Brief regering : Stand van zaken hersteloperatie toeslagen

Nr. 1139
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN FINANCIËN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 2 december 2022

Bijgaand treft u de antwoorden op de lijst van feitelijke vragen over de 11e en 12e Voortgangsrapportage hersteloperatie toeslagen (Kamerstuk 31 066, nr. 1140). Daarnaast wil ik, mede ten behoeve van het commissiedebat op 8 december aanstaande
en conform diverse toezeggingen, nog nader ingaan op een aantal aspecten rondom de
hersteloperatie.

Kindregeling

Met het inwerkingtreden van de Wet hersteloperatie toeslagen is ook de kindregeling
van start gegaan. Met de kindregeling wordt erkend dat ook kinderen zijn getroffen
door de toeslagenproblematiek. In samenspraak met kinderen en jongeren is de kindregeling
vormgegeven in een financiële tegemoetkoming als steuntje in de rug. Medio november
en eind november zijn in twee batches in totaal 7.500 brieven aan een groep meerderjarigen
verzonden. In december zullen de eerste betalingen door de Uitvoeringsorganisatie
Herstel Toeslagen (UHT) worden verricht op de daartoe aangewezen rekeningnummers.
Vanwege de uitvoering van de motie van het lid Kat c.s.1 die het kabinet vroeg bij inwerkingtreding van de Wet hersteloperatie toeslagen direct
van start te gaan met de uitbetaling aan kinderen van wie de bankrekeningnummers reeds
bekend zijn, worden meerderjarigen als eerste aangeschreven. Vanaf januari zal ook
worden gestart met het groepsgewijs aanschrijven van minderjarige kinderen en hun
ouders. Hierbij wordt de volgorde van de eerste toets aangehouden. Het streven is
hiermee om voor de zomer van 2023 de grootste groep kinderen te hebben bereikt. UHT
voert de financiële regeling uit. Op locatie in Almere heeft UHT een eigen team voor
de nieuwe regelingen, waaronder de kindregeling, ingericht. Omdat de organisatie al
was voorbereid kon het team direct na inwerkingtreding van de wet op 5 november 2022
van start. De frequentie en de aard van de vragen aan het serviceteam voor de kindregeling
is in lijn met de verwachting. De meest gestelde vraag is wanneer de tegemoetkoming
wordt overgemaakt. Op de website van UHT komt de basale planning van UHT te staan.
Ook de website www.kindregelingvoorjou.nl is live gegaan. Daarop is specifieke informatie over de kindregeling terug te vinden.
De reacties tot dusver zijn gematigd positief.

Stand van zaken praktijktest vaststellingsovereenkomsten

In de zomer van 2022 is de praktijktest voor de vaststellingsovereenkomst (VSO) gestart
bij 15 ouders. Doel van deze test is om een alternatieve route te ontwikkelen voor
ouders om met meer eigen regie, op een meer gelijkwaardige en mogelijk ook snellere
manier het (financieel) herstel af te ronden, zodat een ouder het verleden kan afsluiten,
tevreden is en bezwaar en beroep voorkomen kan worden. Er zijn inmiddels vijf concept-schadeoverzichten
van de vijftien aangeleverd. Bij één van de schadeoverzichten kan op korte termijn
een aanbod worden gedaan om tot overeenstemming te komen. Naar verwachting volgen
er binnenkort meer concept-schadeoverzichten. Wanneer voldoende deelnemende ouders
weten welke uitkomst de pilot voor hen heeft, kan de eerste evaluatie plaatsvinden.
Als dit inzicht geeft of het werken met een VSO voor gevolgschade uitvoerbaar en wenselijk
is, kan besloten worden over vervolgstappen en mogelijke opschaling. Inmiddels is
met alle ouders minstens één tussentijds evaluatiegesprek gevoerd waaruit blijkt dat
ouders tevreden zijn over onder andere de informatieavond en de kennismakingsgesprekken.
Aan de ouders wordt niet gevraagd om de complete schade onomstotelijk te bewijzen
door middel van bewijsstukken. Per onderdeel wordt beoordeeld of aannemelijk is dat
sprake is van schade als gevolg het stopzetten en/of terugvorderen van kinderopvangtoeslag
en in welke omvang. Daarbij is er oog voor alle door de ouder genoemde persoonlijke
omstandigheden. In de beoordeling van de schadeposten sluit de praktijktest zoveel
mogelijk aan op de kaders van de Commissie Werkelijke Schade (CWS), zoals het beoordelingskader
voor immateriële schade. Wanneer documenten ter onderbouwing van de schade lastig
te vergaren zijn, zal geprobeerd worden in overleg met de advocaat van de ouder om
tot een praktische oplossing te komen. Elke ouder ontvangt desgevraagd zijn of haar
hersteldossier, ook dit helpt ouders en hun advocaten om hun zaak te onderbouwen.
Advocaten worden aangemoedigd zo snel mogelijk concepten te delen, zodat het gesprek
kan starten. Echter, in de pilot zijn geen termijnen gesteld waarbinnen de ouder en
de advocaat het schadeoverzicht klaar moeten hebben, de ouder kan de tijd en ruimte
nemen die nodig is.

Stand van zaken mediation

De pilot mediation als alternatieve wijze om bezwaren te behandelen, wordt naar verwachting
eind 2022 afgerond. Er zijn 7 mediationzaken afgesloten met een vaststellingsovereenkomst,
7 zaken zijn in een vergevorderd stadium en de laatste 3 mediations gaan binnenkort
van start. Er is 1 mediationzaak afgebroken omdat inhoudelijk niet tot overeenkomst
kon worden gekomen. Deze resultaten zijn in lijn met de landelijke resultaten voor
mediation in diverse sectoren: 70–90% wordt positief afgesloten. De voorlopige resultaten
van de pilot laten zien dat deze aanpak de ouder ondersteunt bij het emotioneel herstel
en helpt bij herstel van vertrouwen in de overheid. Mediation is sneller dan reguliere
bezwaarbehandeling. De kosten voor mediation liggen iets lager dan die van een regulier
bezwaarproces. Vooruitlopend op een positieve eindevaluatie worden voorbereidingen
getroffen voor het op grotere schaal inzetten van mediation.

Stand van zaken bezwaar

UHT spant zich in om steeds gerichter tegemoet te komen aan de hulpvraag van ouders
die in bezwaar zijn gegaan. Sinds half oktober 2022 zijn er veranderingen doorgevoerd
in de werkwijze bij bezwaar waarbij er bij nieuw binnengekomen bezwaren in de voorfase
uitgebreider contact is met de ouder of gemachtigde. De praktijk leert dat veel ouders
bezwaar instellen vanwege gebrek aan informatie over hoe het besluit tot stand is
gekomen of gemotiveerd. Omdat bezwaren worden behandeld op volgorde van ontvangst,
en een bezwaardossier pas wordt opgesteld als een bezwaar in behandeling wordt genomen,
ontvangt een ouder pas op een laat moment relevante informatie. Om daaraan tegemoet
te komen, loopt sinds kort de bezwaar-behandelaar in de voorfase met de ouder door
relevante documenten uit het dossier, de beschikking en de compensatieberekening.
Op die manier worden veel vragen beantwoord. In een aantal gevallen heeft dit geleid
tot het intrekken van bezwaren. Ook kan het contact leiden tot correctie van de primaire
beschikking of een verwijzing naar de Commissie Werkelijke Schade (CWS) voor een verzoek
voor aanvullende schadevergoeding. In de toekomst kan ook de mogelijkheid van mediation
worden voorgelegd. De bevindingen met het bellen van ouders worden nu meegenomen in
een plan om ook de bezwaren die voor half oktober 2022 zijn ingediend op een meer
responsieve manier te behandelen. De verwachting is dat daarmee een deel van de ouders
op een snellere en meer bevredigende manier kan worden geholpen dan via het doorlopen
van de gehele formeel juridische bezwaarprocedure, inclusief hoorzitting bij de Bezwaarschriftenadviescommissie.
Ten slotte worden de ervaringen uit het bezwaarproces ook benut om de informatievoorziening
tijdens de integrale beoordeling te verbeteren.

Versnellen en verbeteren

In de Voortgangsrapportage hersteloperatie toeslagen over het derde kwartaal van 2022
is de Kamer geïnformeerd (Kamerstuk 31 066, nr. 1128) dat wordt bekeken welke mogelijkheden er in de toekomst nog zijn om te versnellen
en te verbeteren. Het kabinet wil hierbij geen valse verwachtingen wekken, er zijn
geen eenvoudige oplossingen. Binnen de verscheidene onderdelen van de hersteloperatie
en de procedures die gedupeerden daar doorlopen is mogelijk winst te behalen. Processen
kunnen wellicht sneller en efficiënter. Op dit moment worden verschillende opties
uitgewerkt, in samenhang getoetst en worden onderliggende dilemma’s afgewogen. Eerder
is aangegeven dat de verwachting was dat de Kamer hierover voor het einde van het
jaar zou worden geïnformeerd. Dit wordt in de volgende Voortgangsrapportage hersteloperatie
toeslagen, die naar verwachting begin februari 2023 wordt verzonden.

De Staatssecretaris van Financiën,
A. de Vries