Brief regering : Handhaving natuur- en milieuwetgeving in Carbisch Nederland

Nr. 221
BRIEF VAN DE MINISTER VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 23 november 2022

Met deze brief informeer ik uw Kamer, mede namens de Minister voor Natuur en Stikstof
en de Staatssecretarissen van Infrastructuur en Waterstaat en Binnenlandse Zaken en
Koninkrijkrelaties, over de voortgang van de aanbevelingen uit het rapport van de
Raad voor de Rechtshandhaving (hierna: de Raad) ten aanzien van de handhaving van
de natuur- en milieuwetgeving in Caribisch Nederland. Dit naar aanleiding van de toezegging
van mijn voorganger in zijn beleidsreactie van 2 december 2020 om uw Kamer hierover
nader te informeren.1

In de beleidsreactie is uiteengezet wat de conclusie van het rapport is: dat er op
het natuur- en milieuterrein weinig aan rechtshandhaving werd gedaan in Caribisch
Nederland. Er moest en moet nog steeds veel werk worden verricht op dit domein, maar
er is mede naar aanleiding van het rapport ook al het nodige verbeterd in Caribisch
Nederland op het gebied van de handhaving van natuur- en milieuwetgeving. Deze verbeteringen
worden hieronder uiteengezet.

Beleidsplannen

In 2020 is het natuur- en milieubeleidsplan Caribisch Nederland 2020–2030 vastgesteld.
In dit beleidsplan zijn strategische lange-termijndoelen gesteld. Deze doelen bepalen
het natuur- en milieubeleid in Caribisch Nederland voor de periode 2020–2030.

Om deze doelstellingen te kunnen realiseren, moeten lokale uitvoeringsagenda’s worden
vastgesteld en moeten de benodigde bestuursstructuren, wet- en regelgeving en handhaving
op verschillende terreinen van natuur, milieu en ruimtelijke ordening worden verbeterd.
Het is aan de eilandbesturen om deze lokale uitvoeringsagenda’s vast te stellen.

De eilandbesturen van Sint-Eustatius en Saba hebben de lokale uitvoeringsagenda’s
voor het natuur- en milieubeleidsplan vastgesteld.

Het bestuur van Bonaire heeft aangegeven deze binnenkort aan de eilandraad ter vaststelling
aan te bieden. Het bestuur van Bonaire heeft tevens een uitvoeringsprogramma toezicht
en handhaving vastgesteld.

In dit programma worden de volgende prioriteiten voorgesteld:

1. Duurzame kustbebouwing;

2. Illegale stort en zwerfafval;

3. Illegale diabaas (bros vulkanische gesteente) afgravingen;

4. Implementatie van milieuregels voor bedrijven;

5. Voedselveiligheid.

Via de uitvoeringsprogramma’s wordt per eiland maatwerk geleverd. Het Rijk verleent
ondersteuning bij het opstellen van het uitvoeringsprogramma toezicht en handhaving,
maar heeft ook eigen verantwoordelijkheden. Bijvoorbeeld het coördineren van de inzet
van bestuursorganen op grond van de Wet Vrom BES.

Duurzame kustbebouwing

Met de prioriteit «duurzame kustbebouwing» wordt extra inzet beoogd als het gaat om
het reguleren van bouwprojecten in de kuststrook van Bonaire. Hiertoe richt het bestuur
een taskforce in waarmee het traject van vergunningverlening, toezicht en handhaving
wordt verbeterd. Het betreft hier hoofdzakelijk de thema’s natuur, milieu en ruimtelijke
ordening; bijvoorbeeld natuur-, bouw- en aanlegvergunningen en de naleving van de
hieraan verbonden voorschriften.

Uw Kamer heeft verschillende malen vragen gesteld over dit onderwerp, in het bijzonder
over de naleving van regels met betrekking tot het «Chogogo beach resort en overige
kustbebouwing». Vier sets Kamervragen zijn bij Kamerbrief van 14 maart 20222, 20 mei 20223, 5 september 20224 en oktober 20225 beantwoord. Voor een nadere toelichting op het functioneren van het stelsel van vergunningverlening,
toezicht en handhaving en de inzet van het rijk inzake het onderwerp «kustbebouwing»
verwijs ik u naar deze brieven.

Modernisering wetgeving

Conform de aanbevelingen in het rapport van de Raad wordt wetgeving gemoderniseerd
en geïmplementeerd. Het inrichtingen- en activiteitenbesluit BES (hierna: IAB) treedt
naar verwachting op 1 april 2023 in werking. Op grond van het IAB worden bestaande
hinderverordeningen vervangen door algemene regels voor bedrijven. Hiermee worden
de administratieve lasten voor besturen en ondernemers verlicht. Het bevoegd gezag
moet bepalen of bouwplannen voldoen aan deze algemene regels en moet, in het kader
van toezicht en handhaving, toezien op de naleving ervan.

De nadruk komt daarmee te liggen op toezicht en handhaving. Met de komst van deze
AMvB gaan er ook kwaliteitseisen gesteld worden aan het niveau van toezicht en handhaving
door de bestuursorganen. Genoemde wetgeving vormt tevens de basis voor het Coördinatieoverleg
Handhaving. In dit overleg stemmen de handhavingspartners af over hun inzet en maken
ze concrete afspraken over de wijze waarop uitvoering wordt gegeven aan kwaliteitseisen.

Het ontwikkelingsprogramma

De Wet grondslagen ruimtelijke ontwikkelingsplanning BES bevat de verplichting tot
het vaststellen van een ruimtelijk ontwikkelingsprogramma. Een dergelijk programma
bevat de hoofdlijnen van het ruimtelijk beleid en ziet op belangen die het lokale
niveau (vaak) overstijgen, zoals natuur en milieu en het behoud van een gezonde leefomgeving.
Bij het opstellen van de eilandelijke ontwikkelingsplannen dient daarmee rekening
te worden gehouden. De Minister van VRO is momenteel bezig met de voorbereiding van
een ruimtelijk ontwikkelingsprogramma. Dit programma wordt in de eerste helft van
2023 vastgesteld.

Strafrechtelijke handhaving

Zoals reeds aan uw Kamer gemeld, zijn OM BES en het Korps Politie Caribisch Nederland
bezig hun aandacht voor het natuur- en milieudomein te verscherpen. Er wordt meer
op de natuur- en milieuwet- en regelgeving gehandhaafd door de Buitengewoon agenten
van politie. In het afgelopen jaar zijn er op Bonaire meer processen-verbaal uitgeschreven
door de Stichting Nationale Parken Bonaire (hierna: Stinapa) dan in de jaren ervoor.
In 2020 waren er vier processen-verbaal uitgeschreven en in 2021 is dit gestegen naar
14.

Bij het OM BES is er inmiddels een vaste parketsecretaris die portefeuillehouder is
voor Stinapa. Zo is er een duidelijk aanspreekpunt voor deze zaken, daarmee is er
meer aandacht voor de kwaliteit van deze specifieke zaken. De communicatie tussen
het OM BES en de handhavers verloopt daardoor goed. Het OM BES constateert dat er
door dit contact een stijgende lijn is te zien in de kwaliteit van de processen-verbaal
en dus in de zaken van OM BES op dit terrein.

Bestuurlijke afspraken

De Minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening en de Staatssecretaris voor
Koninkrijksrelaties en Digitalisering hebben Caribisch Nederland in juni bezocht.
Tijdens dat bezoek zijn met elk van de openbare lichamen bestuurlijke afspraken getekend,
waarin ruimtelijke ordening en toezicht en handhaving bijzondere aandacht krijgen.
In een brief van de Staatssecretaris voor Koninkrijksrelaties en Digitalisering die
binnenkort naar de Kamer wordt gestuurd, wordt uitgebreider op deze bestuurlijke afspraken
ingegaan.

Tot slot

Deze brief komt later dan toegezegd. Dit heeft deels te maken met de afstemming die
nodig was met de andere departementen en de lokale besturen van het Caribisch deel
van Nederland. Daarnaast is in verband met de beantwoording van Kamervragen gewacht
op de beantwoording van een aantal technische vragen door het bestuurscollege van
Bonaire over de kwaliteit van de handhaving.

Los hiervan heeft dit enige tijd stilgelegen in verband met capaciteitsgebrek. Dit
capaciteitsgebrek is inmiddels opgelost.

De eerste stappen vooruit zijn inmiddels gezet en daar zien wij nu de resultaten van.
Als iedere organisatie deze inzet op het natuur- en milieudomein blijft tonen, zijn
er wanneer de Raad over een aantal jaren haar reviewonderzoek doet en de evaluatie
van het natuur- en milieubeleidsplan voor de eerste fase (2020–2024) in 2025 plaatsvindt
nog veel meer stappen gezet naar een verbeterde inzet op het natuur- en milieudomein.

De Minister van Justitie en Veiligheid,
D. Yeşilgöz-Zegerius