloedafnameorganisaties en de
zogeheten totaaloplossing die bestaat uit de benodigde apparatuur, aanverwante diensten
en verbruiksartikelen. Inmiddels zijn alle aanbestedingen afgerond. Op dit moment
worden de laboratoria ingericht met de nieuwe apparatuur. Daarnaast wordt door het
RIVM-CvB en de betrokken veldpartijen gewerkt aan de scholing voor counselors, communicatiematerialen
voor zwangeren en het ontwikkelen van de kwaliteitseisen. Ook wordt de gehele ICT-keten
ingericht, zowel voor de aanvraag en de uitslag van de test, als voor de uitbetaling
aan de uitvoerders van de NIPT door de Regionale Centra.

Volgens het advies «Nevenbevindingen bij de niet-invasieve prenatale test (NIPT)»
van de Gezondheidsraad van 7 juli 2020, is gekozen voor een genoombrede techniek.
De NIPT blijft gericht op de opsporing van de syndromen van Down, Edwards en Patau.
Als een zwangere vrouw dit wenst, kan zij ook een terugkoppeling krijgen van eventueel
gevonden nevenbevindingen, net zoals dat nu het geval is.

Zoals ook in de brief van 14 april jl. is beschreven, zal vanaf 1 april 2023 de eigen
bijdrage van € 175,– voor de NIPT komen te vervallen. De financiering van de NIPT
zal via de Regionale Centra voor Prenatale Screening verlopen. Dit betekent dat per
1 april 2023 de Regionale Centra gesubsidieerd zullen worden voor de NIPT. De Regionale
Centra sluiten overeenkomsten met en betalen de uitvoerders van de NIPT die voldoen
aan de vereiste kwaliteitscriteria. Hiertoe is het Besluit vaststelling beleidsregels
subsidiëring Regionale Centra voor Prenatale Screening aangepast. Dit Besluit is in
december in de Staatscourant gepubliceerd, Stct. 2022, nr. 32172.

Voor de uitvoering van de NIPT vanaf 1 april 2023 is door het RIVM-CvB, namens de
Regionale Centra, een vergunning aangevraagd op grond van de Wet op het bevolkingsonderzoek
(Wbo). Zoals voorgeschreven in artikel 6 van de Wbo heb ik deze aanvraag voorgelegd
aan de Gezondheidsraad ter toetsing aan de wettelijke criteria. Ik heb de Gezondheidsraad
gevraagd mij uiterlijk half februari te adviseren over de aanvraag zodat ik hier tijdig
op kan beslissen.

Alle voorbereidingen liggen op schema om de structurele implementatie van de NIPT
per 1 april 2023 mogelijk te maken. Vooruitkijkend naar 1 april 2023 zou er mogelijk,
als gevolg van het vervallen van de eigen bijdrage, het overgaan op de nieuwe apparatuur
en de nieuwe bloedafnamesets en het inrichten van de nieuwe werkprocessen, een piekbelasting
bij de laboratoria kunnen ontstaan in de maand april. Het RIVM maakt afspraken en
ontwikkelt richtlijnen, samen met de Regionale Centra, de uitvoerders van de NIPT
en andere betrokkenen om dit zoveel als mogelijk in goede banen te leiden.

Eerste en tweede trimester SEO

Het eerste trimester SEO (13-wekenecho) wordt aangeboden in onderzoeksverband (de
IMITAS-studie). Sinds 1 september 2021 kunnen alle zwangeren die dat wensen deelnemen
aan het eerste trimester SEO. In de studie wordt onderzocht of het toevoegen van het
eerste trimester SEO aan het programma prenatale screening van meerwaarde is. Dit
onderzoek loopt tot 1 september 2024. Na afloop van het onderzoek ligt het voor de
hand om op basis van de resultaten advies te vragen aan de Gezondheidsraad over het
eventueel structureel aanbieden van het eerste trimester SEO, daar een besluit over
te nemen en al dan niet het SEO structureel te implementeren. Om ervoor te zorgen
dat zwangeren gebruik kunnen blijven maken van het aanbod, in de periode na het afronden
van de studie tot besluitvorming over het vervolg en eventuele structurele implementatie,
heb ik besloten het aanbod in onderzoeksverband vooralsnog te verlengen tot 1 juli
2026. Dit besluit heb ik nu genomen gelet op de continuïteit van de bedrijfsvoering,
waaronder (nieuwe) meerjarige contracten die komende tijd worden afgesloten voor personeel,
apparatuur en gebouwen.

Tijdens het commissiedebat acute zorg op 25 mei jl. (Kamerstuk 29 247, nr. 360) zegde ik toe uw Kamer in 2023 te informeren over de tussentijdse resultaten van
het onderzoek, of sneller als er eerdere resultaten beschikbaar zijn. In de eerste
drie maanden van 2021 dat het eerste trimester SEO is aangeboden (vanaf september
2021), heeft 69,3% van alle zwangeren deelgenomen. Ik verwacht verdere gegevens in
de tweede helft van 2023, zodra de onderzoekers hun tussentijdse resultaten opleveren.

Het tweede trimester SEO (20-wekenecho) wordt momenteel bekostigd uit de Zorgverzekeringswet
(Zvw). Het Zorginstituut adviseerde in 2017 dat prenatale screening zonder medische
indicatie niet binnen de Zvw past. Daarop is gezocht naar een andere vorm van bekostiging.
In mijn brief van 20 mei jl. over de wijziging van het basispakket Zvw 2023 heb ik
het voornemen kenbaar gemaakt om de financiering van de prenatale screening via de
Regionale Centra te laten verlopen, mits deze financieringsstructuur goed werkt bij
het eerste trimester SEO (Kamerstuk 29 689, nr. 1146). Inmiddels is uit een evaluatie van het RIVM gebleken dat de financiering van het
eerste trimester SEO via de Regionale Centra goed loopt. Naast dat de financiering
van de NIPT per 1 april 2023 via de Regionale Centra gaat lopen, is mijn intentie
dus ook dat de financiering van het tweede trimester SEO per 1 januari 2024 via de
Regionale Centra gaat lopen en die van de counseling per 1 januari 2025.

Ik verwacht uw Kamer zo voldoende te hebben geïnformeerd.

De Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport,
E.J. Kuipers