Brief regering : Geannoteerde agenda voor de Raad Buitenlandse Zaken Ontwikkelingssamenwerking van 28 november 2022

Nr. 253
BRIEF VAN DE MINISTER VOOR BUITENLANDSE HANDEL EN ONTWIKKELINGSSAMENWERKING

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 18 november 2022

Hierbij bied ik u de geannoteerde agenda aan voor de Raad Buitenlandse Zaken Ontwikkelingssamenwerking
van 28 november 2022.

De Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking,
E.N.A.J. Schreinemacher

GEANNOTEERDE AGENDA RAAD BUITENLANDSE ZAKEN ONTWIKKELINGSSAMENWERKING VAN 28 NOVEMBER
2022

Introductie

Op maandag 28 november vindt de Raad Buitenlandse Zaken Ontwikkelingssamenwerking
plaats. De Raad zal spreken over de opvolging van de top tussen de staatshoofden en
regeringsleiders van de EU en de Afrikaanse Unie (AU) die in februari jl. plaatsvond.1 Dit onderwerp zal tevens terugkomen in de uitwisseling van de Raad met de voorzitter
van de Commissie van de Afrikaanse Unie, dhr. Moussa Faki Mahamat. Tijdens deze dialoog
zal ook de wereldwijde impact van de oorlog in Oekraïne, waaronder wat betreft voedselzekerheid,
aan bod komen. De Raad zal ook spreken over de situatie in Oekraïne, waaronder naar
verwachting over de EU-inzet op de korte termijn. Tot slot zal de Raad spreken over
de situatie in Afghanistan en het bieden van ondersteuning van basisnoden.

EU-AU follow-up top

De Raad zal zich buigen over de opvolging van de EU-AU top van februari jl. De EU-Afrika
relatie is sindsdien op een aantal terreinen onder druk komen te staan. Hierbij speelt
onder meer de positie van een aantal Afrikaanse landen als het gaat om de Russische
inval in Oekraïne een rol, evenals de samenwerking van een beperkt aantal landen met
Rusland op veiligheidsterrein. De AU heeft in het algemeen gevraagd om meer Europese
aandacht voor de humanitaire en ontwikkelingsnoden op het continent. Deze zijn verergerd
als gevolg van de stijgende voedselprijzen en de impact van klimaatverandering.

Gezien de groeiende geostrategische rol van Afrika en de directe Europese belangen
in Afrika op het terrein van veiligheid, economie en handel, migratie, klimaat en
bescherming van democratische waarden, is een regelmatige bespreking op ministerieel
niveau over de opvolging van de top voor Nederland van belang. Hierbij zet Nederland
in op een snelle operationalisering van de afspraken die voortkomen uit de top. Met
het oog op de ministeriële EU-AU bijeenkomst die gepland staat voor begin 2023, is
het nodig snel werk te maken van de gemaakte afspraken, onder meer op het gebied van
het EU-AU investeringspakket, vaccin-productie, migratiepartnerschappen en steun aan
de gemeenschappelijke Afrikaanse vrijhandelszone. Door gezamenlijk op te trekken kan
de EU meer impact en zichtbaarheid bereiken. Daarvoor is heldere communicatie met
Afrikaanse landen over de samenwerking en investeringen van belang, waaronder over
het Global Gateway investeringspakket voor versterkte inzet op voedselzekerheid, klimaatmitigatie
en -adaptatie. Nederland zal zich hiervoor inzetten. Daarnaast zal Nederland aandacht
vragen voor het belang van voortgang op de brede partnerschappen met Afrikaanse landen
om migratiesamenwerking te verbeteren.

Dialoog met AU Commissievoorzitter Faki

De Raad zal spreken met de AU Commissievoorzitter dhr. Moussa Faki Mahamat. In deze
dialoog zal ook de opvolging van de EU-AU top van februari jl. aan de orde komen.
De uitwisseling met Commissievoorzitter Faki biedt de gelegenheid om het belang van
een gelijkwaardig partnerschap te benadrukken, opdat positieve resultaten worden bereikt
voor beide zijden. Naar verwachting zal Commissievoorzitter Faki ideeën delen op welke
terreinen op korte termijn concrete resultaten te boeken zijn. Hierbij zal Nederland
de EU steun voor onder meer de bestrijding van honger in de Hoorn van Afrika, de Sahel
en West-Afrika onder de aandacht kunnen brengen.

De uitwisseling met Commissievoorzitter Faki is tevens een gelegenheid te reflecteren
op de uitkomsten van de COP-27 top in Sharm el Sheikh – Egypte, en versterkte EU-AU
samenwerking op klimaatverandering. Ook zal de Raad dit gesprek aangrijpen om te benadrukken
dat de EU gecommitteerd is aan het implementeren en verlengen van het VN Graaninitiatief
voor de Zwarte Zee, dat een belangrijke rol speelt in het betaalbaar houden van graan
wereldwijd, ook voor humanitaire actoren zoals het Wereldvoedselprogramma. Nederland
zal er nogmaals op wijzen dat voortdurende Russische agressie de belangrijkste belemmering
vormt voor een spoedig einde aan het conflict en daarmee aan de onrust op de markten
voor voedsel, brandstof en kunstmest die Afrika hard raken. Nederland zal de uitwisseling
ook aan willen grijpen om de AU de kans te geven het Afrikaanse perspectief op het
conflict in Oekraïne voor het voetlicht te brengen.

Oekraïne en Afghanistan

De Raad zal ook spreken over crises, die ieder om andere redenen bespreking behoeven.

Ten eerste zal de Raad spreken over de situatie in Oekraïne. Het accent van de bespreking
zal liggen op de meest urgente noden van Oekraïne en de EU-steun op korte termijn.
Daarbij zal aandacht worden besteed aan in-natura humanitaire hulp via het EU Civiele
Protectiemechanisme (EUCPM), zoals medische hulpgoederen en elektriciteitsgeneratoren.
Ook zal de liquiditeitsbehoefte van Oekraïne en steun voor de zogenaamde «rehabilitatie»
van kritieke infrastructuur als waterzuivering en elektriciteitsnet aan de orde komen.
Op 9 november jl. presenteerde de Commissie voorstellen voor 18 miljard euro EU-liquiditeitssteun
aan Oekraïne in 2023 om in deze noden te helpen voorzien. Uw Kamer ontvangt zo spoedig
mogelijk een kabinetsappreciatie van deze voorstellen. Tot slot zal het naar verwachting
gaan over early recovery en hervormingen en capaciteitsopbouw ter voorbereiding op wederopbouw op middellange
termijn. Nederland zal aandacht vragen voor de noodzaak van een internationaal coördinatieplatform
voor wederopbouw.

Ten tweede zal de Raad spreken over de situatie in Afghanistan. In oktober 2021 sprak
de Raad reeds over de humanitaire en ontwikkelingsaspecten van Afghanistan en de buurlanden.2 De Raad stelde destijds vast dat een zekere mate van steun voor de verstrekking van
basisdienstverlening noodzakelijk is, maar ook dat voorwaarden nodig zijn om te voorkomen
dat fondsen naar de Taliban vloeien of dat dergelijke hulp via de centrale overheid
zou worden verdeeld. De Raad zal spreken over de ontwikkelingen in Afghanistan gedurende
het afgelopen jaar.

Zoals vermeld in onder meer de «Langetermijnvisie Nederlandse inzet in Afghanistan»
van 7 juli jl.3 is Nederland gebaat bij een stabiel Afghanistan. Een mogelijke verdere ineenstorting
brengt immers risico’s met zich mee van toenemende humanitaire noden, irreguliere
migratiestromen, regionale instabiliteit en meer bewegingsruimte voor terroristische
organisaties en hun aanhangers. Nederland zal daarom tijdens de Raad het belang benadrukken
van tijdelijke ondersteuning voor basisnoden. Dergelijke inzet is nodig voor stabiliteit
van de Afghaanse economie en samenleving en voor de zelfredzaamheid van de Afghaanse
bevolking. Nederland zal tevens tijdens de Raad de noodzaak onderstrepen van vasthouden
aan de voorwaarden ten aanzien van die steun, waaronder dat steun alleen via multilaterale
organisaties of ngo’s mag worden verstrekt, dat er geen inhoudelijke bemoeienis van
de Taliban mag plaatsvinden m.b.t. beleid, uitvoering en management, en dat er gelijke
toegang dient te zijn voor vrouwen en meisjes.