Brief regering : Geannoteerde agenda voor de Raad Buitenlandse Zaken van 12 december 2022

Nr. 2556
BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 2 december 2022

Hierbij bied ik u de geannoteerde agenda aan voor de Raad Buitenlandse Zaken van 12 december
2022. Tevens wordt uw Kamer middels deze geannoteerde agenda over de militaire operatie
EUFOR Althea geïnformeerd.

De Minister van Buitenlandse Zaken,
W.B. Hoekstra

GEANNOTEERDE AGENDA RAAD BUITENLANDSE ZAKEN VAN 12 DECEMBER 2022

Op 12 december aanstaande vindt de Raad Buitenlandse Zaken (RBZ) plaats in Brussel.
De Minister van Buitenlandse Zaken is voornemens hieraan deel te nemen. Op de agenda
staan als volle agendapunten de Russische agressie tegen Oekraïne en Iran, en onder
Current Affairs Moldavië, Tunesië, EPF, mensenrechten en Zuidelijk Nabuurschap. Voorafgaand aan de
RBZ vinden een ontbijt over het Oostelijk Partnerschap (OP) en een ministeriële bijeenkomst
over het OP plaats. Tevens wordt uw Kamer middels deze geannoteerde agenda over de
militaire operatie EUFOR Althea geïnformeerd.

Current Affairs

Moldavië

De Raad zal de huidige situatie in Moldavië bespreken, waarbij de nadruk ligt op de
gevolgen van de Russische agressie tegen Oekraïne op Moldavië. Sinds de uitbraak van
de oorlog huisvest Moldavië 80.000 Oekraïners en wordt het geconfronteerd met stijgende
energieprijzen. Ook de energiezekerheid in Moldavië staat onder druk als gevolg van
de Russische oorlog in Oekraïne. Zo veroorzaakten Russische bombardementen in Oekraïne
op 23 november jl. in Moldavië een landelijke stroomstoring. Het kabinet steunt de
inzet van de Europese Commissie die 250 miljoen euro aan Moldavië beschikbaar heeft
gesteld.

Tevens zal de Raad terugkoppeling ontvangen over de derde bijeenkomst van het Moldavië
ondersteuningsplatform in Parijs van 21 november jl. Deze bijeenkomst was gericht
op het lenigen van de hoogste noden van Moldavië en ondersteuning van de hervormingsagenda
van de Moldavische regering. Het kabinet steunt de werkzaamheden van het platform
en Nederland is sinds de tweede bijeenkomst op 15 juli jl. samen met Zweden co-voorzitter
van de donorwerkgroep voor Public Administration Reform and Public Finance Management. Bilateraal ondersteunt het kabinet onderdelen van de hervormingsagenda in Moldavië,
met nadruk op de justitiehervormingen, energietransitie en cyberweerbaarheid.

Zuidelijk nabuurschap

De Raad zal terugblikken op de ministeriële bijeenkomst in Barcelona die op 24 november
jl. plaatsvond tussen de EU en de landen van het Zuidelijk Nabuurschap. Namens de
EU waren Hoge Vertegenwoordiger Borrell en Eurocommissaris voor Nabuurschapsbeleid
en Uitbreiding Várhelyi hierbij aanwezig. De bijeenkomst stond in het teken van de
sociaaleconomische gevolgen van de Russische agressie tegen Oekraïne voor de EU en
de MENA-regio, waaronder op energiezekerheid en voedselzekerheid. Ook werd gesproken
over de samenwerking tussen de EU en de mediterrane landen op het gebied van migratie.
Het kabinet steunt intensievere samenwerking met de regio op deze thema’s en vindt
het belangrijk dat de dialoog met de landen van het Zuidelijk Nabuurschap wordt versterkt.

Mensenrechten

In het licht van internationale mensenrechtendag op 10 december a.s. zal de Raad spreken
over de toenemende druk op de mensenrechten en de internationale rechtsorde wereldwijd,
en de EU-inzet om dat tegen te gaan. Nederland zal in deze context de nadruk leggen
op de effectiviteit van het EU-mensenrechtenbeleid. Hieronder verstaat het kabinet
dat de EU zich actief uitspreekt tegen mensenrechtenschendingen wanneer de situatie
erom vraagt en zich onverminderd inzet voor de bescherming en versterking van het
multilaterale mensenrechtensysteem, waarbinnen mensenrechtenschendingen adequaat worden
geadresseerd, bijvoorbeeld door het instellen van onafhankelijk onderzoek. Om het
mondiale draagvlak voor mensenrechten en de internationale rechtsorde te behouden
en te versterken en democratische achteruitgang tegen te gaan, zal de EU daarnaast
de relaties met niet-traditionele partners moeten intensiveren. Het is van belang
dat met deze landen een open en gelijkwaardig gesprek wordt aangegaan, onder meer
over de mogelijkheden om met landen samen te werken aan de bescherming van mensenrechten
en in het tegengaan van democratische teruggang.

European Peace Facility

De Raad zal spreken over een ophoging van het financieringsplafond van de Europese
Vredesfaciliteit (EPF). Door de EUR 3 miljard steun aan Oekraïne is de begroting (2021–2027)
voor een groot deel uitgeput. EDEO heeft twee opties voor ophoging gepresenteerd:
1) een eenmalige ophoging van EUR 5,5 miljard (in 2018 prijzen) of 2) een initiële
ophoging van EUR 2 miljard (in 2018 prijzen), gevolgd door een nader te bepalen aanvullende
ophoging in 2023.

EDEO schat in dat er op basis van de uitgaven van afgelopen twee jaar EUR 5,5 miljard
extra nodig is tot het einde van 2027. Met deze extra middelen wordt het gat gedicht
dat is gevallen door de huidige steun aan Oekraïne en blijft er voldoende budget over
voor EU missies en operaties en steunmaatregelen elders in de wereld. Er wordt bovendien
een buffer opgebouwd voor additionele steun aan Oekraïne. De andere optie is om het
financieringsplafond initieel met EUR 2 miljard te verhogen, om de meest urgente noden
te dekken, en in 2023 verder te spreken over een eventuele verdere ophoging. Het kabinet
beraadt zich momenteel over deze opties. De Nederlandse bijdrage aan de EPF is op
basis van het Nederlandse BNP circa 5,9%. Besluitvorming hierover is voorzien richting
de Europese Raad van 15-16 december.

Tunesië

De Raad zal stilstaan bij de aankomende parlementaire verkiezingen in Tunesië op 17 december.
De parlementaire verkiezingen volgen op de kieswet die na het aannemen van de nieuwe
Grondwet is ingevoerd. De inzet van het kabinet blijft, in aanloop naar de verkiezingen
en in het bredere partnerschap tussen de EU en Tunesië, gericht op het benadrukken
van het belang van democratische principes en het aanpakken van grondoorzaken van
migratie en instabiliteit. Daarbij is er ook aandacht voor de prangende sociaaleconomische
situatie waarin Tunesië zich bevindt.

Russische agressie tegen Oekraïne

De Raad zal spreken over de voortdurende Russische agressie tegen Oekraïne.

Het kabinet blijft zich inzetten voor onderzoek naar schendingen van het humanitaire
oorlogsrecht in Oekraïne, het verzamelen van bewijs voor gebruik in toekomstige rechtszaken
en coördinatie van verschillende accountability initiatieven. Van belang voor de Nederlandse
inzet is de aansluiting bij de behoefte van Oekraïne zelf alsmede het voorkomen dat
er afbreuk wordt gedaan aan de werkzaamheden van het Internationaal Strafhof. Nederland
zal bij EU lidstaten navragen wat hun positie is ten aanzien van steun voor een agressietribunaal.
Daarnaast zal Nederland een korte update geven over de inzet voor een register voor
oorlogsschade en de belangrijkste bevindingen van de tweede missie van het forensisch
en opsporingsteam delen.

De inzet van het kabinet blijft onverminderd gericht op het verder verhogen van de
druk op Rusland, inclusief door verdere aanscherping van de sancties tegen Rusland.
Nederland riep tijdens de RBZ van 14 november 2022 ook op tot aanvullende restrictieve
maatregelen tegen Belarus en Iran vanwege hun rol bij de Russische agressie.

Iran

De Raad zal opnieuw spreken over de situatie in Iran waar sinds 16 september jl. (Kamerstuk
21 501-02, nr. 2551) grootschalige protesten plaatsvinden die gewelddadig worden neergeslagen. Tijdens
de RBZ van 14 november jl. sprak de Raad reeds de wens uit dat de EU druk blijft zetten
op Iran, zowel vanwege de aanhoudende mensenrechtenschendingen als de Iraanse wapenleveranties
aan Rusland. Nederland zal zich ook tijdens deze RBZ inzetten voor een stevige respons
van de EU waaronder verdere sancties. Het kabinet doet in beginsel geen uitlatingen
over eventuele voorstellen voor nieuwe sancties, om zo het verrassingseffect en daarmee
de effectiviteit van dergelijke maatregelen niet te ondermijnen.

Oostelijk Partnerschap: ontbijt en ministeriële

En marge van de Raad vindt een ministeriële bijeenkomst van het Oostelijk Partnerschap
(OP) plaats. Deze bijeenkomst van de ministers van Buitenlandse Zaken van de EU-lidstaten
en van de landen van het OP vindt plaats om het belang van het OP te onderstrepen.
Naar verwachting zal er ook gesproken worden over de gevolgen van de Russische agressie
in de regio. Het kabinet is voornemens te benadrukken dat het veel waarde hecht aan
het OP als instrument voor het bevorderen van veiligheid, stabiliteit en welvaart
langs de oostgrens van de EU. Deze bijeenkomst biedt tevens de gelegenheid tot uitwisseling
met de vertegenwoordigers van deze landen over de implementatie van hervormingen op
diverse terreinen, zoals rechtsstaat, mensenrechten en fundamentele vrijheden. De
OP-landen dienen daarbij op inhoudelijke en financiële steun van de EU te kunnen rekenen
op voorwaarde dat ze gecommitteerd blijven aan de overeengekomen hervormingsagenda,
in lijn met het conditionaliteits-principe. Net als vorig jaar zijn de Belarussische
autoriteiten niet uitgenodigd voor deze ministeriële bijeenkomst. Voorafgaand aan
de RBZ zullen de ministers van Buitenlandse Zaken van de EU-lidstaten tijdens een
ontbijt de ministeriële bijeenkomst van het OP voorbespreken.

Operatie EUFOR Althea

Mede namens de Minister van Defensie kan ik u ten aanzien van operatie EUFOR Althea
het volgende mededelen. Op 1 november jl. (Kamerstuk 21 501-28, nr. 247) is uw Kamer geïnformeerd dat Nederland vier stafofficieren gaat aanbieden aan EUFOR
Althea ter ondersteuning van het hoofdkwartier in Sarajevo, vanaf eind november. De
startdatum voor de Nederlandse stafofficieren is vanwege het nog lopende afstemmingsproces
tussen de lidstaten over de verschillende bijdrages uitgesteld tot begin januari.